The problem of the genesis and relief of glacial basins: the case of the Ugoszcz - Żałe area, the Dobrzyń Moraine Plateau

• Autorzy: Chutkowski K. , Olszewski A.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Ugoszcz-Żale glacial basin has a predisposition, in the top of the Tertiary (a depression with a full stratigraphic profile of the Pleistocene). The greatest influence on the relief was exerted by Vistulian inland ice. It was formed as a result of the actions of basal ice-currents integrated into the composite icestream of inland ice. In the Leszno and Poznan phases, an intensive exaration of the substratum and its subglacial erosion (glacial and tluvioglacial) appear. At the time of the maximum extent of the Vistulian inland ice, glacial, fluvioglacial and polygenetic channels, as well as glacial basins and troughs and also glacial levels and core forms of many drumlins may have been formed.The next stage of the subglacial morphogenesis was the Kujawy-Dobrzyh sub-phase, characterised by the instability of the edge of the inland ice (ingressions with the nature of ice surges). They caused the transformation of the relief of the basin and its surroundings (moraine levels and drumlinised remodelling of the substratum, the thrust-accumulation of marginal forms and the linal formation of the outline of the relief during the areal deglaciation of the area). The consequence of these morphogenetic phenomena is the complex relations of the forms occurring here.

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 6
• Strony: 3--16
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys.

Twórcy

autor

Chutkowski K.

• Nicholas Copernicus University Institute of Geography Department of Geomorphology and Palaeography of the Quaternary LII. Fredry 6/8, 87-100 Toruń, Poland

autor

Olszewski A.

• Nicholas Copernicus University Institute of Geography Department of Geomorphology and Palaeography of the Quaternary LII. Fredry 6/8, 87-100 Toruń, Poland

Bibliografia

• Baranowski, S., 1977: Regularity of drumlin distribution and the origin of their formation. Stud. GeoL Pol. 52, Zagadnienia Czwartorzędu: 53- 68.
• Basalykas, A. B., 1969: Raznoobrazie relefa lednikovo akkumuljativnoj oblasti. In: R. Vaitekunas (Ed.) Materikovoe oledenenie i lednikovyj morfogenez, Vilnius: 65-154.
• Boulton, G. S., 1987: A theory of drumlin formation by subglacial sediment deformation. In: J. Menzies & J. Rose (Eds.) Drumlins Symposium. A. A. Balkema, Rotterdam: 25-80.
• Churski, Z., Kotarbiński, J., Liberacki, M. & Niewiarowski W., 1978: Mapa geologiczna Polski 1:200000, arkusz Brodnica, wydanie A. Wyd. Geol., Warszawa.
• Chutkowski, K., 2002: Rzeźba i morfogeneza ugosko- żalskiego pola drumlinowego i jego najbliższego otoczenia (Wysoczyzna Dobrzyńska). Unpubl. MSc. work, IG UMK, Toruń.
• Ebers, E., 1977: Drumlins, drumlinoide, drumlinisierung. Stud. Geol. Pol. 76:127-133.
• Galon, R„ 1972: Główne etapy tworzenia się rzeźby Niżu Polskiego. In: R. Galon (Ed.) Geo-morfologia Polski. T. 2, PWN, Warszawa: 35-110.
• Galon, R., Kotarbiński, J. & Wójcik, Cz., 1979: Objaśnienia do Mapy Geologicznej Polski 1:200 000, arkusz Brodnica. Wyd. Geol., Warszawa: 1-57.
• Goldthwait, R. P. & Smith, G. W., 1968: Glacial geology: Introduction. In: R. W. Fairbridge (Ed.) The encyclopedia of geomorphology. Vol. Ill, Reinhold Book Corporation, New York-Amsterdam- London: 431-439.
• Jewtuchowicz, S., 1956: Struktura drumlinów w okolicy Zbójna. Acta Geogr. Univ. Lodz. 7:1-74.
• Kozarski, S., 1995: Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosystemu (-20 ka > 10 ka BP). Dokum. Geogr. 1, IGiPZ PAN: 1-82.
• Kozarski, S. & Kasprzak, L., 1995: Glacikataklazyty i glacimylonity w makro- mezoglacitektoni-tach Niziny Wielkopolskiej oraz problem deforma- cyjnej gliny morenowej. In: Studia z geografii fizycznej, Sprawozdania PTPN 109, Wydz. Matemat.- Przyrod., 1: 105-107.
• Lamparski, Z., 1972: Geneza form drumlinowych okolic Zbójna (Pojezierze Dobrzyńskie). Acta Geol. Pol. 22, 1: 139-158.
• Lamparski, Z., 1983: Plejstocen i jego podłoże w północnej części Środkowego Powiśla. Stud. Geol. Pol. 76: 1-82.
• Lamparski, Z., 1991: Loby lodowcowe w kopalnej i współczesnej rzeźbie Pojezierza Dobrzyńskiego. Geneza, Litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Geografia 50, UAM: 105-115
• Liberacki, M., 1961: Drumlins near Zbójno. Guide Book of Excursion, part 1, North Poland, Vlth INQUA Congress, Poland: 115-117.
• Menzies, 1987, Towards a general hypothesis on the formation of drumlins, In: I. Menzies & J. Rose (Eds.) Drumlins Symposium. A. A. Balkema, Rotterdam: 9-24.
• Mojski, f. E.,1981:O genezie niektórych śródplejstoceńskich powierzchni na Niżu Polskim. Biul. Inst. Geol. 321, Wyd. Geol., Warszawa: 83-97.
• Nechay, W.,1927: Utwory lodowcowe Ziemi Dobrzyńskiej. Spraw. PIG 4,1-2:61-144.
• Niewiarowski, W., 1988: Levels in subglacial channels and their significance in determining the channel origin and evolution. Geogr. Pol. 55:113-127.
• Niewiarowski, W., 1995: Diagnostic features of subglacial channels of glacial and glaciofluvial origin, exampled by channel of the Chełmno-Dobrzyń and the eastern Gniezno Lakelands. Quaest. Geogr., Special Issue 4: 225-231.
• Niewiarowski, W., Olszewski, A. & Wysota, W., 1995: The role of subglacial features in glacial morphogenesis of the Kujawy-Dobrzyń subphase area in the southern and eastern part of the Chełmno-Dobrzyń Lakeland. Quater. Stud. Pol. 13: 65-76.
• Olszewski, A., 1994: Zbójeński obszar drumlinowy (część północno-zachodnia). In: E. Wisniewski (Ed.) Sympozjum: Formy, Osady i Procesy SubglacjaLne. Toruń - Górzno, 28-29.09.1994, IG UMK: 44-53.
• Olszewski, A., 1997: Drumlins of the northwestern Dobrzyń Moraine Plateau: location, structure and morphogenesis. Quater. Stud. Pol. 14: 71-83.
• Olszewski, A., 2000: Rynny subglacjalne, kemy i terasa kemowa okolic Wojnowa we wschodniej części Zbójeńskiego Basenu Glacjalnego. In: P. Molewski & W. Wysota (Eds.) Przewodnik wycieczek terenowych: Dawne i współczesne systemy morfogenetyczne środkowej części Polski Północnej. V Zjazd Geomorf. Pol., 11-14.09.2000, Toruń:30-38.
• Olszewski, A., 2001a: Subglacial channels in the vicinity of Nowogród, drumlins, kames and landscape polygenesis. In: J.A. Piotrowski 8c W. Wysota (Eds.) Drumlins: The unsolved problem. Field Excursion Guide-Book, 6th Internat. Drumlin Sym., June 17-23, 2001, NCU 8c INQUA Com. on Glaciation: 16-23.
• Olszewski, A., 2001b: Drumlins of the northern (main) part of the Zbójno Glacial Basin. In: ibidem: 24-30.
• Olszewski, A. 8c Słupski, T., 2001: The structure of a drumlin in the Obory Lake glacial channel. In: ibidem: 31-38.
• Piotrowski, J. A. 8c Wysota, W., (Eds.), 2001: Drumlins: The unsolved problem. 6th Internat. Drumlin Sym., June 17-23, 2001, NCU 8c INQUA Com. on Glaciation: 1-101.
• Raukas, A. 8c Tavast, E., 1994: Influence of the bedrock topography on the formation of glacial deposits and landforms. AUNC, Geografia XXVII: 195-208.
• Rose, J., 1987: Drumlins as part of a glacier bed- form continuum. In: J. Menzies & J. Rose (Eds.) Drumlins Symposium. A. A. Balkema, Rotterdam: 103-116.
• Róuk, A. M., 1978: Kamovye obrazowanija v saad- jarvskom drumlinnom pole. In: A. V. Raukas (Ed.) Stroenie i formirovanie kamov, AN Est. SSR: 99- 104.
• Słupski, T., 2000: Budowa geologiczna, struktura osadów i rzeźba południowej części Zbójeń-skiego Basenu Glacjalnego i jego wysoczyznowego otoczenia. Unpubl. MSc. work, IG UMK, Toruń.
• Wysota, W., 1993: Geneza drumlinów w środkowowschodniej części Pojezierza Chełmińsko- Dobrzyńskiego. Przegl. Geogr. 65, z. 3-4: 335-361.
• Wysota, W., 1994: Górznieński obszar drumlinowy. In: E. Wiśniewski (Ed.) Sympozjum: Formy, Osady i Procesy Subglacjalne. Toruń - Górzno, 28- 29.09.1994, IG UMK: 27-43.
• Wysota, W., 1995: Rynna glacjalna Brynicy. In: Geomorfologia i hydrologia Pojezierza Brodnickiego i Dobrzyńskiego oraz osobliwości przyrodnicze parków krajobrazowych. Przew. wyc. nr 3,44 Zjazd PTG, Toruń 24-27.08.1995: 53-57.
• Wysota, W, 2001 a: Morphology, structure and origin of drumlins with deformed core. In: J.A. Piotrowski & W. Wysota (Kds.) Drumlins: The unsolved problem. Field Excursion Guide-Book, 6th Internat.Drumlin Sym., June 17-23, 2001, NCU & INQUA Com. on Glaciation: 46-53.
• Wysota, W., 2001b: Morphology and composition of drumlin with till core. In: ibidem: 54-56. Zakrzewska-Borowiecka, B. & Erickson, R. H., 1985: Wisconsin drumlin field and its origin. Zeit. Geomorph. 29 (4): 417-438.