Arsen i jego związki nieorganiczne. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz, Jolanta

doi:10.54215/PiMOSP/4.110.2021

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Arsen i jego związki nieorganiczne. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Autorzy

Surgiewicz Jolanta

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.54215/PiMOSP/4.110.2021

Warianty tytułu

Arsen and its inorganic compounds. Determination in workplace air

Języki publikacji

Abstrakty

Arsen jest pierwiastkiem chemicznym zaliczanym do metaloidów (półmetali). Niektóre związki arsenu zostały sklasyfikowane (wg CLP) jako substancje rakotwórcze powodujące nowotwory skóry, układu oddechowego, wątroby i białaczkę. W przemyśle na arsen i jego związki narażeni są pracownicy zatrudnieni przy jego wydobyciu, w hutnictwie rud metali nieżelaznych, w procesach rafinacji metali, przy produkcji stopów, półprzewodników, pigmentów i insektycydów. Obowiązująca wartość normatywu higienicznego dla frakcji wdychalnej aerozolu arsenu i jego związków nieorganicznych w przeliczeniu na As w powietrzu na stanowiskach pracy wynosi 0,01 mg/m³ . Opracowano metodę umożliwiającą oznaczanie tej substancji w powietrzu w zakresie 0,1 ÷ 2 wartości normatywu higienicznego, zgodną z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Arsen oznacza się z wykorzystaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET-AAS) w zakresie stężeń 5,00 ÷ 100,0 µg/l, co pozwala na oznaczanie arsenu i jego nieorganicznych związków w powietrzu w zakresie: 0,0010 ÷ 0,021 mg/m³ (dla objętości próbki powietrza – 480 l). Przedstawiona procedura umożliwia oznaczanie tej substancji z zastosowaniem dozymetrii indywidualnej. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

Arsenic is a chemical element classified as metalloids (semi-metals). Some arsenic compounds have been classified (according to CLP) as carcinogens, causing cancers of skin, respiratory system, liver and leukemia. In the industry, workers are exposed to arsenic and its compounds in its extraction, in metallurgy of non-ferrous metal ores, in metal refining processes, in the production of alloys, semiconductors, pigments and insecticides. In Poland, binding value of the hygienic standard (NDS) at workplace air, for the inhalable fraction of arsenic aerosol and its inorganic compounds, converted into As is 0.01 mg/m³ . A determination method has been developed that enables the determination of this substance in the air of 0.1 − 2 values of the hygiene standard, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482. Arsenic is determined with the atomic absorption spectrometry with electrothermal atomization (ET-AAS), in the concentration range of 5.00 − 100.0 μg/l which allows the determination of arsenic and its compounds in workplace air in the range of 0.0010 − 0.021 mg/m³ (for 480-L air sample). The presented procedure enables the determination of this substance with the use of individual dosimetry. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

Słowa kluczowe

metale rakotwórcze metoda analityczna powietrze na stanowiskach pracy narażenie zawodowe nauki o zdrowiu inżynieria środowiska

carcinogenic metals analytical method workplace air occupational exposure health sciences environmental engineering

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2021

Tom

Nr 4 (110)

Strony

143--165

Opis fizyczny

Bibliogr. 40 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Surgiewicz Jolanta

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy Central Institute for Labour Protection – National Research Institute, Warsaw, Poland

https://orcid.org//0000-0002-3936-5897

Bibliografia

1. ATSDR (2016). Agency for toxic substances and disease registry. Addendum to the toxicological profile for arsenic [https:// www.atsdr.cdc.gov/ToxProfiles/tp2-c4.pdf, https://wwwn. cdc.gov/TSP/ToxProfiles/ToxProfiles.aspx?id=22&tid=3, https://www.atsdr.cdc.gov/ToxProfiles/tp2-c7.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
2. BIA (1989). Berufsgenossenschaftliches Institut für Arbeitssicherhei. Arsen. Method BIA 6195-1 Sankt Augustin [https:// amcaw.ifa.dguv.de/substance/methoden/079-L-Arsenic.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
3. BIA (1990). Berufsgenossenschaftliches Institut für Arbeitssicherhei. Arsen. Method BIA 6195-2 Sankt Augustin [https:// amcaw.ifa.dguv.de/substance/methoden/079-L-Arsenic.pdf, data dostępu: 8.02.2021].
4. Dobecki M. (2012). Walidacja metod pomiarowych i szacowanie niepewności pomiaru czynników chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy [Validation of measurement methods and estimation of uncertainty of measurement of chemical agents in the air at workstations]. Med. Pr. 63(6), 723–732.
5. ECHA (2021a). European Chemicals Agency. Arsenic [https:// echa.europa.eu/pl/information-on-chemicals/cl-inventory-database/-/discli/details/85010, data dostępu: 25.02.2021].
6. ECHA (2021b). European Chemicals Agency. Arsenic trioxide [https://echa.europa.eu/pl/information-on-chemicals/ cl-inventory-database/-/discli/details/112594, data dostępu: 25.02.2021].
7. GESTIS (2021a). Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Health, Sankt Augustin, Germany. Arsenic [https://gestis-database.dguv.de/data?name=008280, data dostępu: 25.02.2021].
8. GESTIS (2021b). Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Health, Sankt Augustin, Germany. Arsenic acid [https://gestis-database.dguv.de/data?name=500006, data dostępu: 25.02.2021].
9. GESTIS (2021c). Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Health, Sankt Augustin, Germany. Diarsenic trioxide [https://gestis-database.dguv.de/data? name=002100, data dostępu: 25.02.2021].
10. HSDB (2018). Hazardous Substances Data Bank. U.S. National Library of Medicine (NLM) Toxicology Data Network (TOXNET). USA.
11. ISO 11041:1996 Workplace air – Determination of particulate arsenic and arsenic compounds and arsenic trioxide vapour – Method by hydride generation and atomic absorption spectrometry.
12. Jakubowski M. (2000). Arsen i jego nieorganiczne związki (w przeliczeniu na As). Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego [Arsenic and its inorganic compounds (as As). Documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)]. Podst. Metod. Ocen. Środ. Pr. 1(23), 23–55.
13. Kulik-Kupka K., Koszowska A., Bończyk-Puzon A., Nowak J., Gwizdek J., Zubelewicz-Szkodzińska B. (2016). Arsen – trucizna czy lek? [Arsenic – poison or medicine?]. Med. Pr. 67(1), 89–96.
14. ILO (2008). International Labour Organization. Trioxyde d’arsenic ICSC: 0378. © version en français, INRS, 2018 [https://www.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_lang=- fr&p_card_id=0378&p_version=2, data dostępu: 8.02.2021].
15. MDHS (1995). Methods for the Determination of Hazardous Substances. Arsenic and inorganic compounds of arsenic (except arsine) in air. MDHS 41/2. Health and Safety Executive.
16. NIOSH (1994a). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Arsenic and compounds as As (except AsH3 and As2O3). Method 7900, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2003- 154/pdfs/7900.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
17. NIOSH (1994b). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Arsenic trioxide as As. Method 7901, Salt Lake City [https:// www.cdc.gov/niosh/docs/2003-154/pdfs/7901.pdf, data dostępu: 25.02.2021].18.
18. NIOSH (1994c). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Arsine. Method 6001, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/ docs/2003-154/pdfs/6001.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
19. NIOSH (2003a). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Elements by ICP (Nitric/Perchloric Acid Ashing). Method 7300, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2003-154/ pdfs/7300.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
20. NIOSH (2003b). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Elements by ICP (Aqua Regia Ashing). Method 7301, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2003-154/pdfs/7301. pdf, data dostępu: 25.02.2021].
21. NIOSH (2003c). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Elements by ICP (Hot Block/HCl/HNO3 Digestion). Method 7303, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2003- 154/pdfs/7303.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
22. NIOSH (2014a). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Elements by ICP (Microwave Digestion). Method 7302, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2003-154/pdfs/7302. pdf, data dostępu: 25.02.2021].
23. NIOSH (2014b). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Elements by ICP (Microwave Digestion). Method 7304, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2003-154/pdfs/7304. pdf, data dostępu: 25.02.2021].
24. NIOSH (2015a). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Elements by Cellulosic Internal Capsule Sampler. Method 7306, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/niosh/docs/2014-151/ pdfs/methods/7306.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
25. NIOSH (2015b). National Institute of Occupational Safety and Health. Manual of Analytical Methods (NMAM). Arsine. Method 6001, Salt Lake City [https://www.cdc.gov/ niosh/docs/2014-151/pdfs/methods/6001.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
26. OSHA (1991). Occupational Safety and Health Administration. Method ID-105 and method ID-105 backup. Inorganic arsenic in workplace air. Division of Physical Measurements and Inorganic Analyses, OSHA Technical Center, Salt Lake City, Utah [http://www.mdcampbell.com/niosh/oshameth/id105/id105. htm, data dostępu: 25.02.2021]
27. OSHA (2005). Occupational Safety and Health Administration. Method 1006. Arsenic, cadmium, cobalt, copper, lead, and nickel (open vessel microwave digestion/ICP-MS analysis). Industrial Hygiene Chemistry Division, OSHA Salt Lake Technical Center, Sandy, Utah [https://www.osha.gov/ sites/default/files/methods/osha-1006.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
28 OSHA (2019). Occupational Safety and Health Administration. Method 5003. Metal sampling group 1 (METALSSG-1). Metals collected on mixed cellulose ester filter. Method Development Team, Industrial Hygiene Chemistry Division, OSHA Salt Lake Technical Center, Sandy, Utah [https://www. osha.gov/sites/default/files/methods/OSHA%205003.pdf, data dostępu: 25.02.2021].
29. Patnaik P. (2002). Handbook of inorganic chemicals. New York, McGraw-Hill. 836–842.
30. PN-EN 482+A1:2016 Narażenie na stanowiskach pracy – Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki procedur pomia- rów czynników chemicznych [Workplace exposure – General requirements for the performance of procedures for the meas- urement of chemical agents].
31. PN-EN ISO 21832:2020-10 – wersja angielska. Powietrze na stanowiskach pracy – Metale i metaloidy w cząstkach zawieszonych w powietrzu – Wymagania dotyczące oceny procedur pomiarowych [Workplace air – Metals and metalloids in airborne particles – Requirements for evaluation of measuring procedures].
32. PN-Z-04008-7:2002/Az1:2004 Ochrona czystości powietrza – Pobieranie próbek – Zasady pobierania próbek powietrza na stanowiskach pracy i interpretacji wyników [Polish standard].
33. PN-Z-04011-8:2004 Ochrona czystości powietrza – Badania zawartości arsenu i jego związków – Część 8: Oznaczanie arsenu i jego związków na stanowiskach pracy metodą wodorkową absorpcyjnej spektrometrii atomowej [Polish standard].
34. PubChem (2021a). Database. Arsenic (compound). National Center for Biotechnology Information (NCBI). USA, U.S. National Library of Medicine, United States National Institutes of Health (NIH) [https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Arsenic, data dostępu: 25.02.2021].
35. PubChem (2021b). Database. Trisenox. National Center for Biotechnology Information (NCBI). USA, U.S. National Library of Medicine, United States National Institutes of Health (NIH) [https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/14888/Trisenox, data dostępu: 25.02.2021].
36. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Dz.U. 2018 poz. 1286 wraz z późn. zm. Dz.U. 2020 poz. 61 [Polish legal act].
37. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 zwanego rozporządzeniem GHS). Dz. Urz. UE z dnia 31.12.2008 r. (L 353) [Regulation (EC) No 1272/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on classification, labelling and packaging of substances and mixtures, amending and repealing Directives 67/548/EEC and 1999/45/EC, and amending Regulation (EC) No 1907/2006. OJEU L 353].
38. Sińczuk-Walczak H. (2009). Zmiany w układzie nerwowym w następstwie narażenia zawodowego na arsen i związki nieorganiczne arsenu w świetle piśmiennictwa [Nervous system disorders induced by occupational exposure to arsenic and its inorganic compounds: a literature review]. Med. Pr. 60(6), 519–522.
39. Sitarek K., Szadkowska-Stańczyk I., Szymczak W. (2003). Arsen i nieorganiczne związki arsenu [Arsenic and its inorganic compounds]. Wytyczne szacowania ryzyka zdrowotnego dla czynników rakotwórczych. Tom 17. Łódź, IMP.
40. SKC (1992). Operating instructions. Preloaded coated filters Cat. No. 225-9001 [https://www.skcltd.com/images/ pdfs/40030.pdf, data dostępu: 25.02.2021].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-8c993946-61e8-4cc7-8c70-ca127a136344