Pyły zawierające azbest chryzotylowy oraz pyły zawierające azbest chryzotylowy i inne minerały włókniste z wyjątkiem krokidolitu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Więcek, E.; Woźniak, H.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Pyły zawierające azbest chryzotylowy oraz pyły zawierające azbest chryzotylowy i inne minerały włókniste z wyjątkiem krokidolitu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Więcek E. , Woźniak H.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Chrisotile asbestos

Języki publikacji

Abstrakty

Azbest chryzotylowy jest uwodnionym krzemianem magnezu, który znalazł zastosowanie głównie do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych, włókienniczych, izolacyjnych, uszczelniających i ciernych. Największe stężenia pyłu całkowitego azbestu chryzotylowego w Polsce stwierdzono w zakładach wyrobów azbestowo-cementowych i stosujących wyroby azbestowe, a największe stężenia respirabilnych włókien mineralnych – w zakładach włókienniczo-azbestowych i wyrobów ciernych. Stężenia te często przekraczały wartości NDS. Narażenie zawodowe na azbest może być przyczyną następujących chorób: pylicy płuc (azbestozy), raka płuca i znacznie rzadziej międzybłoniaka. Możliwe są także nowotwory o innej lokalizacji. Dla pylicy płuc i raka płuca udowodniono zależność między skutkiem zdrowotnym a dawką kumulowaną pyłu; w przypadku obydwu schorzeń udowodniono wzrost ryzyka u nałogowych palaczy tytoniu. Uwzględniając wyniki badań epidemiologicznych, z których wynika, że średnia wartość LOAEL wynosi 86 wł - lata - cm3, a także po przyjęciu odpowiednich współczynników niepewności, zaproponowano wartość NDS dla pyłów azbestu chryzotylowego oraz pyłów zawierających azbest chryzotylowy i inne minerały włókniste z wyjątkiem krokidolitu, która wynosi 0,2 wł/cm3, zamiast dotychczasowej wartości 0,5 wł/cm3. Nie ma podstaw do zmiany wartości NDS dla pyłu całkowitego, która wynosi 1 mg/m3. Oszacowane ryzyko nowotworowe (rak płuca) dla narażenia zawodowego na stężenia 0,2 wł/cm3 dla osób palących wynosi: od 1,2 - 10-3 przy 10-letnim okresie narażenia do 4,8 - 10-3 dla 40-letniego okresu narażenia, a dla osób niepalących od 1,2 10-4 do 4,8 - 10-4, odpowiednio przy 10- i 40-letnim okresie narażenia. Ryzyko nowotworowe (rak płuca i międzybłoniak) wynosi od 5 - 10-4 przy rocznym narażeniu i do 4 - 10-3 przy 20-letnim okresie narażenia.

Chrisotile asbestos Mg3(Si2O5)(OH)8 is a hydrated silicate of magnesium and it belongs to the group of serpentine minerals. Chrisotile fibres have many uses, mostly in the production of asbestos-cement, textile, insulating and friction products. Occupational exposure to asbestos dusts can cause the following diseases: asbestosis, lung cancer, and considerably more seldom mesothelioma. For asbestosis and lung cancer the relationship between the biological effect and the cumulated dose of asbestos fibres has been proved. The risk of developing mesothelioma is relative to the time that elapses from the first exposure to asbestos fibres. Taking into account data from epidemiological and experimental studies the following values are proposed: occupational exposure limit (OEL) for dusts containing chrisotile and other fibrous minerals except for crocidolite – 0.2 fb/cm3 instead of the compulsory value – 0.5 fb/cm3. There are no bases to change OEL for total dust, which is 1.0 mg/m3.

Słowa kluczowe

azbest chryzotylowy włókna mineralne narażenie zawodowe pylica azbestowa rak płuca międzybłoniak ryzyko nowotworowe najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)

chrisotile asbestos mineral fibres occupational exposure asbestosis lung cancer mesothelioma cancerogenic risk maximum allowable concentration (occupational exposure level)

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2004

Tom

Nr 4 (42)

Strony

87--128

Opis fizyczny

Bibliogr. 181 poz., tab.

Twórcy

autor

Więcek E.

Politechnika Łódzka 90-924 Łódź ul. Politechniki 6

autor

Woźniak H.

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

1. Abraham J.L., Smith C.M., Mossman B. (1988) Ann. Occup. Hyg. 32 (supp.1), 203-211.
2. ACGIH (1996) Guide to occupational exposure values.
3. ACGIH (1999), (komputerowa baza danych).
4. Albin M. i in. (1990) Br. J. Ind Med. 4, 602-610.
5. Alies-Patin A.M. i in. (1985) Br. J. Ind Med. 42, 219-225.
6. Asbestos Symposium for the Countries of Central and Eastern Europe (1997).
7. Azbest i inne naturalne włókna mineralne. 1990 (tłum. pol. z WHO/IPCS 1986).
8. Azbest w środowisku, skutki i profilaktyka (1998) Pod red. N.I. Szeszenii-Dąbrowskiej, J. Siuty. Łódź, IMP.
9. Begin R., Cantin A., Masse S. (1991) Exp. Lung. Res. 17, 971-984.
10. Begin R. i in. (1987) W: Asbestos toccility. New York 87-107.
11. Bell G. (1990) HSE Toxicity Reviev No. 24. London, Health and Safety Executive.
12. Bery G. (1981) Br. J. Ind. Med. 38, 130-137.
13. Berry G., Newhouse M.L. (1983) Br. I. Ind. Med. 40, 1-7.
14. Bissmonnette E., Dubois C., Rola-Pleszczyński M. (1989) Res. Commun. Chem. Patchol. Pharm. 65, 211-227.
15. Boatman E.S. i in. (1983) Environ. Health Pespect. 53,131-139.
16. Boutin C. i in. (1993) W: Proceedings of a workshop on cellular and molecular effects of minerals and syntethetic dusts and fibres. Paris, Noncassin.
17. Brody A.R. i in. (1981) Am. Rev. Resp. Dis. 123, 670-679.
18. Chan T.L., Lippmann M. (1980) Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 41, 399-409. Valleron 1985.
19. Churg A. (1993) W: Warhelc D.B. (red.) Fibre toxicology. New York, Academic: press 425-448.
20. Churg A. (1994) Ann. Occup. Hyg. 38, 625-633.
21. Churg A., Warnock M.L (1981) Am. J. Pathol. 102, 447-456.
22. Churg A., Warnock M.L. (1988) Am. Rev. Res. Dis. 122,669-687.
23. Churg A. i in. (1989) Am. Rev. Resp. Dis. 134, 885-890.
24. Churg A. i in. (1984) Am. Rey. Resp. Dis. 130, 1042-1045.
25. Clemmensen J., Hjaldrim-Jensen S. (1981) Ecotoxicol Environ Safety 5, 15-23.
26. Coffin D.L., Cook P.M., Creason J.P. (1992) Inhal. Toxicol. 4, 273-300.
27. Coin P.G., Roggli V.L., Brody A.R. (1992) Environ. Res. 58, 97-116.
28. Cook PM. (1983) Environ. Health Prespect 53, 121-130.
29. Davis J.M. (1964) Br. J. Exp. Pathol. 45, 642-64.
30. Davis J.M. (1984) Br. J. Exp. Pathol. 45, 642-646.
31. Davis J.M. (1987) W: Non-occupational exposure to mineral fibres. Lyon, IARC 33-45.
32. Davis J.M. (1989) Mineral fibre carcinogenesis. IARC Sci. Publ. 90, 33-45.
33. Davis J.M., Cowie H. (1990) Environ. Health Prespect. 88, 305-309.
34. Davis J.M., Jones A.D. (1988) Br. J. Exp. Path. 69, 717-737.
35. Davis J.M. i in.(1978) Br. J. Cancer. 37, 673-688.
36. Davis J.M. i in. (1986a) Br. J. Exp. Pathol. 67, 113-129.
37. Davis J.M. i in. (1986b) Br. J. Exp. Pathol. 67, 473-491.
38. Davis J.M. i in. (1988) Br. J. Industr. Med. 45, 337-345.
39. Davis J.M. i in. (1991) Int. J. Exp. Pathol. 72, 263-274.
40. De Klerk N.H., Armstrong B.K. (1989) Br. J. Ind. Med. 46, 529-536.
41. Dement J.M. (1980) W: proceedings of the 5th International Conference on Inhaled Particles and Vapours Bottles.
42. Dement J.M., Brown D.P. (1994) Ann. Occup. Hyg. 38, 525-532.
43. Dement J.M., Brown D.P., Okun A. (1994) Am. J. Ind. Med.
44. Dement J.M. i in. (1983) Am. I. Ind. Med. 4, 421-433.
45. Dodson J. i in. (1990) Am. Rev. Resp. Dis. 142, 843-847.
46. Elmes P.C., Simson M.J.C. (1977) Br. J. Ind. Med. 34, 174-180.
47. EPA (1986).
48. Enarson D.A. i in. (1988) Arch. Toxicol. 62, 424-427.
49. Fairburst S., Illing H.P.A. (1987) HSE Toxicity Review 19. London, Health and Safety Executive.
50. Fasske E. (1988) Respiration 53, 120-127.
51. Fatma N. i in. (1991) Br. J. Ind. Med. 48, 103-105.
52. Finkelstein M. (1983) Br. J. Ind. Med. 40, 138-144.
53. Finkelstein M. (1984) Am. Rev. Resp. Dis. 129, 754-761.
54. Gardner i in. (1986) Br. J. Ind. Med. 43, 726-732.
55. Harrison P.T., Health J.C. (1988) Carcinogen. 9, 2165-2171.
56. Henderson V.L., Enterline P.E. (1979) Ann. N.Y. Acad. Sci. 330, 117-126.
57. Hesterberg T.W. i in. (1991) Mechanisms of fibre carcinogenesis. New York, Plenum Press, 531-539.
58. Hiroshima K.K. i in. (1993) A. J. Ind. Med. 23, 883-901.
59. Hughes J.M., Weill J., Hammad Y.Y. (1987) Br. J. Ind. Med. 44, 161-174.
60. Hume L.A., Rimstidt J.D. (1992) American Mineral. 77, 1125-1128.
61. Jones J.S. i in. (1980) Biological effects of mineral fibres. IARC Scientific Publication No.30. Lyon, International Agency for Research on Cancer 187-199.
62. Jones A.D., Johnston A.M., Vincent J.H. (1983) Aerosols in the mining and industrial work environment. Vol. 2. Michigan, ANN Arbor Science, 613-632.
63. Kaufer E. i in. (1987) Ann. Occup. Hyg. 31, 233-240.
64. Kimizuka G., Wang N.S., Hayashi Y. (1987) I. Toxicol. Environ. Health 2, 251-264.
65. Kimizuka G. i in. (1993) Acta Path. Jap. 43, 149-153.
66. Knox E.G. i in. (1968) Br. J. Ind. Med. 25, 293-303.
67. Kodama Y. i in. (1993) Carcinogenesis 14, 691-697.
68. Kohyama N., Suzuki Y. (1991) Ann. NY Acad. Sci. 643, 27-52.
69. Korkina L.G. i in. (1992) Mutat. Res. 265, 245-253.
70. Koshi K. i in. (1991) Ind. Health 29, 37-56.
71. Langer A.M., Nolan R.P. (1994) Ann. Occup. Hyg. 38, 427-451.
72. Le Bouffant L. i in. (1985) Cah. Notes Docum. 118, 83-89.
73. Lemaire J. (1985) Am. Rev. Res. Dis. 131, 144-149.
74. Lemaire J. i in. (1985) Environ. Res. 36, 314-326.
75. Lemaire J. (1991) Am. J. Path. 138, 487-495.
76. Lemaire J. i in. (1989) Environ. Res. 48, 193-210.
77. Liddell F.D.K. (1994) Ann. Occup. Hyg. 38, 519-523.
78. Lippmann M. (1988) Environ. Res. 46, 86-106.
79. Lippmann A. (1990) Environ. Health Perspect. 88, 311-317.
80. Lippmann M., Timbrell V. (1990) J. Aerosol. Med. 3, 3155-3168.
81. Lippmann M. (1992) Environmental toxicants: human exposures and thier health effects. 1-75.
82. Lis J., Sylwestrzak A. (1986) Minerały Dolnego Śląska. Warszawa, Wyd. Geol.
83. Lu J. i in. (1994) Mutat. Res. 320, 253-259.
84. Lund L.G., Aust A.E. (1991) BioFactors 3, 83-89.
85. Łącki J.W. (1974) Wydobycie i zastosowanie azbestu. Wyd. Śląsk.
86. Maciejewska A., Bielichowska-Cybula G., Krużewska R. (1990) Medycyna Pracy 41(6), 429-438.
87. Magnani C. (1981) Med. Lav. 6, 441-453.
88. Magnani C., Leporati M. (1998) Occup. Environ. Med. 55, 111-114.
89. McClellan R.O. (1992) Regul. Toxicol. Pharmacol. 16(3) 321-364.
90. McDonald A.D. i in. (1982) Br. J. Ind. Med. 39, 368-374.
91. McDonald J.C. (1978) Environ. Res. 17, 340-346.
92. McDonald A.D., McDonald J.C. (1980) Cancer. 46, 1650-1656.
93. McDonald A.D. i in. (1983a) Br. J. Ind. Med. 40, 361-367.
94. McDonald A.D. i in. (1983b) Br. J. Ind. Med. 40, 368-374.
95. McDonald A.D. i in. (1989) Br. J. Ind. Med. 41, 151-157.
96. McDonald J.C. (1988) Am. J. Ind. Med. 14, 247-249.
97. McDonald J.C., Douglas F., Liddell F. (1979) Ann. NY Acad. Sci. 330, 1-9.
98. McDonald J.C., McDonald A.D. (1993) Am. J. Ind Med. 24, 245-246.
99. McDonald J.C. i in.(1980) Br. J. Ind. Med. 37, 11-24.
100. McDonald J.C. i in. (1984a) Br. J. Ind. Med. 41, 151-157.
101. McDonald J.C. i in. (1984b) Cancer 63, 1544-1547.
102. Milne J.E.H. (1971) Trans. Soc. Occup. Med. 214, 118-121.
103. Monchaux G. i in. (1981) Carcinogenesis 2, 229-236.
104. Morgan A. (1994) Ann. Occup. Hyg. 38, 643-646.
105. Morgan A. (1980) W: Biological effects of mineral fibres. Lyon, IARC 329-335.
106. Mogran A., Holmes A. (1980) Br. J. Ind. Med. 37, 25-32.
107. Mogran A., Holmes A. (1985) Environ Res. 38, 283-292.
108. Morgan A., Holmes A., Gold C. (1971) Environ. Res. 4, 558-570.
109. Mossman B.T., Sesko A.M. (1990) Toxicology 60, 53-61.
110. Mossman B.T. (1994) Ann. Occup. Hyg. 4, 617-624.
111. Moulin E. (1988) Eur. Respir. J. 1, 818-822.
112. Muhle E. i in. (1987) Ann. Occup. Hyg. 31, 755-764.
113. Neuberger M., Kundi M. (1990) Br. J. Ind. Med. 47, 615-620.
114. Newhouse M.L. (1973) W: Biological effects of asbestos. Lyon, IARC, Sci. Publ. 8.
115. Newhouse M.L. (1982) Asbestos of the lung and its complications. Praga, Avicenum.
116. Newhouse M.L., Sullivan K.R. (1989) Br. J. Ind. Med. 46, 176-179.
117. Nicholson W.J. i in. (1979) Ann. N.Y. Acad. Sci. 30, 11-21.
118. Nicholson W.J., Raffn (1995) Med. Lav. 86(5), 393-410.
119. Oberdoerster G. (1994) Ann. Occup. Hyg. 38, 601-615.
120. Oberdoerster G., Lehnert B.A. (1991) Mechanisms in fibre carcinogenesis. New York, 157-179.
121. Ohlson C.G., Hogstedt C. (1985) Br. J. Ind. Med. 42, 397-402.
122. Olofsson K., Mark J. (1989) Cancer. Genet. Cytogenet. 41, 33-39.
123. Pelin K. i in. (1995) Mutat. Res. 334, 225-233
124. Peto J.W. (1980) W: Biological effects of mineral fibres. IARC, Sci. Publ. 30, 829-836.
125. Peto J. i in. (1985) Ann. Occup. Hyg. 29, 305-355.
126. Pigg B.J. (1994) Ann. Occup. Hyg. 36, 453-458.
127. Piolatto G. i in. (1990) Br. J. Ind. Med. 47, 810-814.
128. Platek S.F. i in. (1985) Fund. Appl. Toxicol. 5, 327-340.
129. Pooly F.D., Clark N.J. (1980) W: Biological effects of mineral fibres. Lyon, IARC 79-86.
130. Pott F. (1999) Ann. Occup. Hyg. 38, 589-600.
131. Pott F., Friedrichs K.H. (1972) Naturwissenschafoen 313-331.
132. Pott F., Friedrichs K.H., Huth F. (1976) Zbl. Bakt. Hyg. 162, 467-505. 127
133. Pott F. i in. (1987) Exp. Path. 32, 129-152.
134. Raffn i in. (1989) Br. J. Ind. Med. 46, 90-96.
135. Roach S.A. i in. (1983) Ann. Occup. Hyg. 27 1-13.
136. Robinson C.F. (1979) W: Dust and diseases. Park Forest South Illinois , Pat. Publ. Inc. 131-143.
137. Rogers A.J. i in. (1991) Ann. Occup. Hyg.
138. Roggli V.L., Brody A.R. (1984) Exp. Lung. Res. 7, 133-147.
139. Rubino i in. (1979) Br.J. Ind. Med. 36, 187-194.
140. Rubinson C.F. i in. (1979) Br. J. Ind. Med. 36, 187-194.
141. Schlezinger R.B. i in. (1977) J. Aerosol. Sci. 8, 429-445.
142. Schlezinger R.B., Concato J., Lippmann M. (1986) W: Proceedings of the International Symposium on Aerosols in the Mining and Industrial Work Environment. Ann. Arbor. Science Publishers 65-176.
143. Sebastien P. i in. (1980) W: Biological effects of mineral fibers. Lyon, IARC 237-246.
144. Sebastien P. i in. (1989) Br. J. Ind. Med. 46, 180-187.
145. Sebastien P., Begin R., Masse S. (1990) Int. J. Exp. Path. 7, 6-10.
146. Seidman A., Selikoff I.J., Hammond E.E. (1979) Ann. N.Y. Acad. Sci. 330, 61-90.
147. Selikoff I.J., Hamond E.C. (1979) Am. Med. Assoc. 242, 458-465.
148. Seshan K. (1985) Environ. Health Perspect. 53, 143-148.
149. Stanton M.F., Wrench C. (1972) J. Nat. Cancer Inst. 48, 797-821.
150. Stanton M.F. i in. (1977) J. Nat. Cancer Inst. 58, 587-603.
151. Stetkiewicz J., Woźniak H., Więcek E. (1995) W: Aspects on environmental toxicology. Thessaloniki 185-189.
152. Stroszejn-Mrowca G., Szczepaniak M., Więcek E. (1991) Medycyna Pracy 42, 343-397.
153. Szeszenia-Dąbrowska N., Siuta J. (1996) Pod red. J. Siuta . Przeg. Epid. 50(4), 447-455.
154. Szeszenia-Dąbrowska N., Szymczak W., Wilczyńska U. (1998) Azbest w środowisku pracy. Skutki i profilaktyka. Łódź.
155. Sztuczne włókna mineralne (1994),( tłum. polskie z WHO/IPCS 1988).
156. TLV and BEI (1999) ACGIH.
157. Thomas S. i in. (1982) Br. J. Ind. Med. 39, 273-276.
158. Tilkes F., Beck E.G. (1989) W: Nonoccupational exposure to mineral fibres. Lyon, IARC 190-196.
159. Timbrell V. (1972) W: Assessment of airborne particles. 429-445.
160. Toxicological profile for asbestos (update), (1995) U.S. Department of Health and Human Services.
161. Toyokoni S., Sagripanti J.L. (1993) Free Rad. Biol. Med. 15, 117-123.
162. Van de Meeren i in. (1992) Int. J. Cancer 50, 937-942.
163. Vincent J.M. i in. (1981) Am. Ind. Assoc. J. 42, 711-721.
164. Wagner J.C. i in. (1984) Br. J. Cancer 29, 252-26.
165. Wagner J.C. i in.(1980) W: Biological effects of mineral fibres. Lyon, IARC 363-373.
166. Warheit D.B., Hartsky M.A. (1990) Exp. Lung. Res.16, 83-99.
167. Wczesna diagnostyka następstw zdrowotnych przewlekłej ekspozycji na pył azbestu. Poradnik dla lekarzy (1995) Pod red. J. Iżyckiego. Łódź, IMP.
168. Wehner A.P., Stuart B.O., Sanders C.L. (1979) Proc. Exp. Tumor Res. 24, 177.
169. Więcek E. (1983) Medycyna Pracy 34, 235-244.
170. Wollmer P. i in. (1987) Br. J. Ind. Med. 44, 542-549.
171. Woźniak H. (1999) Medycyna Pracy 50, 443-452.
172. Woźniak H., Gromiec J. (1995) Ocena narażenia zawodowego na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i azbest w wybranych gałęziach przemysłu. Pod red. E. Więcka. IMP Łódź.
173. Woźniak H., Więcek E., Bielichowska-Cybula G. (1985) PIOM and Environ. Health 4, 21-31.
174. Woźniak H. i in. (1991) Medycyna Pracy 42(6), 411-417.
175. Woźniak H. i in. (1993) Polish J. Occup. Med. Environ. 6, 55-60.
176. Wybrane sztuczne włókna organiczne (1999), (tłum. polskie z WHO/IPCS1993).
177. Yegles M. i in. (1993) Am. J. Resp. Cell. Mol. Biol. 9, 186-191.
178. Yoshimura H., Takemoto K. (1991) Jap. I. Ind. Health 33, 81-93.
179. Yu C.P., Asghariam B., Abraham J.L. (1990a) J. Aerosol. Sci. 21, 587-594.
180. Yu C.P., Asghariam B., Chen Y.K. (1990b) J. Aerosol. Sci. 21(3), 368-371.
181. Yu C.P., Asghariam B., Pinkerton K.E. (1991) J. Aerosol. Sci. 22, 757-763.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-8c7df547-b8d6-4cac-9c95-c243566688d2