Mezoproterozoiczne złoże rud tytanomagnetytowych w suwalskim masywie anortozytowym i jego środowisko geologiczne

• Autorzy: Wiszniewska J. , Petecki Z.

Warianty tytułu

EN

A mesoproterozoic titanomagnetite ore deposit in the suwałki anorthosite massif and its geological environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rudonośny suwalski masyw anortozytowy (SAM) razem z anortozytowym masywem Kętrzyna i norytową intruzją Sep, występują w obrębie 200 km długości magmowego terenu zwanego kompleksem mazurskim (NE Polska). Rozciągający się pasmowo w kierunku W-E proterozoiczny kompleks mazurski jest zbudowany z różnorodnych skał o składzie od kwaśnych przez pośrednie do zasadowych. Kwarcowe monzonity i granodioryty są najbardziej rozpowszechnionym typem skał w obrębie facji. Kompleks mazurski przecina kilka kompleksów metamorficznej facji granulitowej i amfibolitowej np. kompleks pomorski, dobrzyński, ciechanowski i mazowiecki. Złoża rud Fe-Ti-(V) w anortozytowym masywie suwalskim zostały odkryte we wczesnych latach 60-tych XX wieku, pod miąższym nadkładem fanerozoicznych skał osadowych w obrębie małych dodatnich anomalii magnetycznych, w rejonie Krzemionki, Udryna, Jeleniewa i Jeziora Okrągłego. Złoża te zostały udokumentowane przy pomocy ok. 100 głębokich otworom wiertniczych, do głębokości 2300 m, a zasoby oszacowane w kat. C1 i C2 na ok. 1,5 mld ton rudy tytanomagnetytowej z wanadem, głównie w polu rudnym Krzemionka i Udryn.

EN

The ore-bearing Suwałki Anorthosite Massif (SAM) together with the Kętrzyn Anorthosite Massif and Sejny norite intrusion are located within 200 km long magmatic terrane called Mazury Complex (NE Poland). The beltiform Proterozoic Mazury Complex is made up of a variety of rocks from felsic and intermidiate to the basic ones. The quartz monzonites and granodiorites are the most widespread rock type within the suite. The belt crosscuts several metamorphic granulite and amphibolite fades units, including Pomorian, Dobrzyń, Ciechanów and Mazovian. Large Fe-Ti-(V) ore deposits of Krzemionka, Udryń, Jeleniewo and Jezioro Okragle have been discovered in early 60-ties, within the small positive magnetic anomalies in the Suwałki Massif and evaluated down to the depth of 2300 m by over 100 boreholes yielding of about 1.5 bilion tons of economic reserves, mostly at Krzemionka and Udryn ore fields.

Słowa kluczowe

PL

suwalski masyw anortozytowy; SMA; rudy Fe-Ti-V; geochronologia

EN

Suwałki Anorthosite Massif; SAM; Fe-Ti-V ores; geochronology

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 55, nr 2-3
• Strony: 44--51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz.

Twórcy

autor

Wiszniewska J.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

autor

Petecki Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• [1] Bagiński B., Duchesne J-C, Martin H., Vander Auwera J. Wiszniewska J., 2001- Petrology and geochemistry of rapakivi-type granites from the crystalline basement of NE Poland. Geol. Quarterly 45 (1), 33-52
• [2] Cieśla E., Wybraniec S., 1998 - Geophysical studies of the Suwałki Anorthosite Massif. Prace Państwowego Instytut! Geologicznego, CLXI, 27-38
• [3] Charlier B., Namur O., Duchesne J.-C., Wiszniewska J., Parecki A., Auwera J. V.2009 - Cumulate Origin and Polybaric Crystallization of Fe-Ti Oxide Ores in the Suwałki Anorthosite, Northeastern Poland. Economic Geology. 104 (2), 205-22
• [4] Duchesne J.C., Wilmart E., Demaiffe D. And Hertogen J., 1989 - Monzonorites from Rogaland (SWNorway): a series of rocks coeval but not comagmatic with massif-type anorthosites. Precambrian Research, 45, 111-128
• [5] Królikowski C., Petecki Z., 1995 - Gravimetric Atlas of Poland. PIG Warszawa.
• [6] Kubicki S., Siemiątkowski J., 1979 - Mineralizacja kruszcowa suwalskiego masywu zasadowego. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 316, 5-128
• [7] Mccandless T.e., & Ruiz J. 1993- Rhenium-osmium evidence for regional mineralization in southwestern North America: Science, v. 261, p. 1282-1286
• [8] Mizeracka K. 1982 - Zbiorcze opracowanie wyników pomiarów parametrów magnetycznych i gęstościowych próbek skał suwalskiego masywu zasadowego. NAG PIG
• [9] Morgan J.W, Stein H.J., Hannah J.L., Markey R. J., & Wiszniewska I, 2000.- Re-Os Study ofFe-Ti- V Oxide and Fi-Cu-Ni Sulfide Deposits, Suwałki Anorthosite Massif, Northeast Poland. Mineralium Deposita vol.5, 391-401
• [10] Nejbert K., Wiszniewska J., 2005- Fe-Ti-V deposits in the Suwałki anorthosite Massif. 12th Meeting of the petrology group of the mineralogical Soc. of Poland. Stary Folwark 80-84
• [11] Nieć M., 2003 - Ocena geologiczno-gospodarcza złóż wanadonośnych rud tytanomagnetytowych masywu suwalskiego. Gospodarka Sur. Min., t.19 z.2 IGSMiE PAN, Kraków. 5-28
• [12] Parecki A. 1998 - Geological structure of the Krzemionka and Udryń deposits. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, CLXI, 123-135
• [13] Petecki Z., Polechońska O., Cieśla E., Wybraniec S., 2003 - Magnetic Anomaly Map Of Poland 1:500 000. Państw. Inst Geol. Warszawa
• [14] Petecki Z., 2006 - Zintegrowane modelowanie grawimetryczno-magnetyczne wzdłuż profilu sejsmicznego P4. W: P, Krzywiec, M. Jarosiński (red.), Budowa litosfery centralnej i północnej Polski - obszar projektu sejsmicznego POLO-NAISE'97. Pr. Państw. Inst. Geol., 188, 77-88
• [15] Ryka W., Podemski M., (Eds.) 1998 - Geology of the Suwałki Anorthosite Massif '(NE Poland). Pr. Państw. Inst. Geol CLXI. Warszawa
• [16] Shirey S.B., And Walker R.J. 1998 - The Re-Os isotope system in cosmochemistry and high temperature geochemistry:.Annual Reviews of Earth and Planetary Sciences, v. 26, p. 423-500
• [17] Skridlaite G., Wiszniewska J., Duchesne J-C. (2003). Ferro-potassic a-type granites and related rocks in NE Polani and Southern Lithuania: west of the East European Craton. Precambrian Research Special Issue, ed. Vander-Auwera J,p.305-326
• [18] Speczik S., Wiszniewska J., Diedel R. (1988) - Minerals, exsolution features and geochemistry of Fe-Ti ores of the Suwałki district (North-East Poland). Mineralium Deposita, 23, 200-210
• [19] Stein H.J., Morgan R.J., Markey R. and Wiszniewska J.,1998- A Re-Os study of the Suwałki Anorthosite Massif (Northeastern Poland.) Abstract in: GAC-MAC Annual Meeting in Toronto, Canada October 1998
• [20] Stein H,J., Morgan J.W., Hannah J.I., Markey R.J., Wiszniewska J. (1999) - Crustal origin for oxide-sulphide ores and anorthosite: Re-Os evidence from the Suwałki Massif, Northeast Poland. Journal of Conference Abstracts, vol. 4, no. 1, s. 688. EUG 10, Strasbourg
• [21] Subieta M., (1979) - Suwalskie złoża rud żelaza, tytanu i wanadu. Prace IG, Warszawa
• [22] Vander Auwera J., Longhi J. And Duchesne J.C. (1993) -Jotunites from the Rogaland Province (Norway): constraints from experimental data and the partitioning of Sr (plag/melt) and Cr (opx/melt). EOS, 74, 659.
• [23] Vander Auwera J. I Longhi J. (1994) - Experimental study of a jotunite (hypersthenes monzodiorite): constraints on the parent magma composition and crystalization conditions (P, T, fO2) of the Bjerkreim-Sokndal layered intrusion. Contribution of Mineralogy and Petrology, 118, 60-78
• [24] Vander Auwera J., Longhi J., Duchesne J.C. (1998) - A liquid line of descent of the jotunite (hyperstene monzodiorite) suite. Journal of Petrolology, 39,439-468
• [25] Wiszniewska J 1998 - Mineralogy of Fe-Ti-V ores of the Suwałki Anorthosite Massif (SAM), northeast Poland, in: Ryka W. & Podemski M.( ed.): "Geology of the Suwałki Massif - NE Poland" p. 137-150
• [26] Wiszniewska J., 2002 - Wiek i geneza rud Fe-Ti-V i skał towarzyszących w suwalskim masywie anortozytowym (północno-wschodnia Polska). Biuletyn PIG no. 401. p. 1-96
• [27] Wiszniewska J., Stein H., 2000 - Re-Os ages for the Suwałki ore deposits, NE Poland. Zastosowanie Izotopów w geologii. Ogólnopolska Konferencja. Kraków 12 luty 2000
• [28] Wiszniewska J., Claesson S., Stein H. J., Vander Auwera J., Duchesne J.C., 2002 - The north-eastern Polish anorthosite massifs: penological, geochemical and isotopic evidence for a crustal derivation. Terra Nova 14 p.451-460
• [29] Wybraniec S., Cieśla E., Petecki Z. 1993 - Badania geofizyczne obszaru suwalskiego. Przewodnik LXIV Zjazdu PTG na Ziemi Suwalskiej, 7-15