An occurrence of PGM and ag tellurides and te-bearing electrum in the krzemianka Fe-Ti-V deposit (Suwałki anorthosite massif, Ne Poland)

• Autorzy: Salamon Witold , Banaś Marian , Kubica Lucjan

Warianty tytułu

PL

Wystąpienie telurków platynowców i srebra oraz elektrum w złożu rud Fe-Ti-V Krzemianka (Masyw Anortozytowy Suwałki, Polska Ne)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Intensive studies of oxide Fe-Ti ores and accompanying them sulphides in Krzemianka revealed an aggregate of PGM ores. Very small sizes of the grains have excluded routine optical measurements, essential in mineralogical identification. Chemical analyses in microareas have confirmed preliminary identification of the following ore minerals: merenskyite (PdTe2), Pt-merenskyite (5.26% Pt), Ag-merenskyite (1.87% Ag), Au-merenskyite (8.13% Au), Te-bearing electrum (81.80% Au, 11.90% Ag, 3.15% Te), hessite Ag2Te containing a Pd admixture (Pd-bearing hessite?), possibly stuetzite Ag5–xTe3. Tentatively identified phases include Se-bearing altaite Pb(Te,Se) orclausthalite PbSe, as well an Ag-Pd-Te mineral: Ag-bearing empressite (Pd,Ag)Te, sopcheite Ag4Pd3Te4 or tellargpalite (Pd,Ag)4+xTe. Tellurides of platinum, palladium, gold and silver are epigenetic in relation to typical Fe-Ti ores and may represent an unusual, hydrothermal stage of ore precipitation.

PL

Badania mikroskopowe tytanomagnetytowych rud tlenkowych i towarzyszących im siarczków w złożu Krzemianka ujawniły obecność submikroskopowego agregatu minerałów platyno-, złoto- i srebronośnych. Szczegółowe badania chemiczne w mikroobszarze, przy zastosowaniu EDS, pozwoliły zidentyfikować następujące fazy mineralne: merenskit PdTe2 i jego odmiany — platynonośną (5,26% Pt), srebronośną (1,87% Ag) i złotonośną (8,13% Au), hessyt Ag2Te z domieszką Pd (do 1.4% Pd), Te-electrum (81,80% Au, 11,90% Ag, 3,15% Te). Możliwa jest też obecność stuetzytu Ag5–xTe3, empressytu (Ag,Pd)Te, sopcheitu Ag4Pd3Te4, lub pokrewnych telurków Ag i Pd, a także clausthalitu PbSe lub ałtaitu PbTe. Wydaje się prawdopodobne, że powstanie opisanego zespołu minerałów zawierających Au, Ag, Pd, Pt, Te, Se i Pb jest związane z nieznanym szerzej stadium działalności hydrotermalnej w obrębie anortozytowego masywu Suwałki, obserwacje mikroskopowe wskazują bowiem na ich wyraźnie późniejsze pochodzenie w stosunku do rud tytanomagnetytowych.

Słowa kluczowe

EN

merenskyite; hessite; Te-electrum; Krzemianka Fe-Ti deposit; NE Poland

PL

merenskit; siarczki; złoże Krzemianka; masyw Suwałki; Polska

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 35, iss. 1
• Strony: 35--47 + 1 k. tab.
• Opis fizyczny: Bibliogr. [11] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Salamon Witold

• AGH University of Science and Technology, Department of Deposits of Salts and Ore Minerals, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Banaś Marian

• AGH University of Science and Technology, Department of Deposits of Salts and Ore Minerals, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Kubica Lucjan

• Institute of Non-Ferrous Metals, ul. Sowiñskiego 5, 44-100 Gliwice (L. Kubica, M.Sc., carried out most of the microprobe analyses)

Bibliografia

• KOZŁOWSKA A., WISZNIEWSKA J., 1990 — Aspekty genetyczne tekstur i struktur minerałów kruszcowych w masywie suwalskim. Arch. Miner. XLIV, 2, 69–89.
• KUBICKI S., SIEMIĄTKOWSKI J., 1979 — Mineralizacja kruszcowa suwalskiego masywu zasadowego. Biul. IG 316, III, 5–136.
• KUCHA H., 1982 — Haycockite and mooihoekite from titanomagnetite ore, Krzemianka, Poland. Miner. Polon. 13, 2, 27–31.
• KUCHA H., PIESTRZYŃSKI A., SALAMON W., 1977 — Geochemical and mineralogical study of sulphide minerals occurring in magnetite rocks of NE Poland. Miner. Polon. 8, 2, 23–38.
• NALDRETT A.J., 1981 — Platinum-group element deposits. In: Platinum-group elements: Mineralogy, geology, recovery, L.J. Cabri (Ed.). Can. Inst. Min. Metall. Spec. Pap. 23, 197–233.
• ORSOEV D.A., RESHENOVA S.A., BOGDANOVA A.N., 1982 — Sopcheite Ag4Pd3Te4, a new mineral from the copper-nickel ores of the Monchegorsk pluton. Zap. Vsies. Miner. Obstsch. 1, 114–117 (in Russian).
• PIESTRZYŃSKI A., SCHMIDT S.T., FRANCO H., 1994: Pd-minerals in the Sto Tomas II porphyry copper deposit, Tuba Benguet, Philippines. Miner. Polon. 25/2, 21–31.
• RAMDOHR P., 1975 — Die Erzmineralien und ihre Verwachsungen. Akademie-Verlag, Berlin. 1277 pp.
• SPECZIK S., WISZNIEWSKA J., ŚNIEŻEK E., 1980 — Ore mineralization of the Suwałki intrusion of Udryń. Archiw. Miner. XXVI, 1, 85–94.
• SALAMON W., BANAŚ M., 2002 — Formacja mineralna: Au-Ag Pd-Pt-Te, Pb-Se w złożu rud tytanomagnetytowych ”Krzemianka” (suwalski masyw zasadowy). Przegl. Geol. 48/2, 120.
• WISZNIEWSKA J., 1998 — Mineralogy of the Fe-Ti-V ores of the Suwałki anorthosite massif. In: Geology of the Suwałki anorthosite massif (northeastern Poland). Pr. Państw. Inst. Geol. 161, 134–152.