Legalny a nielegalny handel zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym – skutki i zagrożenia

• Autorzy: Kulczycka J. , Karaś H.

Warianty tytułu

EN

Legal and illegal trade in waste in electrical and electronic equipment – the consequences and risks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Europie w ostatnich latach wzrosło znaczenie odzysku surowców mineralnych ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE). Masowa produkcja nowoczesnych urządzeń elektrycznych i elektronicznych spowodowała zwiększenie popytu na surowce mineralne, w tym na metale nieżelazne i szlachetne oraz pierwiastki ziem rzadkich. Ich odzysk i ponowne wykorzystanie z odpadów jest cennym źródłem surowców wtórnych, tzw. surowców miejskich. Odzysk surowców z ZSEE, tj. telefony komórkowe, komputery, ekrany, monitory, artykuły gospodarstwa domowego, jest jednym z największych potencjalnych źródeł surowców, wciąż słabo wykorzystanym w Polsce. Szacuje się, że dynamika przyrostu ilości ZSEE jest trzykrotnie wyższa niż pozostałych odpadów (3-5% w skali roku). Według danych GUS każdy Polak generuje rocznie ok. 17 kg odpadów elektronicznych. Podobnie kształtuje się to w UE (ok. 17 kg/rok odpadów elektrycznych i elektronicznych na obywatela). Prognozuje się, że do roku 2020 wielkość ta wzrośnie w UE do 24 kg odpadów ZSEE/rok/osobę. W Polsce w ostatnich latach, według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ), odnotowano znaczący wzrost ilości zebranego ZSEE, tj. około 4 kg/mieszkańca, jednak wielkość ta znacząco odbiega od średniej w UE – 15 kg, jak również od zakładanego poziomu wymaganego w najnowszej dyrektywie (ok. 11 kg/mieszkańca w 2021 r.). Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii recyklingu ZSEE zarówno w Polsce, jak i w innych krajach ZSEE stał się cennym towarem. Brakuje jednak wciąż właściwej oceny wielkości i skali legalności przepływów, szczególnie w obrotach zagranicznych. W artykule podjęto próbę oceny, na podstawie dostępnej literatury i danych, wskazywanych problemów i zagrożeń występujących w handlu na rynkach krajowych i zagranicznych ZSEE w krajach UE. Zasygnalizowane są również działania na terenie kraju i UE, które mogą mieć wpływ na przyszły kształt polityki surowcowej w obszarze recyklingu ZSEE [7].

EN

In Europe in recent years the importance of the recovery of mineral raw materials from waste electrical and electronic equipment (WEEE) has increased. Mass production of modern electrical and electronic equipment caused the increase of demand for mineral resources, including non-ferrous metals and precious and rare earth elements. Their recovery and reuse from waste is a valuable source of secondary raw materials, so-called raw urban materials. Recovery of raw materials from WEEE, ie. mobile phones, computers, screens, monitors, household goods is one of the largest potential sources of raw materials, still untapped in Poland. It is estimated that the rate of growth of the quantity of WEEE is three times higher than other types of waste (3-5% per annum). According to CSO data, every Pole generates annually approx. 17 kg of electronic waste (just like an average EU citizen). It is predicted that by 2020 the amount of WEEE will increase in the EU to 24 kg/person/year. In Poland in recent years, according to the data from the Chief Inspectorate for Environmental Protection (CIEP), there has been a significant increase in the amount of collected WEEE .ie approx. 4 kg /capita. This value is considerably lower than the average in the EU-15 and is also below the level required by the latest Directive (approx. 11 kg / capita in 2021). With the development of modern technologies of WEEE recycling, WEEE has become a valuable commodity in Poland as well as in other countries. However, the size and scale of legality flows are yet to be properly assessed, especially in foreign trade. The article attempts to evaluate, on the basis of the available literature and data, the problems and hazards to trade in domestic and foreign markets of WEEE in the EU. It also points to the actions which may affect the future form of raw material policy in the field of recycling of WEEE [7] in Poland, as well as in the EU.

Słowa kluczowe

PL

zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; recykling; handel

EN

waste electrical and electronic equipment (WEEE); recycling; trade

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 1
• Strony: 65--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kulczycka J.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

autor

Karaś H.

• KGHM Polska Miedź S.A., Lubin

Bibliografia

• [1] Baściuk M., 04.03.2013, Oczekiwane kierunki zmian prawa w świetle likwidacji szarej strefy, materiały informacyjne konferencji prasowej projektu „Elektroodpady – pomyśl zanim wyrzucisz!”.
• [2] Cholewa M., Jarosiński A. i Kulczycka J., 2013, Możliwość pozyskiwania surowców nie-energetycznych z elektroodpadów w Polsce, M. Czyż (red.), Finansowe i ekologiczne aspekty działalności gospodarczej, Wyd. AGH, Kraków.
• [3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE), DzU L 197/38 z 24.07.2012 r.
• [4] European Waste Electrical and Electronic Equipment Recycling Market, Frost & Sullivan, październik 2013. www.endseurope.com/docs/131001c.pdf‎
• [5] Hausner J. (red), 2015, Polityka surowcowa Polski, rzecz o tym, czego nie ma, a jest bardzo potrzebne, Wyd. GAP, Kraków.
• [6] Komunikat KE 2015/614, Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, Bruksela 2.12.2015 r.
• [7] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Zapewnienie Dostępności Surowców dla Przyszłego Dobrobytu Europejskiego Partnerstwa Innowacji w Dziedzinie Surowców, KOM 2012/82 z dnia 29.2 2012, Bruksela.
• [8] Komunikat KE, Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, KOM 2015/614 z dnia 2.12.2015, Bruksela.
• [9] Komunikat Prasowy Komisji Europejskiej: Środowisko: zamienianie odpadów w złoto – w jaki sposób niektóre państwa członkowskie wykorzystują odpady jako źródło zasobów, IP/12/369, z dnia 16.04.2012.
• [10] Krajowa strategia inteligentnej specjalizacji, Warszawa, październik 2013.
• [11] Nieprawidłowości w systemie zarządzania ZSEE w Polsce, Raport PwC, 2012 r.
• [12] Ochrona środowiska, Rocznik Statystyczny GUS, 2013.
• [13] PN-EN 50625-1:2014-11 Wymagania dotyczące zbiórki, logistyki i przetwarzania ZSEE - Część 1: Wymagania ogólne dotyczące przetwarzania
• [14] Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, DzU 1688/2015 z dnia 23.10.2015 r.
• [15] Rejestr przedsiębiorców i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, GIOŚ,
• [16] Europejski rynek recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, Frost & Sullivan, http://www.frost.com/prod/servlet/press-release.pag?docid=286356739 z dnia 30.10.2013 r.
• [17] Raport o funkcjonowaniu systemu gospodarki odpadami zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w 2014 roku, GIOŚ, Warszawa, czerwiec 2015 r.
• [18] Rozporządzenie (UE) nr 660/2014 z dnia 15 maja 2014 r. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) Nr 660/2014 z dnia 15 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów.
• [19] http://www.sii.org.pl/7433/edukacja-i-analizy/raporty-analityczne/elemental-holding-lider-branzy-Recyclingu-Czyli-Jak-Zarobic-Na-Odpadach.Html
• [20] http://elektrosmieciwsieci.pl/upload/CECED_PL_NFOS_konf_prasowa.pdf
• [21] http://weeeforum.cmail20.com/t/r-l-vhjjutk-jkhdjllddl-j/.
• [22] www.cwitproject.eu
• [23] www.klasterodpadowy.com
• [24] http://e-gospodarkaodpadami.pl/rynek/rynek-elektroodpadow/
• [25] http://docplayer.pl/3650348-Konferencja-prasowa-13-02-2013-warszawa.html

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.