Miedzionośność ekwiwalentna mineralizacji polimetalicznej Cu, Ag, Zn, Pb na monoklinie przedsudeckiej na przykładzie obszaru perspektywicznego Sulmierzyce-Odolanów

• Autorzy: Zieliński K. , Wierchowiec J.

Identyfikatory

DOI

10.24425/124401

Warianty tytułu

EN

The equivalent copper producibility of polymetallic Cu, Ag, Zn, Pb mineralisation in the Fore-Sudetic Monocline as illustrated by the Sulmierzyce-Odolanów prospective area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizowany w niniejszym artykule obszar badań Sulmierzyce-Odolanów stanowi przykład występowania głębokiej cechsztyńskiej mineralizacji metalicznej na monoklinie przedsudeckiej. W przeciwieństwie do złóż eksploatowanych obecnie tego typu obszary nie były wcześniej brane pod uwagę pod kątem ewentualnego wydobycia. Jednakże w ostatnich latach, ze względu na rozwój nowoczesnych technologii górniczych, sytuacja ta uległa zmianie i zyskały one status obszarów perspektywicznych dla przyszłego dokumentowania złóż. Graniczne parametry wyznaczające złoże, zalecane do stosowania przy przygotowywaniu dokumentacji geologicznej, choć nieobowiązkowe, ustanowione zostały rozporządzeniem Ministra Środowiska. W przypadku stratoidalnych złóż cechsztyńskich biorą one pod uwagę ekwiwalentną zawartość i zasobność jedynie dwóch metali, tj. miedzi, jako głównego składnika użytecznego, oraz srebra. Prowadzi to do niedoszacowania zasobów rud, w których występują także inne metale, m.in. cynk i ołów, co jest szczególnie niekorzystne w przypadku złóż głębokich, gdzie z ekonomicznego punktu widzenia wskazane jest koncentrowanie się na ich najbogatszych partiach oraz dokumentowanie, a w przyszłości wydobywanie wszystkich użytecznych metali. Rozporządzenie Ministra Środowiska nie uwzględnia także wahań rynkowych cen metali w czasie, które mają istotny wpływ na zawartość i zasobność ekwiwalentną tych pierwiastków w złożu. W artykule zaprezentowano autorskie wzory mające na celu obliczenie zawartości i zasobności polimetalicznego ekwiwalentu uwzględniającego udział w rudzie czterech pierwiastków: miedzi, srebra, cynku i ołowiu. Umożliwiają one także oznaczanie tych wartości dla dowolnie wybranych przedziałów czasowych oraz śledzenie ich zmian w czasie. Poza parametrami jakościowymi możliwe jest również obliczenie wartości zasobów kopaliny w złożu wyrażonej w dolarach amerykańskich na metr kwadratowy jego powierzchni dla każdego z wybranych przedziałów czasowych. Do obliczeń wykorzystano wyniki analiz chemicznych archiwalnych rdzeni wiertniczych pochodzących z bada - nego obszaru. Łącznie przeanalizowano 135 otworów archiwalnych położonych w jego granicach. Na podstawie uzyskanych wyników oszacowano zmienne w czasie zasoby ekwiwalentu polimetalicznego (Cu-Ag-Zn-Pb) oraz ich wartość rynkową wyrażoną w dolarach amerykańskich dla każdego roku w przedziale czasowym 2012–2016.

EN

The “Sulmierzyce-Odolanów” study area analyzed in the present paper constitutes an example of the presence of deep Zechstein metallic mineralization in the Fore-sudetic Monocline. Unlike the shallow deposits which are being mined nowadays, these types of areas were not previously considered in terms of their possible extraction. However, in recent years, due to the development of modern mining technologies, this situation has changed and these areas have become prospective for the future documenting of mineral deposits. The threshold parameters delimiting an ore deposit, recommended for use when preparing geological documentation and not compulsory, have been established by the regulation of the Minister of environment. in the case of stratabound Zechstein deposits they take the equivalent percentage and productivity of only two metals, i.e. copper, as the main useful component, and silver into account. This leads to the underestimation of the resources of ore which also contains other metals, including zinc and lead, which is particularly disadvantageous in the case of deep deposits, which from an economic standpoint, it is advisable to focus on their richest parts and to document, and in the future to extract all the useful metals. Also, the regulation of the Minister of environment does not take into account the fluctuations of the market prices of metals over time, the impact of which on the equivalent content and productivity of these elements in the deposit is considerable. This paper presents the authors’ own formulas intended to calculate polymetallic equivalent content and productivity taking the share of four elements in the ore into account: copper, silver, zinc and lead. They also enable determining these values for arbitrarily selected time intervals and tracing their changes over time. Apart from the quality parameters it is also possible to calculate the value of mineral resources in the deposit expressed in American dollars per one square meter of its area for each selected time interval. The calculations used the results of chemical analyses of historical drill cores originating from the studied area. A total of 135 historical holes located within its boundaries were analyzed. Based on the obtained figures, the time-varying resources of the polymetallic equivalent (Cu-Ag-Zn-Pb) were estimated along with their market value expressed in American dollars for each year in the time interval of 2012–2016.

Słowa kluczowe

PL

monoklina przedsudecka; cechsztyn; głębokie złoża miedzi; mineralizacja stratoidalna; ekwiwalent polimetaliczny

EN

Fore-Sudetic Monocline; Zechstein; deep copper deposits; stratabound mineralisation; polymetallic equivalent

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 106
• Strony: 257--274
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zieliński K.

• Mozów Copper Sp. z o.o.

autor

Wierchowiec J.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Warszawa

Bibliografia

• [1] Bartlett i in. 2013 – Bartlett, S.C., Burgess, H., Damjanović, B., Gowans, R.M. i Lattanzi, C.R. 2013. Raport techniczny dotyczący produkcji miedzi i srebra przez KGHM Polska Miedź S.A. w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym w południowo-zachodniej Polsce. Micon International Co. Limited.
• [2] Gospodarczyk i in. 1980 – Gospodarczyk, E., Lisiakiewicz, S., Metlerski, E., Oszczepalski, S., Rydzewski, A. i Ważny, H. 1980. Poszukiwanie cechsztyńskich rud miedzi w rejonie monokliny przedsudeckiej – Dokumentacja wynikowa otworów: M-1 Lipowiec, M-5 Dryżyna, M-9 Grochowice, M-24 Dachów. Narod. Arch. Geol. Warszawa: PIG-PIB.
• [3] Gospodarczyk, E. i Metlerski, E. 1986. Rudy miedzi – monoklina przedsudecka. [W:] Zasoby perspektywiczne kopalin Polski red. A. Bolewski, H. Gruszczyk, s. 174–179. Warszawa: Inst. Geol.
• [4] Gospodarczyk i in. 1975 – Gospodarczyk, E., Metlerski, E., Rydzewski, A. i Wyżykowski, J. 1975. Poszukiwanie cechsztyńskich rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Wyjaśnienie możliwości przedłużania się złoża Lubin–Głogów po upadzie – Dokumentacja otworu Sława IG 1. Warszawa: Narod. Arch. Geol. PIG-PIB.
• [5] Górecka, E. i Oszczepalski, S. 2011. Badanie zawartości złota w cechsztyńskiej serii miedzionosnej z obszaru Dolnego Śląska z zastosowaniem techniki absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją elektrotermiczną (ET AAS). [W:] XI Konferencja – Analityka w służbie hydrogeologii, geologii i ochrony środowiska , Warszawa, 25–26 maja 2011 r. Materiały Konferencyjne 6.
• [6] Grocholski, W. 1991. Budowa geologiczna przedkenozoicznego podłoża Wielkopolski. 62 Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego w Poznaniu, 1991. Referaty 7–18.
• [7] Kursun, H. i Ulusoy, U. 2012. Zinc Recovery From Lead-Zinc-Copper Complex Ores by Using Column Flotation. Mineral Processing and Extractive Metall. Rev. 33, 5, s. 327–338.
• [8] Kursun, H. i Ulusoy, U. 2015. Zinc Recovery from a Lead-Zinc-Copper Ore by Ultrasonically Assisted Column Flotation. Particulate Science and Technology 33, 4, s. 349–356.
• [9] Menning i in. 2006 – Menning, M., Alekseev, A.S., Chuvashov, B.I., Davydov, V.I., Devuyst, F.-X., Forke, H.C., Grunt, T.A., Hance, L., Heckel, P.H., Izokh, N.G., Jin, Y.-G., Jones, P.J., Kotlyar, G.V., Kozur, H.W., Nemyrovska, T.I., Schneider, J.W., Wang, X.-D., Weddige, K., Weyer, D. i Work, D.M. 2006. Global time scale and regional stratigraphic reference scales of Central and West Europe, East Europe, Tethys, South China, and North America as used in the Devonian–Carboniferous–Permian Correlation Chart 2003 (DCP 2003). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 240, s. 318–372.
• [10] Oszczepalski, S. 1989. Kupferschiefer in southwestern Poland: sedimentary environments, metal zoning, and ore controls. Geol. Assoc. Canada Spec. Paper 36, s. 571–600.
• [11] Oszczepalski, S. 1994. Oxidative alteration of the Kupferschiefer in Poland: oxide–sulphide parageneses and implications for ore–forming models. Geol. Quart. 38, s. 651–672.
• [12] Oszczepalski, S. 1999. Origin of the Kupferschiefer polymetallic mineralization in Poland. Mineralium Deposita t. 34, z. 5–6, s. 599–613.
• [13] Oszczepalski, S. i Chmielewski, A. 2015. Zasoby przewidywane surowców metalicznych Polski na mapie w skali 1 : 200 000 – miedź, srebro, złoto, platyna i pallad w utworach cechsztyńskiej serii miedzionośnej. Przegląd Geologiczny t. 63, nr 9, s. 534–545.
• [14] Oszczepalski i in. 2012a – Oszczepalski, S., Chmielewski, A., Sowula, W., Boratyn, J., Pikuła, K. i Zieliński, K. 2012. Ocena możliwości występowania cechsztyńskiej mineralizacji Cu–Ag na obszarze województw lubuskiego i wielkopolskiego na podstawie archiwalnych materiałów wiertniczych, w tym wierceń naftowych. Warszawa: Narod. Arch. Geol. PIG-PIB.
• [15] Oszczepalski i in. 2012b – Oszczepalski, S., Speczik, S. i Marks, L. 2012. Litologia, petrografia i cechsztyńska mi - neralizacja kruszcowa w wybranych profilach wiertniczych z rejonu Żmigród, Milicz, Sulmierzyce i Kalisz. Warszawa: PIG-PIB.
• [16] Oszczepalski, S. i Rydzewski, A. 1983. Miedzionośność utworów permu na obszarze przylegającym do złoża Lubin – Sieroszowice. Przegląd Geologiczny t. 31, nr 7, s. 437–444.
• [17] Oszczepalski, S. i Rydzewski, A. 1987. Paleogeography and sedimentary model of the Kupferschiefer in Poland. Lecture Notes in Earth Sci. 10, s. 189–205.
• [18] Oszczepalski, S. i Rydzewski, A. 1997. Atlas metalogeniczny cechsztyńskiej serii miedzionośnej w Polsce. Państw. Inst. Geol. – Wydawnictwo Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej S.A. Warszawa.
• [19] Oszczepalski, S. i Speczik, S. 2011. Rudy miedzi i srebra. [W:] Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r. (red. S. Wołkowicz et al.), s. 76–93, Warszawa: Narod. Arch. Geol. PIG-PIB.
• [20] Oszczepalski i in. 2016 – Oszczepalski, S., Speczik, S., Małecka, K. i Chmielewski, A. 2016. Prospective copper resources in Poland. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 32, z. 2, s. 5–30.
• [21] Peryt, T.M. 1984. Sedymentacja i wczesna diageneza utworów wapienia cechsztyńskiego w Polsce zachodniej. Prace Państw. Inst. Geol. 109, 80 s.
• [22] Peryt i in. 2012 – Peryt, T.M., Durakiewicz, T., Kotarba, M.J., Oszczepalski, S. i Peryt, D. 2012. Carbon isotope stratigraphy of the basal Zechstein (Lopingian) strata in Northern Poland and its global correlation. Geol. Quart. 56, 2, s. 285–298.
• [23] Peryt, T.M. i Oszczepalski, S. 1996. Stratygrafia serii złożowej. [W:] Monografia KGHM Polska Miedź SA , s. 132–136. Lubin.
• [24] Pieczonka, J. 2011. Prawidłowości w rozmieszczeniu minerałów kruszcowych w złożu rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Kraków: Wydawnictwa AGH.
• [25] Preidl i in. 2007 – Preidl, M., Nieć, M. i Mucha, J. 2007. Dokumentowanie złóż monokliny przedsudeckiej. [W:] Monografia KGHM Polska Miedź SA red. A. Piestrzyński, s. 148–157, Lubin: Cuprum.
• [26] Retman i in. 2014 – Retman, W., Młynarczyk, M., Grelewicz, M., Kosowska, M., Kosowski, M. i Krzysztyński, K. 2014. Dokumentacja geologiczna złoża rud cynku i ołowiu „Zawiercie 3” w kategorii C1 + C2 + D w miejscowości: Zawiercie, Łazy, Rokitno Szlacheckie, Markowizna, Józefów, Poręba, gm. Zawiercie, Łazy, Ogrodzieniec, Poręba, pow. zawierciański, woj. śląskie. Rathdowney Polska Sp. z o.o., Kraków.
• [27] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów (Dz.U. z 2015, poz. 987).
• [28] Rydzewski i in. 1996 – Rydzewski, A., Banaszak, A. i Oszczepalski, S. 1996. Obszary perspektywiczne dla złóż miedzi. [W:] Monografia KGHM Polska Miedź SA. (red. A. Piestrzyński), s. 332–339, Lubin: Cuprum.
• [29] Szuflicki i in. 2017 – Szuflicki, M., Malon, A. i Tymiński, M. red. 2017. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2016 r. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
• [30] Wagner, R. 1994. Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Pr. Państw. Inst. Geol. 156, s. 1–71.
• [31] Wasilewska-Błaszczyk i in. 2017 – Wasilewska-Błaszczyk, M., Golda, K., Dudek, M. i Mucha, J. 2017. Czy symulowanie się opłaca? – rzecz o geostatystycznym szacowaniu zasobów na przykładzie złoża Cu-Ag Rudna. Górnictwo Odkrywkowe R. LVIII, nr 2, s. 5–13.
• [32] Wyżykowski, J. 1958. Poszukiwania rud miedzi na obszarze strefy przedsudeckiej. Przegląd Geologiczny t. 6, nr 1, s. 17
• [33] Wyżykowski, J. 1959. Dokumentacja geologiczna złoża rud miedzi „Sieroszowice–Lubin” w rejonie Głogowa i Legnicy. Warszawa: Narod. Arch. Geol. PIG-PIB.
• [34] Zieliński, K. i Speczik, S. 2017 Głębokie złoża miedzi i srebra szansą dla górnictwa metali w Polsce. Biuletyn PIG 468, s. 153–164.