Tegoroczne Nagrody Nobla przyznano za osiągnięcia techniczne. A jakie konkretnie?

• Autorzy: Tadeusiewicz Ryszard

Warianty tytułu

EN

This year’s Nobel Prizes were awarded for technical achievements.And what exactly?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nagród Nobla z zasady nie przyznawano za osiągnięcia techniczne, ponieważ taka była wola fundatora Nagrody, Alfreda Nobla. Jednak w bieżącym, 2024 roku, komisje przyznające nagrody w dziedzinie Fizyki i Chemii podjęły (niezależnie od siebie) decyzję, że nagrody te zostaną przyznane twórcom tak zwanych sieci neuronowych (narzędzi sztucznej inteligencji należących do informatyki) oraz za kreatywne zastosowanie tych sieci. W ten sposób czterech tegorocznych Noblistów to są w istocie technicy. W artykule objaśniono najpierw, czym są owe sieci neuronowe, za których rozwój i stosowanie przyznano omawiane tu nagrody, a potem wskazano, jaki wkład do rozwoju i zastosowań sieci neuronowych wnieśli tegoroczni Nobliści: John Hopfield i Geoffrey Everest Hinton nagrodzeni w Fizyce oraz Demis Hassabis oraz John Jumper, którym przyznano Nagrodę Nobla w Chemii. Miejmy nadzieję, że ta czwórka nagrodzonych informatyków przełamie barierę i w przyszłych latach Nagrody Nobla będą także otrzymywać inni technicy. Może doczekamy się elektryka z ową Nagrodą?

EN

The Nobel Prizes were not generally awarded for technical achievements, because that was the will of the founder of the Prize, Alfred Nobel. However, in the current, 2024, committees awarding the prizes in Physics and Chemistry decided (independently of each other) that these prizes would be awarded to creators of so-called neural networks (artificial intelligence tools belonging to computer science) and for creative applications of these networks. Thus, four of this year’s Nobel Prize winners are in fact technicians. This article first explains what these neural networks are, for the development and application of which the prizes discussed here are awarded, and then indicates what contribution to the development and applications of neural networks was made by this year’s Nobel Prize winners: John Hopfield and Geoffrey Everest Hinton, awarded in Physics, and Demis Hassabis and John Jumper, who were awarded the Nobel Prize in Chemistry. Let’s hope that these four awarded computer scientists will break the barrier and in the future, other technicians will also receive the Nobel Prize. Maybe we will see an electrician with the Prize?

Słowa kluczowe

PL

sieci neuronowe; Nagroda Nobla; sztuczna inteligencja

EN

neural networks; Nobel Prize; artificial intelligence

• Wydawca: Oddział Zagłębia Węglowego Stowarzyszenia Elektryków Polskich w Katowicach
• Czasopismo: Śląskie Wiadomości Elektryczne
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 6 (156)
• Strony: 4--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 4 poz., rys.

Twórcy

autor

Tadeusiewicz Ryszard

• AGH Akademia Górniczo -Hutnicza w Krakowie

Bibliografia

• [1] Mikrut Z., Tadeusiewicz R.: Identyfikacja i modelowanie neuronu na maszynie cyfrowej. Archiwum Automatyki i Telemechaniki, 1978, nr 3, s. 345-357.
• [2] Majewski J., Tadeusiewicz R.: Model dynamiki komórki nerwowej. Zeszyty Naukowe AGH, Zeszyt Specjalny nr 58, 1978, s. 159-166.
• [3] Trąbka W., Tadeusiewicz R.: Simulational Research Concerning the Destabilization in Neuron-like Networks, Biocybernetics and Biomedical Engineering, 1988, vol. 8, No. 1-4, pp. 145-155.
• [4] Tadeusiewicz R., Kot L., Mikrut Z.: Biocybernetyka, Skrypt uczelniany AGH, nr 630, Kraków 1978.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).