2,6-Dimetyloheptan-4-on : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Sapota A. , Ligocka D.

Warianty tytułu

EN

Diisobutyl ketone

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

2,6-Dimetyloheptan-4-on (dwuizobutylowy keton, DIBK) jest słabo lotną cieczą, nie-rozpuszczalną w wodzie, o temperaturze wrzenia 168 °C. Stosowany jest głównie jako rozpuszczalnik nitrocelulozy, farb i lakierów, powłok i żywic syntetycznych itp. Nieznana jest liczba osób narażonych zawodowo na ten związek. Z wyników badań na ochotnikach i z danych doświadczalnych na zwierzętach wynika, że związek wchłania się do ustroju przez płuca, głównie w postaci par. Opierając się na dyrektywie Rady Wspólnoty Europejskiej, można zaliczyć DIBK do kategorii związków szkodliwych. Wartość LD50 po dożołądkowym podaniu u szczura wynosi 5,8 g/kg. W badaniach toksyczności ostrej wykazano działanie drażniące tego związku u myszy, objawiające się zmniejszeniem częstości oddechów. DIBK w warunkach ostrej ekspozycji działa również na OUN, co wykazano badając myszy behawioralnym testem utrzymania się na powierzchni wody. W obydwu powyższych przypadkach wykazano zależność typu dawka-efekt. Na podstawie wyników badań podprzewlekłych na szczurach i świnkach morskich wykazano, że pary DIBK o stężeniu 9603 mg/m3 powodują uszkodzenie wątroby w postaci przyćmienia miąższowego i zmiany w płucach w postaci umiarkowanego przekrwienia. Ekspozycja na DIBK o mniejszym stężeniu powodowała obniżenie masy ciała i zmiany masy wątroby i nerek. Wartość NDS związku można ustalić na podstawie wyników badań ostrego działania drażniącego u zwierząt, uwzględniając wartość RD50. Uzyskana wartość 166,5 mg/m stanowi 1/10 RDso- Ekspozycja zwierząt na DIBK o stężeniu 728 mg/m3 nie wywołała żadnych efektów szkodliwego działania tego związku. Wartość tę przyjęto za NOAEL. W testach przeprowadzonych na komórkach bakterii, drożdży oraz ssaków nie stwierdzono działania mutagennego 2,6-dimetyloheptan-4-onu. Uwzględniając wartość NOAEL oraz brak danych dotyczących ekspozycji przewlekłej, do ustalenia wartości NDS przyjęto arbitralnie współczynnik bezpieczeństwa równy 5 i uzyskano wartość 145,6 mg/m3. Obydwie obliczone wartości są zbliżone do stężenia uznanego przez badanych ochotników jako nieuciążliwe. Proponowana wartość 150 mg/m3 powinna zabezpieczyć pracowników zawodowo narażonych na DIBK przed zwiększonym ryzykiem drażniącego działania na błonę śluzową oczu, nosa i gardła. Zaproponowaną wartość NDSCh - 300 mg/m3 - ustalono na podstawie progu działania drażniącego DIBK określonego w wyniku badań na ochotnikach.

EN

Diisobutyl ketone is a water-clear liąuid of Iow volatility that has a mild, ethereal odour. It is used as a solvent for synthetic resins, coating compounds, nitrocellulose, lacąuers, and rubber. It is also used in organie syntheses. Diisobutyl ketone is an irritant to the eyes, skin and upper respiratory tract. In setting the MAC value, the results of Alaire's study (RD50 - 1665 mg/m3) and subchronic exposure of mice and guinea pigs (NOAEL - 728 mg/m3) were considered. In human response studies on three volunteers, a 3-hour exposure at 291mg/m3 diisobutyl ketone caused slight irritation to the eyes, nose, and throat. The concentration of 145 mg/m3 was considered. The OEL Expert Group recommended the MAC of 150 mg/m3 for diisobutyl ketone and, considering its irrita-tive effects the MAC-STEL of 300 mg/m3 and (I) notation.

Słowa kluczowe

PL

2,6-dimetyloheptan-4-on; narażenie zawodowe; wartość NDSCh; działanie mutagenne

EN

diisobutyl ketone; occupational exposure; MAC values; mutagenic effects

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2000
• Tom: Nr 1 (23)
• Strony: 115--133
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Ligocka D.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. ACGIH. Documentation of the threshold limit values and biological exposure indices. 6 ed. Concinnati, Ohio, ACGIH Inc., 1991.
• 2. Alarie Y., Church F.: Irritating properties of airborne materials to the upper respiratory tract. Arch. Envir. Health, 1966, 13, 433-449.
• 3. Brooks T.M., Meyer A.L., Hutson D.H.: The genetic toxicology of some hydrocarbon and oxygenated solvents. Mutagenesis, 1988 vol. 3 (3), 227-232.
• 4. Carpenter C.P., Pozzoni U.C., Weil W.P: Toxicity and hazard of diisobutylketone vapors. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 1953, 8, 377-381.
• 5. De Ceaurriz i in.: Concentration-dependent behavioral changes in mice following short-therm inhalation exposure to various industrial solvents. Toxicol. Appl. Pharm. 1983, 67, 383-389.
• 6. De Ceaurriz J. i in.: Quantitative evaluation of sensory irritating and neurobehavioural properties of aliphatic ketones in mice. Fd. Chem. Toxic. 1984, vol. 22, nr 7, 545-549.
• 7. Federal Register. Rules and Regulation. 1989, vol. 54, nr. 12, January 19, 2459-2460.
• 8. HSDB. Hazardous Substances Data Bank, National Library of Medicine, Bethesda, USA, 1994.
• 9. Kontrola substancji chemicznych. Wybrane dyrektywy Wspólnoty Europejskiej. T. 1. Instytut Medycyny Pracy, Łódź, 1993.
• 10. NIOSH. Criteria for a recommendated standard occupational exposure to ketons. DHEW
• 11. (NIOSH) Publication nr 78, 173. US. Dept. of Health and Human Services, Public Health, Service Cincinnati, Ohio 1987.
• 12. Patty’s Industrial Hygiene and Toxicology. 3th ed. John Wiley and Sons, New York, 1981.
• 13. Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (1995) US Department of Health and Human Services. Centres for Disease Control. National Institute for Occupational Safety and Health, Rockville, Maryland 20852, January 1995.
• 14. Ruth J.W.: Odor Thresholds and Irritation Levels of Several Chemical Substances: A Review. Am. Ind. Hyd. Assoc. J., 1986, 47, March, A-142 - 151.
• 15. Sax J., Levis R.I., SR.: Dangerous properties of industrial Materials. 7th ed. Van Nostrand Rienhold Co., New York, 1989.
• 16. Silverman L., Schulte H.F., Firsr M.W.: Further studies on sensory response to certain industrial solvent vapours. J. Ind. Hyg. Toxicol. 1946, 28, 262-266.
• 17. White R.F. i in.: Magnetic Resonance Imaging (MRI), Neurobehavioral Testing, and Toxic Encephalpathy: Two Cases. Envir. Res. 1993, 61, 117-123.