Rekonstrukcja czy imitacja domu Sokoła w Łańcucie

• Autorzy: Gosztyła M. , Huk T.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rb.2014.86

Warianty tytułu

EN

Reconstruction or just an imitation of the "Sokół" Gymnastic Society building in Łańcut

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiona przebudowa gmachu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Łańcucie jest przykładem modernizacji obiektu znajdującego się w ewidencji zabytków, lecz nie ujętego w rejestrze w myśl przepisów ustawy O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. ( Dz. U. nr 162, poz. 1568 z 17 września i późn. zm.). Pomimo, że dom „Sokoła” znajdował się w ewidencji zabytków, to inwestor, posiłkując się ekspertyzą techniczną, zdecydował się na rozebranie obiektu. Trudno zaakceptować taką decyzję, zważywszy że, obiekt charakteryzował się dobrym stanem technicznym, o czym świadczyły opracowania techniczne. Wykonane ekspertyzy wykazują, że nadrzędnym problemem w przebudowie gmachu „Sokoła” nie był zły stan techniczny obiektu, lecz nowa funkcja, niedostosowana do możliwości przestrzennych budynku. W efekcie, opracowane oceny wykazały, że przebudowa obiektu w tak dużym stopniu jest ekonomicznie nieuzasadniona. Przeprowadzona modernizacja domu „Sokoła” ukazuje znany konflikt występujący przy adaptacji zabytków, tzn., pomiędzy formą zabytkową obiektu a nową funkcją. Występujące sprzeczności pomiędzy interesami inwestorów a konserwatorami zabytków, nie zawsze kończą się adaptacją zabytku, w taki sposób aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w zabytkową strukturę. Pomimo, że w obliczu sprawdzonych i zaawansowanych technologiach budowlanych, możliwe było opracowanie projektu, który spełniłby wymogi funkcjonalne, przy pozostawieniu wartościowej oryginalnej struktury budynku, wybrano rozwiązanie, może uzasadnione ekonomicznie, ale pozostające w opozycji z obowiązującą doktryną konserwatorską. Wybudowano nowy obiekt z imitacją, a nie rekonstrukcją szaty zewnętrznej elewacji, co w efekcie końcowym doprowadziło do eliminacji zabytku architektury.

EN

Presented in the article reconstruction of the edifice of the "Sokół" Gymnastic Society in Łańcut is an example of modernization of a building from the List of Historic Monuments , though not registered - under the Law on the protection and conservation of monuments of 23 June 2003 [Journal of Laws no. 162.1568 of 17 September as amended] in the Register of Historic Monuments. Although, the edifice was on the List of Historic Monuments, the investor - recourse to technical expertise - have led to its demolition. The building in fact - according to technical documents - was still in a good condition. Hence, it is difficult to accept the decision of the investor. As the expert evaluations reveal, an overriding issue of the alteration was not the poor technical condition of the building but its new function, yet not adapted to its spatial possibilities. As a result, according to the above mentioned expertise, reconstruction in such a large degree seemed unprofitable. The modernization carried out over the edifice of the "Sokół" Gymnastic Society presents the widespread conflict concerning monuments conversion, i.e. between their historic forms and new functions. Due to the common conflicts of interests that occur between the investors and conservators, the reduction of interference in historic structure of converted buildings becomes irrelevant. Although, it would have been possible to develop a project meeting all the functional requirements – due to the access to proven and advanced construction technologies – maintaining simultaneously the valuable original structure of the building, the chosen solution – yet economically viable – remains at odds with the current doctrine of conservation. So finally, there is a completely new building with an imitation instead of reconstruction of the exterior façade, eventually resulting in elimination of the architectural monument.

Słowa kluczowe

PL

obiekt zabytkowy; funkcja użytkowa; zmiana; projekt; rekonstrukcja; imitacja

EN

historic building; utility function; change; design; reconstruction; imitation

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2014
• Tom: z. 61, nr 3/II
• Strony: 183--193
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., il.

Twórcy

autor

Gosztyła M.

• Katedra Konserwacji Zabytków, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

autor

Huk T.

• Katedra Konserwacji Zabytków, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• [1] Sprawozdanie z czynności Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Łańcucie za rok 1895, MBP w Łańcucie, sygn. 208.
• [2] Serkowski I.: Notaty do mego dziennika, 25 X 1896r., rkps BMZŁ, sygn., R 55.
• [3] Jasińska-Malec A., Malec T.: Analiza historyczna z badaniami architektonicznymi dla budynku Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, przy ul. Sokoła w Łańcucie, mpis, [w:] Archiwum prywatne, Kraków 2010.
• [4] Kozaczka M.: Życie kulturalne w Łańcucie po drugiej wojnie światowej, [w:] Studia i szkice z dziejów miasta, red W. Bonusiak, Rzeszów 1997.
• [5] Schab S.: Ekspertyza techniczna konstrukcji Sali kinowej w budynku „Sokoła” w Łańcucie, ul. Sokoła, mpis, [w:] Archiwum prywatne, Rzeszów 2001.
• [6] Trela C.: Opinia mykologiczno – budowlana dotycząca sali kinowej budynku Sokoła wraz z wyceną szacunkową przewidywanych robót remontowo – adaptacyjnych związanych z ewentualną zmianą jej użytkowania na salę gimnastyczną, mpis, [w] Archiwum prywatne, Rzeszów 2001.
• [7] Szluz A., Pilch D.: Ekspertyza konstrukcyjno-budowlana, mpis, [w:] Archiwum prywatne, Rzeszów 2008.
• [8] Szluz A., Rzepka S.: Aneks do ekspertyzy konstrukcyjno-budowlanej z września 2011 roku, mpis, [w:] Archiwum prywatne, Rzeszów 2011.
• [9] Szul T.J.: Referat z okazji 110 rocznicy powstania „Sokoła” w Łańcucie, mpis, [w:] Archiwum prywatne, Łańcut 2001.
• [10] Szul T.J.: Zarys historyczny dziejów „Gniazda Sokoła” w Łańcucie, mpis, [w:] Archiwum prywatne, Łańcut 2003.
• [11] Gosztyła M, Pasztor P.: Konserwacja i ochrona zabytków architektury, Wydanie II, Rzeszów 2013.
• [12] Muzeum Zamek Łańcut: Przedwojenny Łańcut, cz.II, Zasłużeni dla Łańcuta i zamku, [dostęp: 2 IV 2014, <http://www.zamek-lancut.pl/pl/Historia/ZasluzeniDlaLancuta#StanislawCetnarski>.