50 lat Zakładu Geologii w strukturze KGHM CUPRUM

• Autorzy: Kijewski P. , Worsa-Kozak M. , Kwaśny L.

Warianty tytułu

EN

50 years of Geology Department in KGHM CUPRUM’s structures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule opisano 50-letnią historię działalności Zakładu Geologii KGHM CUPRUM w kontekście problemów i wyzwań, jakie pojawiały w trakcie udostępniania i eksploatacji złóż rud miedzi w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A. Główny kierunek badań skupiał się na aspektach praktycznych rozpoznawania budowy górotworu i jakości rudy, stanowiących podstawę do planowania produkcji górniczej. Poprzez szczegółowe rozpoznawanie warunków geologicznych i hydrogeologicznych próbowano rozwiązać podstawowe problemy związane z zagrożeniami naturalnymi, a mineralogiczne i petrograficzne badania były i są podstawą do planowania przeróbki wydobytej rudy. Istotnym zagadnieniem jest współwystępowanie w rudach miedzi metali użytecznych, takich jak Ag, Au, Zn, Pb, platynowce, Re, Se, Ni, a także siarki, arsenu i węgla org. Badania i obserwacje strukturalno-tektoniczne, powiązane z wynikami badań wytrzymałościowych, doprowadziły do stworzenia ogólnej klasyfikacji geologiczno-inżynierskiej masywu skalnego w obszarze kopalń. Powiązanie właściwości geomechanicznych masywu skalnego z warunkami prowadzenia eksploatacji wskazywało na potencjalne możliwości wystąpienia zjawisk geodynamicznych. W ostatnich latach jednym z ważniejszych zadań, związanych z postępem eksploatacji, było stworzenie kompleksowego programu badawczego, w celu poszerzenia bazy zasobowej KGHM Polska Miedź S.A. W efekcie, w latach 2007-2014 wykonano wnioski koncesyjne wraz z projektami robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż: Radwanice, Gaworzyce (udokumentowane już jako jedno złoże rud miedzi Radwanice-Gaworzyce), „Retków-Ścinawa, Głogów, Bytom Odrzański i Kulów-Luboszyce. Skompletowano również wnioski szeregu koncesji na wydobywanie rud miedzi ze złóż na monoklinie przedsudeckiej. W obszarze tzw. Starego Zagłębia programem badań objęto złoże Wartowice (koncesja Synklina Grodziecka) i Niecka Grodziecka (koncesja Konrad). Do tej pory wykonano łącznie 42 głębokie otwory wiertnicze rozpoznawcze i poszukiwawcze. W artykule opisane są najważniejsze współczesne prace badawczo-rozwojowe, realizowane w ramach funduszy unijnych i badawczych KGHM Polska Miedź S.A. Przedstawiono również zaplecze sprzętowo-laboratoryjne i programowe, znajdujące się w posiadaniu Zakładu Geologii.

EN

The paper describes 50-year history of Geology Department in KGHM CUPRUM in the context of problems and challenges that occurred during construction and exploitation of KGHM mines. The main direction of the research activity was focused on practical aspects of ore deposit exploration and its quality evaluation which were the base for mining production planning. Throughout detailed exploration of geological and hydrogeological conditions the primary issues of natural risks were solved. The mineralogical and petrographical surveys are still the most important tests in mineral ore processing. The crucial issue was Cu, Ag and also different less common metals like Au, PGMs, Re, Se, Ni occurrences. Tectonic and structure observations associated with rock durability survey results led to general geological engineering classification of rocks in the ore formation. Geomechanical rocks’ conditions together with ongoing exploitation have shown the potential of geodynamic gas occurrences. In recent years one of the most important issue was the exploration program of polish deposits. In 2007-2014 KGHM Cuprum prepared concession and exploration projects for deposits like: “Radwanice and Gaworzyce”, “Retków-Ścinawa”, “Głogów”, “Bytom Odrzański” and “Kulów-Luboszyce”. Also a few applications of cooper ore extraction concessions from Fore-Sudetic monocline fields have prepared. In the so-called Old Cooper Basin wide exploration program took place on “Wartowice”, “Niecka Grodziecka”. KGHM CUPRUM supervised 42 deep exploration drillholes so far. The paper also presents R&D projects that are realized within EU and KGHM funds. The main laboratory equipment and software were presented at the end of the paper.

Słowa kluczowe

PL

rudy miedzi; monoklina przedsudecka; warunki eksploatacji; poszukiwanie i rozpoznawanie

EN

copper ore; Fore-Sudetic Monocline; mining conditions; exploration and prospecting

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 4
• Strony: 5--30
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kijewski P.

• KGHM CUPRUM Sp. z o.o. - Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław

autor

Worsa-Kozak M.

• Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii, ul. Na Grobli 15, 50-421 Wrocław

autor

Kwaśny L.

• KGHM CUPRUM Sp. z o.o. - Centrum Badawczo-Rozwojowe, Wrocław

Bibliografia

• 1. Bocheńska T., 1988. Kształtowanie się warunków hydrodynamicznych w lubińsko-głogowskim obszarze miedzionośnym pod wpływem odwadniania kopalń, Acta Universitas Wratislaviensis nr 1044, Prace Geol. Mineral., t. XIV, Wrocław.
• 2. Butra J. i in., 2016. Rozpoznanie zagrożeń wyrzutami gazów i skał oraz potencjalnych zjawisk gazogeodynamicznych dla bezpiecznego prowadzenia robót górniczych, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe.
• 3. Chudy K., Worsa-Kozak M. 2013. Zmiana warunków hydrogeologicznych w rejonach dawnej eksploatacji górniczej na przykładzie Masywu Szklar, w: Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, w: tom 5, P.P. Zagożdżon, M. Madziarz (red.), Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• 4. Chudy K., Worsa-Kozak M., 2017. Pierwiastki użyteczne w solankach dopływających do wyrobisk kopalń rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej, w: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 2017 (469), s. 93-104.
• 5. Chudy K., Worsa-Kozak M., Pikuła M., 2017. Rozwój metod rozpoznawania warunków hydrogeologicznych na potrzeby wykonywania pionowych wyrobisk udostępniających złoże – przykład LGOM, w: Przegląd Geologiczny, 2017, s. 65.
• 6. Czmiel J., Kotarska I., 2016. Zastosowanie metody River Habitat Survey w ocenie stanu hydromorfologicznego rzek i potoków w obszarze oddziaływania podziemnej eksploatacji złóż rud miedzi. CUPRUM: Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud, nr 4/2016, Wrocław, s. 71-84.
• 7. Dziedziak T. i in., 2009. Analiza wyników realizacji programu badań za pomocą otworów wiertniczych wykonanych z powierzchni terenu w obszarach koncesyjnych złóż rud miedzi, Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe.
• 8. Fiszer J., Kijewski P. i inni, 2000. Analiza konsekwencji hydrogeologicznych zatopienia kopalni „Konrad” i wybór optymalnego sposobu zatapiania. CBPM CUPRUM Sp. z o.o. Wrocław.
• 9. Kienig E,. Machoń T. 1971. Możliwości występowania tąpań w kopalniach LGOM. Rudy i Metale Nieżelazne, Zeszyt nr 5, Katowice.
• 10. Kijewski P., 1976. Wysokość strefy spękań eksploatacyjnych w kopalniach rud miedzi monokliny przedsudeckiej. Inst. Geotechn. PWr, Komunikat III Zimowej Szkoły Mech. Górotworu, Wrocław.
• 11. Kijewski P., 1985. Program badań jakości odpadów poflotacyjnych zdeponowanych w zbiorniku „Gilów” pod kątem występowania miedzi i metali towarzyszących. KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 12. Kijewski P., 1985. Ocena jakości odpadów poflotacyjnych w zbiorniku osadowym „Gilów”, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 13. Kijewski P., 1986. Ocena zasobów miedzi i srebra w odpadach poflotacyjnych jako rezerwy surowcowej zdeponowanej w zbiorniku „Gilów”, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 14. Kijewski P., 1988. Rozpoznanie jakości odpadów poflotacyjnych w zbiorniku „Gilów” w kat. C1, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 15. Kijewski P., 1990. Kopalnia „Sieroszowice" potencjalną bazą surowcową górnictwa solnego, I Konf. Aktualia i Perspektywy Gospodarki Surowcami Mineralnymi w Polsce, PAN, AGH w Krakowie, Kraków.
• 16. Kijewski P. 1991. Ocen miedzionośności odpadów flotacyjnych na przykładzie osadników „Wartowice” i „Gilów”, VI Seminarium, Metodyka rozpoznawania i dokumentowania kopalin oraz geologicznej obsługi kopalń, Kraków.
• 17. Kijewski P., 1995. Występowanie metali ciężkich na obszarze Środkowego Nadodrza w strefie oddziaływania przemysłu miedziowego, Fizykochem. Probl. Mineralurgii, z. 29, Wrocław.
• 18. Kijewski P., 1995. Raport o stanie rozpoznania i jakości odpadów poflotacyjnych zdeponowanych w zbiorniku nr 3 kopalni „Konrad” w Iwinach k/Bolesławca, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 19. Kijewski P., 2017. Problematyka górnictwa rud miedzi w pracach geologów KGHM CUPRUM, Zeszyt Specjalny – 50 lat KGHM CUPRUM, Wyd. KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR, s. 60.
• 20. Kijewski P. i in., 1999. Ujęcie wody pitnej w Aquakonrad S.A. metodą studni głębinowych, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 21. Kijewski P., Kłeczek Z., 1993. Głębinowe zatłaczanie solanki z kopalń rud miedzi jako metoda ochrony środowiska zlewni rzeki Odry, Zesz. Nauk. Akad. Rolniczej we Wrocławiu, z. 232, Inżynieria Środowiska, nr 111, Wrocław.
• 22. Kijewski P., Kubiak J., Gola S., 2012. Siarkowodór – nowe zagrożenie w górnictwie rud miedzi, Zesz. Nauk. Inst. Sur. Mineral. i Energią PAN, nr 83, Kraków.
• 23. Kijewski P., Lis J., 2007. Warunki geologiczno-inżynierskie w obszarze złoża rud miedzi, w: Monografia KGHM Polska Miedź S.A., A. Piestrzyński (red.), Lubin.
• 24. Kobylańska M., Madziarz M. 2012. Możliwość utworzenia podziemnej trasy turystycznej „Kopalnia Ciche Szczęście” w Leszczynie w świetle aspektów technicznych i ekonomicznych takiej inwestycji, w: P.P. Zagożdżon, M. Madziarz (red.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 4, 2012, s. 193-205.
• 25. Kotarba M. J., Bilikiewicz E., Manecki M., Pawlik W., Ciesielczyk A., Selerowicz T., 2017. Pochodzenie i zagrożenia siarkowodorem i wysokociśnieniowym gazem ziemnym w złożu kopalń rud miedzi Polkowice-Sieroszowice i Rudna – wstępne badania izotopowe i mineralogiczne, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, nr 469, s. 9-33.
• 26. Kozula R., Kalisz M., Markiewicz A., Dmyszewicz K., Sadecki Z., Sobociński J., Klimkiewicz A., Cygan S., Zaczek S., 2006. Program badań za pomocą otworów wiertniczych wykonanych z powierzchni terenu na obszarach koncesyjnych złóż rud miedzi, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 27. Król M. i in., 2017. Wstępne studium możliwości zagospodarowania złóż polihalitu w rejonie Pucka z uwzględnieniem modelu kopalni oraz trzech wariantów technologii przeróbki, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 28. Kunysz N.M., Kijewski P., Korzeniowski W., Lis J., 2007. Geomechaniczne własności skał serii złożowej, w: Monografia KGHM Polska Miedź S.A., A. Piestrzyński (red.), Lubin.
• 29. Lis J., Kijewski P., 1981. Mechaniczne własności piaskowców białego spągowca. Rudy i Metale Nieżelazne, nr 4, Katowice.
• 30. Macuda J. i in. 2017. Aktualizacja prognozy regionalnej zagrożenia gazowego i gazogeodynamicznego – wyrzutami gazów i skał, ze szczególnym uwzględnieniem występowania siarkowodoru i węglowodorów w części złóż Sieroszowice, Rudna oraz Głogów Głęboki-Przemysłowy, Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica w Krakowie.
• 31. Paterek M., Niedbał M., Kisielewicz Z., 2017. Analiza zmian stosunków hydrodynamicznych i hydrochemicznych wód podziemnych w otoczeniu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych „Żelazny Most” w latach 2015-2017, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 32. Praca zbiorowa, 1987. Metale towarzyszące w złożu rud miedzi – stan badań i perspektywy dalszego ich wykorzystania, Zesz. Spec. z okazji 30-lecia odkrycia Polskiej Miedzi, P. Kijewski (red.), Wrocław, s. 257.
• 33. Sadecki Z. i in. 2013. Kompleksowa koncepcja udostępnienia i eksploatacji złóż południowej części obszarów górniczych Lubin I i Polkowice II w oparciu o analizę warunków geologicznych oraz dotychczasowych doświadczeń prowadzenia robót górniczych, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 34. Selerowicz T., 2013. Wykorzystanie phytoscreeningu jako narzędzia prospekcyjnego dla płytkich, wietrzeniowych złóż metali, KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR.
• 35. Worsa-Kozak M., Cygan S., Świtoń J.M., Czop M., 2016. Możliwości w zakresie agregacji danych oraz tworzenia modeli konceptualnych z wykorzystaniem programu Hydro Geo-Analyst, w: Praktyczne metody modelowania przepływu wód podziemnych, red. naukowa: S. Witczak, A. Żurek, Kraków, s. 203-210.