Możliwości występowania niekonwencjonalnych akumulacji gazu ziemnego w serii mułowcowej na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

• Autorzy: Moska R. , Kędzior S.

Warianty tytułu

EN

Possibillities of occurence of unconventional gas accumulations in mudstone series of the Upper Silesian Coal Basin (Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono Górnośląskie Zagłębie Węglowe (GZW) jako obszar, na którym znajdują się skały mogące potencjalnie zawierać niekonwencjonalne akumulacje gazu ziemnego. W badaniach skoncentrowano się na serii mułowcowej, której skały ze względu na optymalną frakcję oraz wysoką zawartość materii organicznej wydają się najbardziej perspektywiczne. Oceny dokonano na podstawie analizy profili litologicznych z wybranych głębokich otworów wiertniczych wykonanych na zlecenie Państwowego Instytutu Geologicznego na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Dodatkowo do analizy włączono profil otworu Dębieńsko-Głębokie 7, zlokalizowany w rejonie GZW, w którym notuje się największą miąższość serii mułowcowej. Na tej podstawie podjęto próbę wyznaczenia interwałów głębokościowych o znacznym udziale skał iłowcowo-mułowcowych w profilu serii mułowcowej GZW.

EN

This article presents the Upper Silesian Coal Basin as an area of potential unconventional gas accumulations. The research is focused on the Mudstone Series which due to its optimal grain size and high organic matter content, seems to be the most promising. The evaluation was done on the basis of lithological profiles of selected deep boreholes drilled at the request of the Polish Geological Institute in the late seventies and eighties of the XX^th century. Additionally included in the analysis is the profile of the Dębieńsko-Głębokie 7 deep hole located in the region of the Upper Silesian Coal Basin, due to the greatest thickness of the Mudstone Series in this area. On this basis an attempt was made to determine the intervals of depth with a high content of claystone and mudstone rock in the Upper Silesian Coal Basin area.

Słowa kluczowe

PL

gaz z formacji łupkowych; seria mułowcowa; kopalna materia organiczna; parametry geochemiczne; Górnośląskie Zagłębie Węglowe

EN

shale gas; Mudstone Series; fossil organic matter; geochemical parameters; Upper Silesian Coal Basin

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 71, nr 10
• Strony: 729--736
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Moska R.

• Zakład Stymulacji Wydobycia Węglowodorów. Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy ul. Lubicz 25 A 31-503 Kraków

autor

Kędzior S.

• Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. ul. Będzińska 60 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• [1] Adamczyk Z.: Diageneza gazonosnych piaskowcow warstw orzeskich w KWK Silesia. Technika Poszukiwań Geologicznych, Geosynoptyka i Geotermia 2001, z. 4, s. 43–48.
• [2] Bernard S., Wirth R., Schreiber A., Schulz H. M., Horsfield B.: Formation of nanoporous pyrobitumen residues during maturation of the Barnett Shale (Fort Worth Basin). International Journal of Coal Geology 2012, vol. 103, s. 3–11.
• [3] Ciechanowska M., Matyasik I., Such P., Kasza P., Lubas J.: Uwarunkowania rozwoju wydobycia gazu z polskich formacji lupkowych. Nafta-Gaz 2013, nr 1, s. 7–17.
• [4] Dembowski Z.: Krakowska seria piaskowcowa Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. [W:] Karbon Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Prace Instytutu Geologicznego 1972, t. 61, Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne, s. 509–538.
• [5] Dembowski Z.: Ogolne dane o Gornoslaskim Zaglebiu Weglowym. [W:] Karbon Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Prace Instytutu Geologicznego 1972, t. 61, Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne, s. 9–16.
• [6] Gradzinski R., Doktor M., Kedzior A.: Sedymentacja osadow weglonosnej sukcesji Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego: kierunki badan i aktualny stan wiedzy. Przegląd Geologiczny 2005, vol. 53, nr 9, s. 734–741.
• [7] Hadro J., Kedzior S.: Testowanie mozliwosci eksploatacji metanu pokladow wegla w Gornoslaskim Zaglebiu Weglowym otworami horyzontalnymi. [W:] Jureczka J. (red.): Wyzwania geologii regionu gornoslaskiego w XXI wieku. Materiały konferencyjne LXXXII Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2013, s. 72.
• [8] Jurczak-Drabek A.: Atlas petrograficzny zloz wegla kamiennego Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Tablica 2b, Refleksyjnosc witrynitu (R0 ), seria mulowcowa, 1:300 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1996.
• [9] Jureczka J.: Perspektywy i problemy eksploatacji metanu z pokladow wegla w warunkach zlozowych, gorniczych i srodowiskowych Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. [W:] Jureczka J. (red.): Wyzwania geologii regionu gornoslaskiego w XXI wieku. Materiały konferencyjne LXXXII Zjazdu Naukowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2013, s. 18–19.
• [10] Jureczka J., Dopita M., Galka M., Krieger W., Kwarcinski J., Martinec P.: Zagospodarowanie gornicze i lokalizacja wiercen. [W:] Atlas geologiczno-zlozowy polskiej i czeskiej czesci Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Warszawa 2005.
• [11] Kedzior S.: Przystropowa strefa gazonosna w utworach karbonu poludniowej czesci Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego – wystepowanie, parametry zbiornikowe wegla oraz możliwosci pozyskania metanu. Katowice, Wydawnictwo UŚ, 2012.
• [12] Kedzior S., Hadro J., Kwarcinski J., Nagy S., Mlynarczyk M., Rostkowski R., Zalewska E.: Warunki naturalne wystepowania i metody eksploatacji metanu pokladow wegla w wybranych zaglebiach weglowych USA oraz mozliwosci rozwoju eksploatacji tego gazu w Polsce – sprawozdanie z wyjazdu szkoleniowego do USA. Przegląd Geologiczny 2007, vol. 55, nr 7, s. 565–570.
• [13] Kotarba M., Kosakowski P., Botor D.: Modelowanie metoda GENEX i bilans generowania weglowodorow w kompleksie skal ilowcowo-mulowcowych utworow produktywnych gornego karbonu Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. [W:] Ney R., Kotarba M. (red.): Opracowanie modeli oraz bilansu generowania i akumulacji gazow w serii weglonosnej Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Kraków, Wydawnictwo Centrum PPGSMiE PAN, 1995, s. 115–129.
• [14] Kotarba M., Wieclaw D., Kosakowski P., Kowalski A.: Charakterystyka geochemiczna substancji organicznej utworow karbonu w poludniowej czesci bloku gornoslaskiego. [W:] Kotarba M. (red.): Mozliwosci generowania weglowodorow w skalach karbonu w poludniowej czesci bloku gornoslaskiego i malopolskiego. Rozdział 4. TBPŚ „Geosfera”, 2004, s. 49–70.
• [15] Kotas A.: Gornoslaskie Zaglebie Weglowe. [W:] Osika R.: Budowa geologiczna Polski. T. VI. Zloza surowcow mineralnych. Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne, 1987, s. 103–139.
• [16] Kotas A.: Metan pokladow wegla Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Mozliwosci zagospodarowania zasobow. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 1994, t. 142, Warszawa, s. 79–81.
• [17] Kotas A., Malczyk W.: Gornoslaska seria piaskowcowa pietra namuru gornego Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. [W:] Karbon Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Prace Instytutu Geologicznego 1972, t. 61, Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne, s. 427–466.
• [18] Kotas A., Malczyk W.: Seria paraliczna pietra namuru dolnego Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. [W:] Karbon Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Prace Instytutu Geologicznego 1972, t. 61, Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne, s. 329–426.
• [19] Matyasik I., Sloczynski T.: Niekonwencjonalne zloza gazu – shale gas. Nafta-Gaz 2010, nr 3, s. 167–177.
• [20] Montgomery S., Jarvie D., Bowker K., Pollastro R.: Mississippian Barnett Shale, Fort Worth basin, north-central Texas: Gas-shale play with multi-trillion cubic foot potential. AAPG Bulletin 2005, vol. 89, no. 2, s. 155–175.
• [21] Moska R.: Charakterystyka geologiczna serii mulowcowej w Gornoslaskim Zaglebiu Weglowym pod katem mozliwosci wystepowania gazu lupkowego. Praca magisterska, niepublikowana. Uniwersytet Śląski, 2012.
• [22] Nawrocki J.: Skad ta roznica? Warszawa, Państwowy Instytut Geologiczny, 2012. http://www.pgi.gov.pl/pl/instytut-geologicznyaktualnosci-informacje/4314-dlaczego-rozbieżnosci.html (dostęp: 02.2015).
• [23] Panstwowy Instytut Geologiczny – Panstwowy Instytut Badawczy: Ocena zasobow wydobywanych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach lupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen baltycko-podlasko-lubelski). Raport pierwszy. Warszawa 2012.
• [24] Poprawa P.: Analiza osadow ilasto-mulowcowych w Polsce pod katem mozliwosci wystepowania w nich niekonwencjonalnych nagromadzen gazu ziemnego. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego 2010, nr 439, s. 159–172.
• [25] Poprawa P.: Potencjal wystepowania zloz gazu ziemnego w lupkach dolnego paleozoiku w basenie baltyckim i lubelsko-podlaskim. Przegląd Geologiczny 2010, vol. 58, nr 3, s. 226–249.
• [26] Poprawa P.: System weglowodorowy z gazem ziemnym w lupkach – polnocnoamerykanskie doswiadczenia i europejskie perspektywy. Przegląd Geologiczny 2010, vol. 58, nr 3, s. 216–225.
• [27] Porzycki J.: Seria mulowcowa pietra westfalu dolnego Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. [W:] Karbon Gornoslaskiego Zaglebia Weglowego. Prace Instytutu Geologicznego 1972, t. 61, Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne, s. 467–500.
• [28] Pytel G.: Mniej gazu? Nie szkodzic Polsce! Rzeczpospolita 2012, 16 kwietnia.
• [29] Rutkowski M.: Gaz pojawia się i znika, czyli krotka historia szacowania zasobow weglowodorow niekonwencjonalnych w Polsce. Przegląd Geologiczny 2013, vol. 61, nr 6, s. 331–333.
• [30] Talaga A.: Gazowej manny nie bedzie. Rzeczpospolita 2012, 23 marzec.
• [31] United States Energy Information Administration: World shale gas resources: an initial assessment of 14 regions outside the United States. U.S. Washington 2011, 353 s. http://www.eia.gov/analysis/studies/worldshalegas (dostęp: 02.2015).
• [32] Zalewska E., Mlynarczyk M.: Metan pokladow wegla – cenny surowiec energetyczny czy zagrozenie dla srodowiska naturalnego i ludzi w Polsce. Przegląd Geologiczny 2003, vol. 51, nr 6, s. 465–468.

Uwagi

PL

Artykuł powstał na podstawie pracy magisterskiej pt. Charakterystyka geologiczna serii mułowcowej w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym pod kątem możliwości występowania gazu łupkowego. Uniwersytet Śląski, 2012 [21].