Geodiversity evaluation of the Słupsk Bank boulder area

• Autorzy: Zalewska I. , Najwer A. , Zwoliński Z.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0012.8088

Warianty tytułu

PL

Ocena georóżnordności głazowiska Ławicy Słupskiej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Słupsk Bank is a seascape area of high nature value, that consists of boulders related to glacial and post-glacial formation and a variety of underwater landforms, that form the habitat for numerous plants and animals. The aim of this paper was to evaluate geodiversity using geoinformation analysis consecutive steps, such as preparation of factor maps, map algebra etc. The resulting geodiversity map was based on a bathymetric relief energy map, a geomorphological map based on expert classification using the Bathymetric Position Index (BPI), and a lithological map showing average texture classes of sediments). Maps of geodiversity support the identification and delimitation of the geodiversity hotspots for nature protection, as well as the directions for management of valuable natural areas.

PL

Ławica Słupska jest obszarem morskim o dużej wartości przyrodniczej, który składa się z głazów związanych z formacją lodowcową i polodowcową oraz różnorodnymi podwodnymi formami terenu, które stanowią siedlisko licznych roślin i zwierząt. Celem niniejszej pracy była ocena georóżnorodności za pomocą następujących po sobie etapów analizy geoinformacyjnej, takich jak przygotowanie map czynnikowych, algebry map itd. Wynikowa mapa georóżnorodność została oparta na batymetrycznej mapie energii rzeźby, mapie geomorfologicznej opartej na klasyfikacji eksperckiej z wykorzystaniem batymetrycznego indeksu pozycji (BPI) i litologicznej mapy pokazującej uśrednione klasy teksturalne osadów. Mapy georóżnorodności służą do identyfikacji i wytyczania obszarów o wysokiej georóżnorodności w celu ochrony przyrody, a także wspierają kierunki zarządzania cennymi obszarami przyrodniczymi.

Słowa kluczowe

EN

geodiversity; seascapes; underwater landforms; Baltic Sea

PL

georóżnorodność; krajobraz morski; podwodne formy terenu; Morze Bałtyckie

• Wydawca: Instytut Morski w Gdańsku
• Czasopismo: Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 33, No. 1
• Strony: 178--188
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys.

Twórcy

autor

Zalewska I.

• Marine Institute in Gdańsk, Poland

autor

Najwer A.

• Institute of Geoecology and Geoinformation, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

autor

Zwoliński Z.

• Institute of Geoecology and Geoinformation, Adam Mickiewicz University in Poznan

Bibliografia

• [1] Andrulewicz E., Kruk-Dowgiałło L., Osowiecki A., 2004. Phytobenthos and macrozoobenthos of the Slupsk Bank stony reefs, Baltic Sea. Hydrobiologia 514, p. 163-170.
• [2] Atlas [Atlas Geologiczny Południowego Bałtyku 1:500 000], 1995. Polish Geological Institute, Sopot-Warsaw.
• [3] Bartkowski T., 1986. Zastosowania geografii fizycznej. PWN, Warszawa.
• [4] Brodecki Z., Czeczatka M., I. Kuklik I., Maśniak D., Meissner W., Opioła R., Osowiecki A., Skóra K., Żmudziński L., 1997. Morskie obszary chronione w Polsce. Centrum Biologii Morza, Uniwersytet Gdański, pp. 138.
• [5] Brzeska P., 2011. Wyniki analiz prób makrofitobentosu pobranych podczas badań realizowanych w ramach monitoringu HELCOM COMBINE w 2011 roku. Stage II of commissioned project entitled „Pobór prób oraz oznaczenie składu gatunkowego, stopnia pokrycia (wraz z rodzajem dna) oraz biomasy makrofitobentosu, w oparciu o metodykę HELCOM COMBINE, na 4 transektach pomiarowych w miesiącu czerwcu i wrześniu 2011 roku”. Commissioned by the Institute of Meteorology and Water Management, the National Research Institute. Internal publication of the Maritime Institute in Gdańsk No. 6629, p. 1-20.
• [6] Burek C.V., Potter J., 2006. Local Geodiversity Action Plans - Setting the context for geological conservation. English Nature Research Reports, No 560.
• [7] Degórski M., 2001. Pedosfera - komponent środowiska łączący abiotyczną i biotyczną różnorodność. In: E. Roo-Zielińska, J. Solon (ed.), Między geografią i biologią - badania nad przemianami środowiska przyrodniczego. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 179, p. 227-238.
• [8] Eberhard R., 1997. Pattern & Process: Towards a Regional Approach to National Estate Assessment of Geodiversity. Australian Heritage Commission, Canberra, p. 1-102.
• [9] Gajewski J., Gajewski Ł., Kałas M., Rybka K., Staśkiewicz A., Stawicka I., 2007. Badania środowiskowe polskich obszarów morskich dla podejmowania decyzji o lokalizacji farm wiatrowych. Instytut Morski w Gdańsku.
• [10] Gajewski L., Uścinowicz S., 1991. Hydrologiczne i sedymentologiczne aspekty eksploatacji kruszywa na Ławicy Słupskiej. Inżynieria Morska i Geotechnika 4, p. 146-153.
• [11] Górska-Zabielska M., 2008. Fennoskandzkie obszary alimentacyjne osadów akumulacji glacjalnej i glacjofluwialnej lobu Odry. Wyd. Nauk. UAM, ser. Geografia 78, p. 330.
• [12] Gray M., 2004. Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature. John Wiley and Sons, Chichester.
• [13] Jedicke E., 2001. Biodiversität, Geodiversität, Ökodiversität. Kriterien zur Analyse der Landschaftsstruktur - ein konzeptioneller Diskussionsbeitrag. Naturschutz und Landschafts planung 33 (2/3), p. 59-68.
• [14] Jenks G.F., 1967. The Data Model Concept in Statistical Mapping. International Year book of Cartography 7, p. 186-190.
• [15] Kostrzewski A., 1998. Georóżnorodność rzeźby jako przedmiot badań geomorfologii. In: K. Pękala (ed.), Główne kierunki badań geomorfologicznych w Polsce. Stan aktualny i perspektywy, IV Zjazd Geomorfologów Polskich, UMCS, Lublin, p. 11-16.
• [16] Kot R., 2006. Georóżnorodność - problem jej oceny i zastosowania w ochronie i kształtowaniu środowiska na przykładzie fordońskiego odcina Wisły i jej otoczenia. Towarzystwo Naukowe w Toruniu XI(2), p. 1-190.
• [17] Kotliński R., 1985. Osady dna Ławicy Słupskiej. Biuletyn Instytutu Geologicznego 352, p. 5-56.
• [18] Kozłowski S., 1997. Program ochrony georóżnorodności w Polsce. Przegląd Geologiczny 45(5), p. 489-496.
• [19] Kramarska R., 1991a. Mapa geologiczna Bałtyku w skali 1:200 000, ark. Ławica Słupska i Ławica Słupska N. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [20] Kramarska R., 1991b. Objaśnienia do Mapy geologicznej dna Bałtyku w skali 1:200 000, ark. Ławica Słupska i Ławica Słupska N. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [21] Kramarska R., 1995. Osady powierzchni dna. In: J.E. Mojski (red.), Atlas geologiczny południowego Bałtyku. Państwowy Instytut Geologiczny, Sopot-Warszawa.
• [22] Kruk-Dowgiałło L. (red.), 2001. Opracowanie dokumentacji przyrodniczej uzasadniającej utworzenie morskich obszarów HELCOM-BSPA w rejonie Ławicy Słupskiej i Odrzanej. Ekspertyza dla Ministerstwa Środowiska. Centrum Biologii Morza PAN, Gdynia, p. 1-130.
• [23] Lekkeverk H.-J., Velden R., Roders J., Haycock T., Vries R., Jansen P., Beemster C., 2006. Handbook of Off-shore Surveying. Clarkson Research Services Ltd.
• [24] Lundblad E.R., Wright D.J., Naar D.F., Donahue B.T., Miller J., Larkin E.M., Rinehart R.W., 2004. Classifying Deep Water Benthic Habitats Around Tutuila, American Samoa. Proceedings of the 24th Annual ESRI User Conference, San Diego, CA, Paper 1208. Online: dusk.geo.orst.edu/esri04/p1208_cc.html (accessed 31.08.2018).
• [25] Najwer A., Borysiak J., Gudowicz J., Mazurek M., Zwoliński Zb., 2016. Geodiversity and biodiversity of the postglacial landscape (Dębnica River catchment, Poland). Quaestiones Geographicae 35(1), p. 5-28. DOI: 10.1515/quageo-2016-0001.
• [26] Najwer A., Zwoliński Zb., 2014. Semantyka i metodyka oceny georóżnorodności - przegląd i propozycja badawcza. Landform Analysis 26, p.115-127. DOI: 10.12657/ landfana.026.011.
• [27] Natural habitats of the Polish Baltic zone. The Słupsk Bank boulder area [Siedliska przyrodnicze polskiej strefy Bałtyku. Głazowisko Ławicy Słupskiej], 2011, Instytut Morski w Gdańsku, Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy. Oddział Geologii Morza, Gdańsk-Warszawa.
• [28] NOAA Office for Coastal Management, 2017. Benthic Terrain Modeler. Online: https:// coast.noaa.gov/digitalcoast/tools/btm.html (dostęp 06.08.2018).
• [29] Richling A., 1992. Kompleksowa geografia fizyczna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• [30] Richling A., Solon J., 1996. Ekologia krajobrazu. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• [31] Sołowiej D., 1992. Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• [32] Uścinowicz Sz., 2010. De Geer moraines on the Słupsk Bank. In: The Baltic Sea Geology - 10. The International Marine Geological Conference. 24-28 August 2010, VSEGEI, St. Petersburg, Russia. Abstracts volume, p.139-141.
• [33] Uścinowicz Sz., Zachowicz J., 1991. Objaśnienia do Mapy geologicznej dna Bałtyku w skali 1:200 000, ark. Łeba, Słupsk. National Institute of Geology, Warsaw.
• [34] Zwoliński Zb., 2004. Geodiversity. In: A.S. Goudie (ed.), Encyclopedia of Geomorphology, Routledge, Vol. 1, p. 417-418.
• [35] Zwoliński Zb., 2008. Designing a map of the geodiversity of landforms in Poland. IAG and AIGEO International Meeting Environmental Analysis and Geomorphological Mapping for a Sustainable Development, Addis Ababa, Ethiopia, February 26, 2008. Abstract Book, p. 18-22.
• [36] Zwoliński Zb., 2009. The routine of landform geodiversity map design for the Polish Carpathian Mts. In: E. Rojan, A. Łajczak (ed.), Geoecology of the Euroasiatic Alpids. Landform Analysis 11, p. 79-87.
• [37] Zwoliński Zb., 2010. Aspekty turystyczne georóżnorodności rzeźby Karpat. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 14, p. 316-327.
• [38] Zwoliński Zb., Najwer A., Giardino M., 2018. Methods for Assessing Geodiversity. In: E. Reynard, J. Brihla (ed.), Geoheritage. Assessment, Protection, and Management. Elsevier, p. 27-52.
• [39] Zwoliński Zb., Stachowiak J., 2012. Geodiversity map of the Tatra National Park for geotourism. Quaestiones Geographicae 31 (1), p. 99-107. DOI 10.2478/v10117-012-0012-x.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).