O problemach i zadaniach lekarzy prowincjonalnych ziem Królestwa Polskiego w opinii „Czasopisma Lekarskiego” przełomu XIX i XX w.

• Autorzy: Paciorek Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.20.019.12602

Warianty tytułu

EN

Problems and responsibilities of provincial doctors in the Kingdom of Poland as described in “Czasopismo Lekarskie” (“Medical Journal”) at the turn of the twentieth century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article relies on press reports of provincial doctors published in “Czasopismo Lekarskie” (“Medical Journal”) in the years 1899-1908, and reflects the concerns and problems of the then environment of rural and small-town doctors on the Polish lands. According to the reports, there were two groups of concerns: the first was gaining the trust of the rural people who, for various reasons, at the beginning of the 20th century preferred to get help from quacks, herbalists, healers, and barber-surgeons rather than to seek advice from ‘genuine doctors’. In the period under investigation, the provincial doctor ceased to be a ‘gentlemen’ doctor; thus, their material situation changed radically. The problem was not only numerous visits to distant villages or towns, constant readiness to provide assistance often in extreme situations or work in challenging conditions, but also issues of unfair competition, lack of solidarity between doctors, problems related to non-standardised medical fees, the issue of choosing medicaments (either cheap or expensive), or a great need for cyclical training. This problem was to be dealt with by regional medical societies. The doctor in the province needed to be a specialist in many fields of medicine. Showing incompetence towards a sick peasant was one of the reasons why doctors were losing their authority, but it also undermined confidence in contemporary medicine, thereby pushing the rural population into the hands of quacks and barber-surgeons. The second issue, closely related to the first one, is the improvement of the provincial doctor’s self-image, which involved constant education and, above all, learning about the psychology and specificity of the behaviour of the rural people. In the press of the period, this topic was brought up by Władysław Biegański, Franciszek Grodecki, Teodor Dunin, Franciszek Wychowski, Antoni Kędzierski, Antoni Troczewski, Witold Chodźko, et al.

Słowa kluczowe

PL

lekarze prowincjonalni; ziemie Królestwa Polskiego; przełom XIX i XX w.; Czasopismo Lekarskie

EN

provincial doctors; Kingdom of Poland; turn of the twentieth century; Czasopismo Lekarskie; Medical Journal

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 65, nr 3
• Strony: 59--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz.

Twórcy

autor

Paciorek Magdalena

• Instytut Historii Nauki im. L. A. Birkenmajerów PAN

Bibliografia

• Źródła
• A.M., Niby lekarz w parafji w Babicach, „Gazeta Świąteczna” r. 3, 1883, nr 124.
• Biegański W., Kilka słów o praktyce lekarskiej wśród ludu naszego, „Czasopismo Lekarskie” t. 2, 1900, nr 7.
• Biegański W., O zadaniach towarzystw lekarskich prowincyonalnych, „Czasopismo Lekarskie” t. 3, 1901, nr 10.
• Biegański W., Co i jak lekarz czytać powinien?, „Czasopismo Lekarskie” t. 10, 1908, nr 10.
• Organizacja pomocy lekarskiej w guberni warszawskiej, „Kronika Lekarska” r. 19, 1898, nr 20.
• Biegieleisen H., Lecznictwo ludu polskiego, Kraków 1929.
• Brzozowski, W. Kilka uwag krytycznych o praktyce lekarskiej w śród ludu wiejskiego, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 4.
• Doliński G., Lekarze gminni, „Przegląd Lekarski” r. 11, 1872, nr 43, s. 402-403, nr 45, s. 418-420, nr 47, s. 434-436, nr 50, s. 458-462.
• Dunin T., Parę słów w sprawie praktykowania wśród ludu wiejskiego, „Czasopismo Lekarskie” t. 4, 1902, nr 11.
• Eichler W., Parę słów w kwestyi urządzania stałej pomocy lekarskiej dla ludności wiejskiej, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 2.
• Grodecki F., Parę słów z powodu praktyki lekarskiej wśród ludu wiejskiego, „Czasopismo Lekarskie” t. 4, 1902, nr 12.
• Idźkowski J., Mały szpital ludowy, t. 4, „Czasopismo Lekarskie” 1902, nr 1.
• Jarosiński A., Stanowisko i byt lekarza prowincjonalnego u nas, „Czasopismo Lekarskie” t. 10, 1908, nr 7-8.
• Kędzierski A., Uwagi z powodu artykułu Dra Dunina: W sprawie praktykowania wśród ludu wiejskiego, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 1.
• Klęsk A., Dlaczego wszyscy podnoszą swe taksy i ceny i publiczność się na to zgadza, a tylko przy lekarskich taryfach, w razie podwyższenia ich stawia opór?, „Nowiny Lekarskie” r. 23, 1911, nr 3.
• Lekarze na prowincji, „Prawda” r. 19, 1899, nr 13.
• Leki i sposoby oszustów, „Gazeta Świąteczna” r. 3, 1883, nr 115.
• Mazurek S., Jak u nas po wsiach dbają o zdrowie, „Gazeta Świąteczna” 1882, nr 69, s. 3-4, nr 70, s. 2-3.
• Pamiętnik II Zjazdu Lekarzy Prowincjonalnych w dn. 31 maja - 1 czerwca 1914 r., Lublin 1914.
• Piotrowski W., O lekarzach wiejskich, „Medycyna” t. 10, 1882, nr 34.
• Podciechowski A., Stół do porodu w chacie wiejskiej, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 6.
• Poszukiwania - Lecznictwo ludowe, „Wisła” t. 16, 1902.
• Rajkowski F., Przyczynek do wiadomości o fuszerce leczniczej u nas, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 1.
• Ryttel A., Kilka słów o proletarjacie lekarskim i unormowaniu taksy lekarskiej, „Czasopismo Lekarskie” t. 10, 1908, nr 6.
• Rząd A., W sprawie organizacyi pracy lekarskiej na prowincji, „Czasopismo Lekarskie” t. 7, 1905, nr 7-10.
• Słomka J., Pamiętniki włościanina, od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Kraków 1912.
• Słomka J., Pamiętniki włościanina, od pańszczyzny do dni dzisiejszych, wyd. 2, Kraków 1929.
• Sterling S., O naradach nad hygieną prowincyi, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 6.
• Troczewski A, W sprawie lekarzy prowincjonalnych słów kilka, „Czasopismo Lekarskie” t. 2, 1900, nr 7.
• Udziela M., Medycyna i przesądy lecznicze ludu polskiego, Warszawa 1891.
• Witkowski Z., Stan lecznictwa wśród ludu z okolic Krzepic, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, z. 4.
• Wychowski F., W sprawie praktykowania wśród ludu wiejskiego, „Czasopismo Lekarskie” t. 5, 1903, nr 1.
• Zalewski A., Projekt pomocy lekarskiej gminnej na tle obecnej organizacji płockiej, „Czasopismo Lekarskie” t. 4, 1902, nr 3.
• Znachorki i potrzeba akuszerek gminnych, „Gazeta Świąteczna” r. 3, 1883, nr 117.
• Literatura przedmiotu
• Historia Polski w liczbach, Warszawa 2003.
• Historia wydziałów lekarskich w Polsce, khm.cm-uj.krakow.pl/historia-wydzialow-lekarskich-w-polsce [dostęp 24.01.2020]
• Libera Z., Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX-XX wieku, Wrocław 2003.
• Jaguś I., Lecznictwo ludowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Kielce 2002.
• Jeszke J., Lecznictwo ludowe w Wielkopolsce w XIX i XX w., Wrocław 1996.
• Piątkowski W., Spotkania z inną medycyną, Lublin 1990.
• Słownik lekarzy polskich XIX w., red. P. Szarejko, Warszawa 1991.
• Szpilczyński S., Z dziejów przesądu i zabobonu w lecznictwie, Warszawa 1956.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).