Zagadnienia szkód górniczych w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs)

• Autorzy: Florkowska L.

Warianty tytułu

EN

Issues of mining damage in the context of Sustainable Development Goals (SDGs)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wydobywanie złóż kopalin jest tą dziedziną działalności przemysłowej, która szczególnie wyraźnie oddziałuje na otoczenie. Dotyczy to nie tylko naturalnych ekosystemów, ale także zindustrializowanego otoczenia człowieka. Na obszarach górniczych budynki, infrastruktura techniczna i komunikacyjna oraz wszelkiego rodzaju urządzenia funkcjonujące dla zaspokajania podstawowych potrzeb człowieka podlegają przyspieszonemu zużyciu oraz uszkodzeniom i niszczeniu z powodu oddziaływania eksploatacji złóż. W warunkach polskich zagłębi wydobywczych (szczególnie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego) deformacje powierzchni pochodzenia górniczego oddziałują na zabudowę aglomeracji miejskich wielokrotnie w ciągu technicznego okresu życia obiektów. Zjawiska te powodują wiele konsekwencji, które zostały wymienione i zwięźle scharakteryzowane w pracy. W artykule zawarto analizę zagadnień związanych z występowaniem szkód górniczych w aspekcie Celów Zrównoważonego Rozwoju ( Sustainable Development Goals – SDGs) przyjętych w najnowszym, głównym dokumencie strategicznym ONZ dotyczącym wprowadzania zasad zrównoważonego rozwoju. Omówiono również zarys polskiej polityki rozwoju wyszczególniając akty ustawowe oraz dokumenty strategiczne wprowadzające zasady zrównoważonego rozwoju w Polsce a także narzędzia monitorowania jego postępów. Spośród 17 głównych SDGs wskazano te, które mają bezpośredni związek z wdrażaniem zasad zrównoważonego rozwoju (ZR) na obszarach występowania szkód górniczych. Scharakteryzowano główne problemy wynikające z oddziaływania eksploatacji górniczej oraz wskazano narzędzia naukowe i techniczne wspomagające realizację zadań ZR.

EN

The exploitation of mineral deposits is an area of industrial activity, which has very evident effects on the environment. This applies not only to natural ecosystems, but also to the industrialized human environment. Buildings and transport as well as technical infrastructure which are located in the mining areas are subject to more rapid wear, damage and destruction due to the significant deformation of the substrate. Mining surface deformations influence on the development of urban agglomerations repeatedly during the technical lifetime of the objects in the conditions of the Polish mining basins (especially the Upper Silesian Coal Basin). These phenomena cause a series of consequences which have been briefly mentioned and characterized in the work. The article includes an analysis of the issues of mining damage in terms of the Sustainable Development Goals (SDGs) contained in the latest, main strategic document of the United Nations concerning the implementation of the principles of sustainable development. The paper discusses the outline of the Polish development policy specifying the act and strategic documents, which introduce the principles of sustainable development in Poland as well as tools to monitor its progress. Of all the 17 SDGs identified those that are directly linked to the implementation of the principles of sustainable development in areas with mining damage. It characterizes the main problems arising from the impact of mining and identifies the research tools and technical support tasks of sustainable development in this area.

Słowa kluczowe

PL

szkody górnicze; rozwój zrównoważony; SDGs; obszary górnicze; ochrona obiektów na terenach górniczych; monitorowanie stanu obiektów; monitorowanie powierzchni terenu

EN

mining damage; sustainable development; SDGs; mining areas; protection of buildings in mining areas; monitoring of a building’s state; monitoring land surface deformation

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 94
• Strony: 105--117
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys.

Twórcy

autor

Florkowska L.

• IMG PAN, Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk, Kraków

Bibliografia

• [1] Energia 2015. Warszawa: GUS.
• [2] Florkowska, L. i Walaszczyk, J. 2011. Modelowanie numeryczne stanu naprężenia w sąsiedztwie przodka wyrobiska ścianowego z uwzględnieniem obecności metanu. Górnictwo i Geoinżynieria 35(2), s. 225–234.
• [3] Florkowska, L. i Kanciruk, A. 2013. Analysis of the consequences of mining exploitation in substantially disturbed strata based on spatial measurements of a building’s tilt. [W:] Kwaśniewski, M. i Łydżba, D. red. Rock Mechanics for Resources. The European Rock Mechanics Symposium EUROCK 2013. 21–26 września 2013. Wrocław: CRC Press, s. 575–580.
• [4] Florkowska, L. 2010. Zastosowanie numerycznej mechaniki nieliniowej w zagadnieniach ochrony budynków na terenach górniczych. Archives of Mining Sciences. Monografia nr 11, Kraków.
• [5] Gruszczyński, W. 2012. Zastosowanie sieci neuronowych do prognozowania deformacji górniczych. Kraków: Wyd. AGH (CD).
• [6] He, L., Ma, G. 2010. Development of 3d numerical manifold method. International Journal of Computational Methods. 7(1), s. 107–129.
• [7] He, L. 2011. Three Dimensional Numerical Manifold Method and Rock Engineering Applications Doctoral thesis, Singapore: Nanyang Technological University, 294 s.
• [8] Jakubowski, J. 2010. Uogólnienia metody elementów skończonych w inżynierskich symulacjach numerycznych ośrodka nieciągłego i dyskretnego. Górnictwo i Geoinżynieria 34(2), s. 325–330.
• [9] Karsznia, K. 2008. Wykrywanie słabych punktów. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 4, s. 72–75.
• [10] Karwel i in. 2015 – Karwel, A.K., Kraszewski, B., Kurczyński, Z. i Ziółkowski, D. 2015. Integracja satelitarnych modeli wysokościowych. Biuletyn WAT LXIV(2), s. 123–133.
• [11] Kaszowska, O. 2006. Szkody górnicze w budynkach mieszkalnych w aspekcie społecznym i ekonomicznym. [W:] Ochrona środowiska na terenach górniczych Materiały konferencji naukowo-technicznej. Szczyrk, 31 maja–1 czerwca 2006. Katowice: ZG SiTG, s. 189–209.
• [12] Knothe, S. 1953 A. Równanie profilu ostatecznie wykształconej niecki osiadania. Archiwum Górnictwa i Hutnictwa. 1(1), s. 22–38.
• [13] Knothe, S. 1953 B. Wpływ czasu na kształtowanie się niecki osiadania. Archiwum Górnictwa i Hutnictwa. 1(1), s. 51–62.
• [14] Knothe, S. 1984. Prognozowanie wpływów eksploatacji górniczej. Katowice: Wyd. Śląsk, 159 s.
• [15] Kowalski, A. 2015. Deformacje powierzchni w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Katowice: GIG, 283 s.
• [16] Krawiec, K. i Pilecki, Z. 2012. Numeryczna symulacja procesu zapadliskowego w warunkach geologicznych i górniczych niecki bytomskiej na terenie pogórniczym płytkiej eksploatacji złóż rud metali. Technika Poszukiwań Geologicznych 51(1), s. 47–62.
• [17] Kulczycki, Z. i Piątkowski, W. 2010. Naprawa szkód powodowanych ruchem zakładów górniczych w 2009 r. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 9(193), s. 12–21.
• [18] Kulesza, Ł. 2013. Porównanie metod estymacji przestrzennego rozkładu błędu numerycznych modeli terenu. Kraków: Wyd. AGH, 147 k.
• [19] Kwaśniewski i in. 2004 – Kwaśniewski, M., Winkler, T., Szyguła, M. i Tokarczyk, J. 2004. Próba identyfikacji dynamicznego oddziaływania górotworu na obudowy zmechanizowane metodami elementów odrębnych i skończonych. Maszyny Górnicze 22(4), s. 56–61.
• [20] Kwiatek, J. red. 1997. Ochrona obiektów budowlanych na terenach górniczych. Katowice: Wyd. GIG, 726 s.
• [21] Maciaszek, J. i Gawałkiewicz, R. 2006. Zastosowanie skanowania laserowego w diagnostyce obiektów podlegających wpływom eksploatacji górniczej. Geodezja 12(2/1), s. 303–316.
• [22] Maj, A. 2009. Naprężenia, odkształcenia i konwergencje na różnych głębokościach kopalń soli. Studium modelowe dla chodnika w górotworze solnym. Górnictwo i Geoinżynieria 33(1), s. 419–428.
• [23] Makówka, J. 2010. Analiza numeryczna przestrzennego rozkładu stanu naprężenia w otoczeniu typowych układów krawędzi eksploatacji zawałowej za pomocą metody elementów odrębnych. Przegląd Górniczy 66(6), s. 76–84.
• [24] Menouillard i in. 2006 – Menouillard, T., Rethore, J., Combescure, A. i Bung H. 2006. Efficient Explicit Time Stepping for the Extended Finite Element Method (X-FEM). International Journal of Numerical Methods in Engineering 68, s. 911–939.
• [25] Mergheim, J., Kuh, E. i Steinman, P. 2005. A Finite Element Method for the Computational Modeling of Cohesive Crack Growth. Int. Journal for Numerical Methods in Engineering 63, s. 276–289.
• [26] Popiołek, E. 2009. Ochrona terenów górniczych. Kraków: Wyd. AGH, 296 s.
• [27] Przybyła, Cz. i Pyszny, K. 2013. Porównanie numerycznych modeli terenu SRTM i ASTER GDEM oraz ocena możliwości ich wykorzystania w modelowaniu hydrologicznym w obszarach o małych deniwelacjach. Annual Set The Environment Protection 15, s. 1489–1510.
• [28] Shi, G.H. 2008. Recent Applications of Discontinuous Deformation Analysis and Manifold Method. [W:] The 42nd U.S. Rock Mechanics Symposium (USRMS), San Francisco: 29 June–2 July 2008, San Francisco: American Rock Mechanics Association, s. 919–926.
• [29] Sikora, Z. i Ossowski, R. 2007. Metody bezsiatkowe – czy jest na nich miejsce w geoinżynierii? Rozwiązanie zagadnienia Flamanta metodą MLPG. Geoinżynieria 3, s. 42–46.
• [30] Skrzypczak, I. i Zientek, D. 2008. Wykorzystanie sieci neuronowych do odwzorowania deformacji powierzchni na terenach górniczych. Czasopismo Techniczne 19(2-Ś), s. 267–273.
• [31] Sobczyk, W. 2007. Badania opinii respondentów na temat uciążliwości środowiskowej górnictwa węgla. Górnictwo i Geoinżynieria 31(3/1), s. 497–50.
• [32] Stolarska i in. 2001 – Stolarska, M., Chopp, D.L., Moes, N. i Belytschko, T. 2001. Modeling Crack Growth by Level Sets in the Extended Finite Element Method. International Journal of Numerical Methods in Engineering 51, s. 943–960.
• [33] Transforming our world: the 2030 agenda for sustainable development. 2015. A/res/70/1 United Nations. sustainabledevelopment.un.org.
• [34] Witakowski, P. red. 2010. Bezprzewodowy monitoring obiektów budowlanych. Warszawa: ITB, 153 s.
• [35] Wodyński, A. 2007. Zużycie techniczne budynków na terenach górniczych. Kraków: Wyd. AGH, 142 s.
• [36] Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski. Katowice: GUS, 2015.
• [37] Zaczek-Peplinska, J., Pasik, M. i Popielski, P. 2013. Geodezyjny monitoring obiektów w rejonie oddziaływania budowy tuneli i głębokich wykopów – doświadczenia i wnioski. Acta Scientiarum Polonorum. Architektura 12 (2), s. 17–31.
• [38] Zhao i in. 2012 – Zhao, J., Ohnishi, Y., Zhao, G-F. i Sasaki, T. red. 2012. Advances in Discontinuous Numerical Methods and Applications in Geomechanics and Geoengineering. Londyn: CRC Press, 440 s.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.