Charakterystyka terrorystycznych materiałów wybuchowych i związanych z nimi problemów

• Autorzy: Rećko Justyna

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0016.1164

Warianty tytułu

EN

Characterization of terroristic explosive materials and related problems

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Improwizowane ładunki wybuchowe (IED) są śmiertelnym zagrożeniem dla żołnierzy w działaniach wojennych. Do tej pory ich stosowanie było charakterystyczne dla konfliktu zbrojnego w Iraku i Afganistanie. Aktualnie materiały tego typu są także wykorzystywane w wojnie na Ukrainie. Ich popularność wynika przede wszystkim ze względu na łatwy dostęp do materiałów wybuchowych i pirotechniki (np. z niewybuchów), odczynników chemicznych, a także specjalistycznej wiedzy, którą można pozyskać w Internecie. Wymienione czynniki przyczyniają się do powstawania skutecznych środków walki, zdolnych do rażenia siły żywej oraz niszczenia sprzętu wojskowego przeciwnika, przy minimalnym koszcie i niewielkich nakładach pracy. Obecnie problem improwizowanych materiałów wybuchowych jest szczególnie poważny przez wzgląd na fakt, iż praktycznie każdy jest w stanie wykonać materiały wysokoenergetyczne we własnym domu, przy wykorzystaniu ogólnodostępnych odczynników chemicznych lub pozyskać je z niewybuchów z użyciem prostych narzędzi. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że na skutek eksperymentów, w „domowych laboratoriach” powstają coraz to nowsze materiały wybuchowe, które nie są jeszcze znane i przebadane, co potęguje zagrożenie związane z IED. W artykule przeanalizowano i scharakteryzowano materiały wybuchowe stosowane przez grupy terrorystyczne oraz amatorów pirotechniki. Poruszono również problem powszechnego dostępu do wiedzy i materiałów niezbędnych do skonstruowania materiałów wybuchowych.

EN

Improvised Explosives Devices (IEDs) are a lethal threat to soldiers in hostilities. Until now, their use has been characteristic of the military conflict in Iraq and Afghanistan. Currently, IEDs are also used in the war in Ukraine. Their popularity is mainly due to easy access to explosives and pyrotechnics (e.g. from unexploded bombs), and chemical reagents, as well as specialistic knowledge that can be obtained online. These factors contribute to creation of effective means of combat, capable of destroying manpower and enemy's military equipment at a minimal cost and amount of work. Currently, problem of improvised explosives is particularly serious due to the fact that virtually everyone is able to make high-energy materials at home, using commercially available chemical reagents or obtaining them from unexploded explosives, and using simple tools. The matter is further complicated by the fact that, as a result of experiments, newer and newer explosives are created in "home laboratories". Those explosives are not yet widely known and tested, which increases the risk associated with IED. In this article, explosives used by terrorist groups and amateurs of pyrotechnics have been analyzed and characterized. The problem of universal access to knowledge and materials necessary to construct explosives was also discussed.

Słowa kluczowe

PL

materiały wybuchowe; terrorystyczne materiały wybuchowe; materiały wybuchowe produkcji domowej; IED

EN

explosive materials; terroristic explosive materials; home made explosives; IED

• Wydawca: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia
• Czasopismo: Problemy Techniki Uzbrojenia
• Rocznik: 2022
• Tom: R. 51, z. 161
• Strony: 91--118
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., rys.

Twórcy

autor

Rećko Justyna

• Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia, ul. Pr. St. Wyszyńskiego 7, 05-220 Zielonka

• https://orcid.org/0000-0003-0909-7104

Bibliografia

• [1] Saska P., Improwizowane urządzenia wybuchowe stosowane w konflikcie irackim, Szybkie Pojazdy Gąsiennicowe, Nr 1/24/2009.
• [2] Saska P., Klimentowski F., Kowalczyk P., Charakterystyka improwizowanych urządzeń wybuchowych stosowanych w konflikcie irackim. Zeszyty Naukowe WSOWL, Nr 1/147/ 2008.
• [3] Wilgucki K., Urban R., Baranowski G., Grądzki P., Skarżyński P., Możliwości i ograniczenia systemu ochrony przed RCIED, 2016.
• [4] Tomaszycki B., Poradnik. Działania taktyczne w środowisku zagrożenia improwizowanymi urządzeniami wybuchowymi, Polskie Siły Zadaniowe w Afganistanie VIII Zmiana, 2011.
• [5] Kasprzak P., Przeciwdziałanie zagrożeniom wynikającym z użycia ładunków wybuchowych wykonanych z elementów dostępnych w sprzedaży niekoncesjonowanej, Wydawnictwo Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia, Zielonka 2022.
• [6] Orzechowski D., Taktyka wykorzystania IED przez rebeliantów na terenie Afganistanu, Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych we Wrocławiu, Nr 4/2012.
• [7] https://www.rp.pl/sluzby/art10969611-rosnie-liczba-mieszanek-pirotechnicznych-przechwytywanych-przez-policje, 18.09.2022,
• [8] Grojos P., Flasińska P., Niebezpieczne właściwości nadtlenków organicznych na przykładzie nadtlenku di-tert-butylu oraz nadbenzoesanu tert-butylu, High Energy Materials, Nr 9/2017.
• [9] Matyas R., Selesovsky J., Musil T., Decreasing the friction sensitivity of TATP DADP and HMTD, Central European Journal of Energetic Materials, Nr 10/2/2013.
• [10] Matyas R., Selesovsky J., Musil T., Study of TATP: mass loss and friction sensitivity during ageing, Central European Journal of Energetic Materials, Nr 9/3/2012.
• [11] Matyas R., Zeman S., Trzciński W., Cudziło S., Detonation Performance of TATP/AN-Based Explosives, Propellants, Explosives, Pyrotechnics, Nr 33/4/2008.
• [12] Encyclopedia of Explosives and Related Items, Dover: Picatinny Arsenal, 1999, A44.
• [13] Rudolf M., Josef K., Axel Homburg: Explosives, Nr. 6/2007.
• [14] Jiang H., Chu G., Gong H., Qiao Q., Tin Chloride Catalysed Oxidation of Acetone with Hydrogen Peroxide to Tetrameric Acetone Peroxide, Journal of Chemical Research, Synopses, Nr 4/1999.
• [15] Schaefer W.P., Fourkas J.T., Tiemann B.G., Structure of hexamethylene triperoxide diamine, Journal of the American Chemical Society, Nr 107/1985.
• [16] Legler L., Ueber Producte der langsamen Verbrennung des Aethyläthers, Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschat., Nr 18/2/1885.
• [17] Schaefer W. P., Fourkas J.T., Tiemann B.G., Structure of hexamethylene triperoxide diamine, Journal of the American Chemical Society, 107 (8), 1985: 2461–2463.
• [18] Taylor C. A, Rinkenbach W. H, Army Ordnance, Nr 5/1924.
• [19] Liebman J.F., Greer A., Rappoport Z., Marek I., Patai S., The Chemistry of Peroxides, Willey, Nr 3/2015.
• [20] Urbański T., Chemia i technologia materiałów wybuchowych, tom 2, Wyd. MON,1955.
• [21] Lease N., Kay L.M., Brown G.W., Chavez David E., Robbins David, Byrd Edward F. C., Imler Gregory H., Parrish Damon A., Manner V.W., Synthesis of Erythritol Tetranitrate Derivatives: Functional Group Tuning of Explosive Sensitivity, Journal of Organic Chemistry, Nr 85/2020.
• [22] Bezemer K., McLennan L., Hessels R., Schoorl J., Elshout J., Heijden A., Hulsbergen Annemieke, Koeberg Mattijs , Busby Taylor , Yevdokimov Alexander, de Rijke Eva, Schoenmakers Peter, Smith James, Oxley Jimmie, Asten Arian van, Chemical attribution of the homemade explosive ETN - Part II: Isotope ratio mass spectrometry analysis of ETN and its precursors, Forensic Science International, Nr 313/2020.
• [23] Martin K., Robert M., Vodochodsky O., Pachman J., Explosive Properties of Melt Cast Erythritol Tetranitrate (ETN), Central European Journal of Energetic Materials, Nr 14/2/2017.
• [24] Manner V.W., Preston D.N., Tappan B.C., Sanders V. E., Brown G.W., Hartline E., Jensen B., Explosive Performance Properties of Erythritol Tetranitrate (ETN), Propellants Explosive Pyrotechnics, Nr 40/2015, 460.
• [25] Cudziło S., Maranda A., Nowaczewski J., Trębiński R., Trzciński W., Wojskowe materiały wybuchowe, Wydawnictwo Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2000.
• [26] Elbeih A., Pachman J., Zeman S., Trzciński W., Akštein Z., Advanced plastic explosive based on BCHMX compared with Composition C4 and Semtex 10, New Trends in Research of Energetic Materials, 2011.
• [27] https://www.globalsecurity.org/military/systems/munitions/explosives-compositions.htm, 18.09.2022.
• [28] Lezica P., Composition C-4, 2014.
• [29] Meyer R., Köhler J., Homburg A., Explosives, Wiley-VCH, 2007.
• [30] Headquarters, Department of the Army Technical Manual – Military Explosives, U.S. Department of the Army, Nr 323/1990.
• [31] "US Patent 3,018,203", 2014.
• [32] Harris Tom, How C-4 Works. How Stuff Works, 2014.
• [33] Elbeih A., Pachman J., Zeman S., Akstein Z., Replacement of PETN by Bicyclo-HMX in Semtex 10, str. 7.
• [34] Cardoso A. A., Selesovsky J., Künzel M., Kucera J., Pachman J., Detonation Parameters of PlSEM Plastic Explosive, Central European Journal of Energetic Materials, Nr 16/4/2019.
• [35] Brief history of plastic explosive Semtex - explosia. cz, 18.09.2022.
• [36] Hobbs J.R., Analysis of Semtex Explosives, Advances in Analysis and Detection of Explosives, 1993.
• [37] Cetner Z., Maranda A., Wybrane parametry materiałów wybuchowych typu heavy - ANFO, Materiały Wysokoenergetyczne, Nr 6/2014.
• [38] Žganec S., Bohanek V., Dobrilovic M., Influence of a Primer on the Velocity of Detonation of ANFO and Heavy ANFO Blends, Central European Journal of Energetic Materials, Nr 13/3/2016.
• [39] Maranda A., Paszula J., Zawadzka Małota I., Kuczyńska B., Witkowski W., Nikolczuk K., Wilk Z., Aluminum Powder Influence on ANFO Detonation Parameters, Central European Journal of Energetic Materials, Nr 8/4/2011.
• [40] https://wiadomosci.onet.pl/opole/wybuch-skladu-pirotechniki-w-opolu-uzywala-go-grupa-rekonstrukcyjna/dddg4ef, 18.09.2022.
• [41] Rećko J., Otrzymywanie i badanie koordynacyjnych związków wybuchowych zawierających 4,4’,5,5’-tetranitro-1H,1H’-2,2’-biimidazol, Rozprawa doktorska, Wojskowa Akademia Techniczna, 2021.
• [42] http://www.sciencemadness.org/talk/viewthread.php?tid=27042, 19.09.2022.
• [43] https://www-sciencemadness-org.translate.goog/talk/viewthread.php?tid=21222&_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc19.09.2022
• [44] http://www.sciencemadness.org/talk/viewthread.php?tid=21222 19.09.2022
• [45] Matyas R., Pachman J., Thermal stability of triacetone triperoxide, Science and Technology Energetic Materials, Nr 68/4/2007.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).