Warunki hydrogeochemiczne występowania wód siarczkowych w południowej części niecki miechowskiej

• Autorzy: Bąk Ewelina , Bruczyńska Joanna , Lipiec Iwona

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.37

Warianty tytułu

EN

Hydrogeochemical conditions of sulphide waters in the southern part of the Miechów Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents the characteristics of sulphide watersin the Busko-Zdrój, Solec-Zdrój and Kazimierza Wielka area. The chemical composition was determined on the basis of results of analyses of groundwater samples from the B-4b Aleksander, B-8b Michał, B-13 Anna, B-16a Wiesława, B-17 Ignacy, Busko C-1, Las Winiarski LW-1, Winiarski Forest LW-2, Cudzynowice GT-1, Solecki Shaft and Solec 2 Karol boreholes and the Gadawa (shaft), Szczerbaków (shaft) and Piestrzec springs. The following hydrochemical facies of sulphide waters were identified: Cl-Na, Cl-SO₄-Na and SO₄-Ca. Hydrogeochemical modelling allowed determining the saturation state of the solution relative to the mineral phases of the reservoir rocks.

Słowa kluczowe

PL

wody siarczkowe; Zagłębie Miechowskie; wskaźnik nasycenia; modelowanie hydrogeochemiczne

EN

sulphide waters; Miechów Basin; saturation index; hydrogeochemical modelling

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 10
• Strony: 687--696
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., map., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Bąk Ewelina

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

autor

Bruczyńska Joanna

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

autor

Lipiec Iwona

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

Bibliografia

• 1. APPELO C.A.J., POSTMA D. 2005 - Geochemistry, groundwater and pollution, 2nd edition. A.A. Balkema Publishers, CRC Press, Leiden.
• 2. BZOWSKA G., KRZYKAWSKI T., RÓŻKOWSKI J. 2011 - Skład mineralny utworów neogenu oraz kredy i formujący się w nich chemizm wód podziemnych (w obszarze krasowym niecki nidziańskiej). Materiały 45. Sympozjum Speleologicznego, Ojców 20-23.10.2011 r., Kraków: 45-46.
• 3. CHOWANIEC J., ZUBERA., CIĘŻKOWSKI W. 2007 - Prowincja karpacka. Wody mineralne. [W:] Paczyński B., Sadurski A. (red.), Hydrogeologia regionalna Polski, t. 2: 83-86.
• 4. CHOWANIEC J., GĄGULSKI T., GORCZYCA G. 2015 - Chemizm niezagospodarowanych wód termalnych rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Prz. Geol., 63 (10/1): 645-651.
• 5. DOBRZYŃSKI D., KMIECIK E., WĄTOR K. 2018 - Potencjał utleniająco-redukcyjny - informatywny i niewykorzystany wskaźnik jakości wód leczniczych i mineralnych. Acta Balneol., 15 (4): 233-238.
• 6. DOWGIAŁŁO J., KLECZKOWSKI A.S., MACIOSZCZYK T., RÓŻKOWSKI A. (red.) 2002 - Słownik hydrogeologiczny. Państw. Inst. Geol.
• 7. GAŁA I. 2011 - Wstępne rozpoznanie i charakterystyka siarczkowych wód termalnych w otworze Busko C-1. Zrównoważony Rozwój, 1-2: 339-348.
• 8. GAŁA I. 2012 - Modelowanie hydrogeochemiczne formowania się składu chemicznego wód siarczkowych rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju. Arch. Zakł. Oddz. Świętokrz. Państw Inst. Geol.-PIB, Kielce, nr inw. 2083,
• 9. GAŁA I. 2013 - Charakterystyka hydrochemiczna siarczkowych wód termalnych w otworze Busko C-1. Tech. Poszuk. Geol., Geotermia, Zrównoważony Rozwój, 2: 117-126.
• 10. GĄGULSKI T., CHOWANIEC J., GORCZYCA G., OPERACZ T., TOTT M., PATORSKI R., FELTER A. 2018 - Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby dyspozycyjne wód leczniczych, siarczkowych w rejonie Buska-Zdroju i Solca-Zdroju, pow. buski i pińczowski, woj. świętokrzyskie, zlewnia rzeki Nidy i Wisły, region wodny Górnej Wisły. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol.-PIB, Warszawa, nr inw. 7317/2019.
• 11. LIPIEC I. 2009-Wstępnaanalizastabilnościskładnikówchemicznych i ocena trendów zmian jakości wód leczniczych Solca-Zdroju. Biul. Państw. Inst. Geol., 436: 323-328.
• 12. LIPIEC I. 2015- Skład chemiczny wód ze źródeł i z szybów rejonu Ponidzia. Biul. Państw. Inst. Geol., 462: 153-162.
• 13. LIPIEC I. 2017a - Assessment of hydrogeochemical equilibrium in the sulphurous water - rock environment in the Solec-Zdrój area. Procedia Earth and Planet. Sci., 17: 225-228.
• 14. LIPIEC I. 2017b - Analiza hydrogeochemiczna wód siarczkowych obszaru Niecki Nidziańskiej na podstawie badań ich naturalnych wypływów. Prz. Geol., 65, (11/1): 989-994.
• 15. LIPIEC I. 2019-Analiza zmienności składu chemicznego wód siarczkowych rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju w układzie czasowo-przestrzennym. Rozpr. doktorska. Arch. Państw. Inst. Geol.-PIB, Warszawa.
• 16. LIPIEC I., RUSINIAK P. 2020 - Stability assessment of sulphur (II) compounds in medicinal water from B-8b Michał intake in Busko-Zdrój. Bull. Geography. Physical Geogr. Ser., 18: 17-23.
• 17. LIPIEC I., WIKTOROWICZ B. 2015a - Charakterystyka hydrogeochemiczna wód siarczkowych rejonu Solca-Zdroju. Prz. Geol., 63 (10/2): 908-911.
• 18. LIPIEC I., WIKTOROWICZ B. 2015b - Lecznicze wody siarczkowe Ponidzia. Biul. Państw. Inst. Geol., 462: 171-178.
• 19. LISIK R. 2010 - Lecznicze wody siarczkowe rejonu Pińczów-Busko Zdrój-Kazimierza Wielka. [W:] Lisik R. (red.), Wody siarczkowe w rejonie Buska Zdroju. Wyd. XYZ, Kielce: 23-42.
• 20. LISIK R., SZCZEPAŃSKI A. 2014 - Siarczkowe wody lecznicze w części zapadliska przedkarpackiego. Wyd. Fundacja POSTERIS, Kielce.
• 21. LISIK R., SZCZEPAŃSKI A. 2018 - Siarczkowe wody lecznicze w części zapadliska przedkarpackiego, część 2, 2014-2018. Wyd. Wojciech Ciągło Studio DTP, Kielce.
• 22. ŁYCZEWSKA J. 1975 - Zarys budowy geologicznej pasma wójczo-pińczowskiego. Biul. Inst. Geol., 283: 151-183.
• 23. MACIOSZCZYK A. 2006 - Podstawy hydrogeologii stosowanej. Wyd. PWN, Warszawa.
• 24. MACIOSZCZYK A., DOBRZYŃSKI D. 2002 - Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. Wyd. PWN, Warszawa.
• 25. MERKEL B., SPERLING B. 1996 - Hydrogeochemische Stoffsyteme, Teil1, DVWK Schriften 110, Deutscher Verband für Wasser und Kulturbau e.V., Bonn.
• 26. MIGASZEWSKI A. 2010 - Analiza hydrogeologiczna wód siarkowodorowych ze źródeł i studni kopanej. [W:] Lisik R. (red.), Wody siarczkowe w rejonie Buska-Zdroju. Wyd. XYZ, Kielce: 295-333.
• 27. MIGASZEWSKI A. 2013 - Czynniki kształtujące chemizm wód podziemnych w południowej części Niecki Nidziańskiej. Praca doktorska. Arch. Wydz. Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH, Biblioteka Główna, Kraków, sygn. R.10731.
• 28. PARKHURST D.L., APPELO C.A.J. 2013 - Description of input and examples for PHREEQC version 3: a computer program for speciation, batch-reaction, one-dimensional transport, and inverse geochemical calculations. U.S. Geological Survey, Denver, Colorado.
• 29. PRAŻAK J.2010 - Szkic warunków paleohydrogeologicznych w procesie kształtowania się składu chemicznego wód mineralnych w rejonie Buska-Zdroju. [W:] Lisik R. (red.), Wody siarczkowe w rejonie Buska Zdroju. Wyd. XYZ, Kielce: 245-266.
• 30. RÓŻKOWSKI J., RÓŻKOWSKI A. 2010 - Pochodzenie mineralizacji wód siarczkowych Buska - ich paleogeneza. [W:] Lisik R. (red.), Wody siarczkowe w rejonie Buska Zdroju. Wyd. XYZ, Kielce: 151-174.
• 31. RÓŻKOWSKI J., ANDREJCZUK V., PULINA M., CHWALIK A. 2006 - Geogeniczne uwarunkowania formowania się składu chemicznego wód podziemnych w obszarze występowania krasu gipsowego Niecki Nidziańskiej. Problemy Ekologii Krajobrazu, 16: 391-399.
• 32. RÓŻKOWSKI J., JÓŹWIAK K., ANDREJCZUK V.2011 - Chemizm wód podziemnych serii gipsonośnej badenu w północnej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 445: 573-582.
• 33. SELINUS O., ALLOWAY B., CENTENO J.A., FINKELMAN R.B., FUGE R., LINDH U., SMEDLEY P. 2005 -Essentials of Medical Geology. Impact of the natural environment on public health, Elsevier Inc., Amsterdam, 812.
• 34. STUPNICKA E. 2007 - Geologia regionalna Polski. Wyd. Uniw. Warsz. 2007.
• 35. SZCZEPAŃSKI A., PORWISZ B. 2007 - Lecznicze wody siarczkowe z miejscowości Las Winiarski k. Buska-Zdroju. [W:] III Konferencja Naukowo-Techniczna: Geologia stosowana i ochrona środowiska, Suchedniów, 15.06.2007 r. Wyd. PPU DCF, Kielce: 97-112.
• 36. TOMASZEWSKA B. 2008 - Prognozowanie Kolmatacji Instalacji geotermalnych metodą modelowania geochemicznego. Gosp. Sur. Miner., 24 (2/3): 399-407.
• 37. USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz. U. z 2020 r. poz. 1064, z późn. zm.
• 38. WĄTOR K. 2013 - Przestrzenno-czasowa analiza zmienności składu chemicznego wód leczniczych rejonu Buska-Zdroju. Rozpr. doktorska. Arch. AGH, Biblioteka Główna, Kraków, sygn. R.10753.
• 39. WĄTOR K. 2015 - Ocena leczniczego charakteru wód z wykorzystaniem niepewności pomiaru w wodach uzdrowiska Busko-Zdrój. Tech. Poszukiwań Geologicznych, Geotermia, Zrównoważony Rozwój, 2: 79-88.
• 40. WĄTOR K., KMIECIK E. 2015 - Analiza trendów zmian składu chemicznego wód leczniczych z ujęcia B-13 w Busku-Zdroju z wykorzystaniem programu GWSDAT. Prz. Geol., 63 (10/2): 1125-1130.
• 41. WĄTOR K., KMIECIK E., LIPIEC I. 2019 - The use of principal component analysis for the assessment of the spatial variability of curative waters from the Busko-Zdrój and Solec-Zdrój region (Poland) - preliminary results. Water Supply, 19 (4): 1137-1143.
• 42. WHITFIELD M. 1974 - Termodynamics limitation on the use of the platinum electrode in Eh measurements. Limnology and Oceanography, 19: 857-865.
• 43. WIKTOROWICZ B. 2016 - Wody geotermalne rejonu Kazimierzy Wielkiej i możliwości ich zagospodarowania. Tech. Poszukiwań Geologicznych, Geotermia, Zrównoważony Rozwój, 2: 45-54.
• 44. WIKTOROWICZ B., LIPIEC I., KOS M., MŁYŃCZAK T. 2015 -Perspektywy i możliwości wykorzystania siarczkowych wód termalnych w rejonie Kazimierzy Wielkiej. Prz. Geol., 63 (10/2): 1131-1134.
• 45. WITCZAK S., SWIĄDER A. 2010 – Analiza składników swoistych wód siarczkowych rejonu Buska Zdroju. [W:] Lisik R. (red.), Wody siarczkowe w rejonie Buska Zdroju. Wyd. XYZ, Kielce: 245-266.