Obiekty sakralne w krajobrazie kulturowym pogranicza katolicko-prawosławnego w północnowschodniej Polsce wyrazem poszanowania i przenikania tradycji

• Autorzy: Awramiuk-Godun Alina

Identyfikatory

DOI

10.30450/202014

Warianty tytułu

EN

Sacred structures in the cultural landscape of the catholic and orthodox borderland in north-eastern Poland as an expression of respect between traditions and their permeation

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Pogranicza są postrzegane, jako obszary sprzyjające kontaktom i przenikaniu kultur (tradycji, zwyczajów, idei). Przyjmując, że religia jest kluczowym elementem kultury różne formy religijności będą znajdowały istotne odzwierciedlenie w krajobrazie kulturowym, głownie w postaci materialnych, sakralnych elementów krajobrazu. W opracowaniu podjęto dyskusję na temat znaczenia religii w kształtowaniu krajobrazu pogranicza wyznaniowego w północno-wschodniej Polsce. Na wybranych przykładach obiektów sakralnych (głownie symboli religijnych) obecnych w krajobrazie pogranicza katolicko-prawosławnego przedstawiono przejawy przenikania tradycji oraz zapożyczania wzorców kulturowych. Zwrócono również uwagę na przykłady eksponowania różnic kulturowych w architekturze sakralnej, starając się określić lokalne uwarunkowania obu zjawisk.

EN

Borderlands are perceived as areas conducive to the permeation of cultures (traditions, customs, concepts). Assuming that religion is a key element of culture, various forms of religiosity will be significantly reflected in the cultural landscape, mainly in the form of material, sacred landscape elements. This study discusses the importance of religion in shaping the landscape of the religious borderland in north-eastern Poland. It presents the manifestations of traditions blending together and the borrowing of cultural patterns based on selected examples of sacred structures (mainly religious symbols) present in the landscape of the Catholic-Orthodox borderland. This paper also discusses examples of cultural differences highlighted in sacred architecture, and tries to define the local conditions of both phenomena.

Słowa kluczowe

PL

obiekty sakralne; symbole religijne; katolicyzm; prawosławie; pogranicze wyznaniowe; północno-wschodnia Polska

EN

sacred structures; religious symbols; Catholicism; Orthodoxy; religious borderland; north-eastern Poland

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 44 (2)
• Strony: 123--137
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., fot.

Twórcy

autor

Awramiuk-Godun Alina

• University of Warsaw, Poland, Department of Geographical Education, Faculty of Geography and Regional Studies

Bibliografia

• Awramiuk-Godun A., 2013: Rozmieszczenie obiektów sakralnych jako kryterium wyznaczania zasięgu krajobrazu kulturowego pogranicza [in:] Krajobrazy pogranicza kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 19: 62-72.
• Awrmiuk-Godun A., 2015: Wizualizacja kartograficzna krajobrazu pogranicza kulturowego – źródła i metody [in:] Mapy krajobrazu kulturowego. Przegląd doświadczeń. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 27: 95-108
• Babiński G., 1994: Pogranicze etniczne, pogranicze kulturowe, peryferie, Pogranicze. Studia społeczne 4: 5-28
• Babiński G., 1997: Pogranicze polsko-ukraińskie: etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość. Wyd. NOMOS, Kraków, 279 pp.
• Barwiński M., 2002: Pogranicze w ujęciu socjologiczno-geograficznym – zarys problematyki. Folia Geographica SocioOeconomica 4: 11-23
• Barwiński M., 2004: Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 186 pp.
• Budzyński Z., 2003: Pogranicze polsko-ruskie (ukraińskie) do końca VIII wieku. Terytorium – dynamika i specyfika rozwoju [in:] Dwa pogranicza – Galicja Wschodnia i Górny Śląsk. Historia – problemy – odniesienia (eds): Z. Budzyński, J. Kamińska-Kwak, Rzeszów: 24-40.
• Dąbrowska-Budziło K., 2001: Wartości niematerialne krajobrazu kulturowego [in:] Krajobraz kulturowy – idee, problemy, wyzwania (ed): U. Myga-Piątek: 24-30.
• Eliade E., 2008: Sacrum a profanum, Warszawa, Wydawnictwo Aletheia: 267 pp.
• Encyklopedia powszechna PWN, 1996: Warszawa 5
• Fromm E., 1966: Szkice z psychologii religii, Warszawa, Książka i Wiedza: 134 pp.
• Goss K., 2001: Struktura wyznaniowa mieszkańców byłego woj. białostockiego. Pogranicze. Studia społeczne 10: 114-136.
• Lubańska M., 2017: Pogranicze jako przestrzeń strategicznej koegzystencji grup mieszanych religijnie. O a(nta)gonistycznej tolerancji i komsuluku w muzułmańsko-chrześcijańskich społecznościach Bałkanów. Etnografia Polska 61: 21-41.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy sakralne i religijne – próba umiejscowienia w typologii krajobrazów [in:] Sacrum w krajobrazie Polski. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 17: 13-23.
• Plit F., 2008a: The determinants of the landscape of European Civilization [in:] Methodology of landscape research (ed): V. Andreychuk, Dissertations Commission of Cultural Landscape of Polish Geographical Society, 9: 92-103.
• Plit F., 2008b: Województwo podlaskie – region pogranicza [in:] Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka (eds): D. Świątek, M. Bednare, P. Siłka, Dokumentacja Geograficzna 36: 7-14.
• Plit F., 2013: Elementy sakralne w krajobrazie pogranicza czy w krajobrazie granicy? [in:] Krajobraz pogranicza kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 19: 54-61.
• Plit F., 2016: Krajobrazy kulturowe w geografii polskiej. Szkice. Warszawa Wyd. Akademickie Dialog: 174 pp.
• Plit J., 2012: Ślady sacrum w krajobrazie [in:] Sacrum w krajobrazie. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 17: 33-40.
• Rykiel Z., 1990: Koncepcja granicy w badaniach geograficznych. Przegląd Geograficzny 62, 1-2: 23-36.
• Sadowski A., 1995: Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców. Białystok, Trans Humana: 269 pp.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, [Index of places in the Republic of Poland: compiled on the basis of the results of the first general census of September 30, 1921 and other official sources], 1924, T. 5, Województwo białostockie, Warszawa, GUS: 80 (89) [access: 24.11.2020 http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=27140&dirids=1]
• Straczuk J., 2013: Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Toruń, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika: 309 pp.
• Sobczyński M., 2018: Granice polityczne w krajobrazie – krajobraz pogranicza. Studia z Geografii Politycznej i Historycznej 7: 25-70.
• Tuan Yi-Fu, 1987: Przestrzeń i miejsce. Warszawa, PIW: 251 pp.
• Woźniak K., 2013: Wybrane elementy architektoniczne współczesnych cerkwi w Polsce wobec tradycyjnego modelu [in:] Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy (eds): A. Janicka, G. Kowalski, Ł. Zabielski, Białystok: 405-413.
• Zdybicka Z. J., 2006: Człowiek i religia. Lublin Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu: 371 pp.