Hałdy po górnictwie rudnym i fosforytowym w krajobrazie Gór Świętokrzyskich

• Autorzy: Jach Beata , Rutkiewicz Paweł

Warianty tytułu

EN

Ore and phosphate mining heaps in the landscape of the Holy Cross Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Theaimofthiswork was to present selected heaps left after late medieval and modern iron and copper ore and phosphate mining, visible in the landscape of the Holy Cross Mountains. The heaps left after underground exploitation of iron and copper ores most often take the form of small piles around a mine shaft (in. Polish warpia). The oldest, medieval heaps are smallin size. With the development of technology and the deepening of the shafts, the heaps were heaped up and became larger. Currently, most of the heaps are covered with forest, thanks to which they have retained their original shape. Some of the heaps, that are located in agricultural areas, have been obliterated or destroyed. Some heaps have been remodelled by development of housing, andothers dismatled (either completely or partially) to obtain mineral resources. A small number of heaps are located in protected reserve areas. The publication was prepared on the basis of material from the digital Heap Geodatabase (in Polish Geobaza Hałdy) (https://cbdgportal.pgi.gov.pl/haldy/).

Słowa kluczowe

PL

stosy; antropopresja; ukształtowanie terenu; górnictwo historyczne

EN

heaps; anthropopression; landform; historical mining

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2023
• Tom: Vol. 71, nr 11
• Strony: 576--586
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Jach Beata

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

autor

Rutkiewicz Paweł

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski, ul. Zgoda 21, 25-953 Kielce

Bibliografia

• 1. CHŁOPEK M. 2017 - Dolina Czarnej: Zapomniane Dziedzictwo. Sto¬warzyszenie w Dolinie Czarnej. Zabytkowy Zakład Hutniczy w Maleńcu, Maleniec.
• 2. CICHA A. 1982 - Ocena możliwości podjęcia lokalnej produkcji materiałów budowlanych w województwie kieleckim na podstawie inwentaryzacji surowców mineralnych w ujęciu gminnym, t. III. Przydatność surowców ilastych zgromadzonych na hałdach w rejonie Stąporkowa, Starachowic i Ostrowca Świętokrzyskiego. Arch. Świętokrzyskiego Urzędu Marszałkowskiego, Kielce: 28-35.
• 3. FIJAŁKOWSKA-MADER A., MALEC J., 2011 - Biostratigraphy of the Emsian to Eifelian in the Holy Cross Mountains (Poland). Geol. Quart., 55 (2): 109-138.
• 4. FIJAŁKOWSKA-MADER A., ZŁONKIEWICZ Z. 2019 - Stanowiska 2.3-2.6. Litostratygrafia dolnego triasu oraz dolnej jury. [W:] Urban J. (red.), Rzeźba strukturalna Gór Świętokrzyskich i Ponidzia - stan badań i perspektywy badawcze. Streszczenia referatów i posterów, przewodnik sesji terenowych. VII Warsztaty Geomorfologii Atrukturalnej, 26-28 września 2019 r. Wyd. UJK, Kielce: 86-89.
• 5. FIJAŁKOWSKI J. 1998 - Fizjografia Ostrowca Św. Rocznik Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim, 1: 31-51.
• 6. GIENTKA M. 2006 - Weryfikacja zasobów złóż fosforytów. Narod. Arch. Geol. Państ. Inst. Geol., Warszawa, nr inw. 1421/2006. https://cbdgportal.pgi.gov.pl/haldy/
• 7. KAPTUR K. 2014 - Podziemne górnictwo rud żelaza w rejonie Ostrowca Świętokrzyskiego i inwentaryzacja reliktów dawnych robót górniczych. Hereditas Minariorum, 1: 131-144.
• 8. KASZA A., KRÓL P., PABIAN G. 2018 - Poszukiwania uranu w Miedzianej Górze i Kielcach. Studia Muzealno-Historyczne, 10: 11-27.
• 9. KOBYŁECKI M. 1948 - Jurajskie żelaziaki brunatne pasa tychowskiego między Rogowem a Ćmielowem. Biul. Państ. Inst. Geol., 41.
• 10. KOTASIAK W. 1967 - Historia górnictwa rud żelaza w okolicach Ostrowca. Rękopis w archiwum Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim.
• 11. KOWALCZEWSKI Z. 1971 – Wybrane problemy dziejów kruszcowego górnictwa i hutnictwa na tle warunków geologicznych w Górach Świętokrzyskich. Prz. Geol., 19 (10): 448.
• 12. KOWALCZEWSKI Z., SALWA S. 2009-Zarys rozwoju budowy geologicznej Gór Świętokrzyskich [W:] Ludwikowska-Kędzia M., Wiatrak M. (red.), Znane fakty - nowe interpretacje w geologii i geomorfologii Gór Świętokrzyskich. IG UJK, Kielce: 9-20.
• 13. KRÓL P., URBAN J. 2003-Kopalnie w Miedzianej Górze i w Ławecznej oraz ochrona ich pozostałości. Roczniki Świętokrzyskie, Seria B - Nauki Przyrodnicze, 29: 1-44.
• 14. KRÓL P., URBAN J. 2012 - Geologiczne i historyczne dziedzictwo górnictwa miedzianogórskiego. Agencja „JP” sc, Kielce.
• 15. KRÓL P., URBAN J. 2017 - Działalność kopalni miedzianogórskich w latach 1915-1922. Studia Muzealno-Historyczne, Muzeum Historii Kielc, 9: 11-30.
• 16. KUSZTAL P., PABIAN G., KALICKI T., NOWAK E. PRZEPIÓRA P. 2020 - Zróżnicowanie i zmiany rzeźby terenu historycznego pola górniczego na Osicowej Górze k. Stąporkowa (NW obrzeżenie Gór Świętokrzyskich). Prz. Geol.,68(2): 127-134.
• 17. MACHALSKI M. 2011 - Drugie życie annopolskiej kopalni. Rocznik Muzeum Ewolucji, 3: 20-31.
• 18. MIKULSKI S. Z., BRAŃSKI P., PIEŃKOWSKI G., MAŁEK R., ZGLINICKI K., CHMIELEWSKI A. 2021 - Wzbogacenie w REE utworów osadowych w wybranych rejonach obrzeżenia mezozoicznego Gór Świętokrzyskich: obiecujące dane wstępne i potrzeba dalszych badań. Prz. Geol., 69(6): 379-385.
• 19. NARKIEWICZ M., RACKI G., WRZOŁEK T. 1990 - Litostratygrafia dewońskiej serii stromatoporoidowo-koralowcowej w Górach Świętokrzyskich. Geol. Quart., 34 (3): 433-456.
• 20. NOWAK S. 2017 - Kopalnictwo rud żelaza okolic Stąporkowa (od średniowiecza do drugiej połowy XX wieku). [W:] Nowak S. (red.), Almanach Świętokrzyski, Stąporków i okolice z historią industrialną w tle, tom 2. Oficyna Wyd. Edward Mitek, Warszawa-Bydgoszcz-Kielce: 229-253.
• 21. PABIAN G. 2015 - Kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych na przykładzie wybranych geostanowisk Wzgórz Chęcińskich - stan aktualny i perspektywy rozwoju. Prz. Geol., 63 (8): 470-474.
• 22. PRZYBYŁKA A. 2016 - Rozwój górnictwa w regionie świętokrzyskim i na Górnym Śląsku. Studia i Materiały Wydziału Zarządzania i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, (2 Ewolucja gospodarki, społeczeństwa i systemu prawno-instytucjonalnego w kierunku budowy ładu zintegrowanego): 331-340.
• 23. RUBINOWSKI Z. 1971 - Złoża rud metali nieżelaznych w Górach Świętokrzyskich i ich pozycja metalogeniczna. Biul. Inst. Geol., 241: 1-164.
• 24. RUBINOWSKI Z. 1996 - Kras a historyczne górnictwo rud metali nieżelaznych w Górach Świętokrzyskich [W:] Urban J. (red.), Jaskinie regionu świętokrzyskiego. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Warszawa: 25-28.
• 25. RYBSKI J. 1978 - Postscriptum do Dziejów Staropolskiego Górnictwa rud żelaza. Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa, Starachowice.
• 26. SAMSONOWICZ J. 1929 - Cechsztyn, trias i lias na północnym zboczu Łysogór (Zechstein, Triassic and Liassic on the northern slope of Łysogóry). Sprawoz. Państ. Inst. Geol., 5 (1): 1-281.
• 27. SWĘD M., URBANEK P., KRECHOWICZ I., DWORCZAK P., WIECKA P., MLECZAK M., TOBYS P. 2015 - Mineralogia hałd wietrzeniowych złoża Miedzianka (Góry Świętokrzyskie). Prz. Geol., 63(6): 363-372.
• 28. UCHNAST Z., GABRYŚ-GODLEWSKA A., PASIECZNA A., TOMASSI-MORAWIEC H. 2006 - Objaśnienia do Mapy Geośrodowiskowej Polski 1 : 50 000, ark. Odrowąż. Państ. Inst. Geol., Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
• 29. WRÓBLEWSKI T. 2018 - Miedzianka w Górach Świętokrzyskich. [W:] Fijałkowska-Mader A. (red.), Zbigniew Rubinowski (1929-1977). Kielce, 11.10.2017 r. Materiały posesyjne. Wyd. KTN, Kielce: 145-192.
• 30. WRÓBLEWSKI T. 2014 - Kruszce Karczówki i ich kopalnie. Studia Muzealno-Historyczne 6: 11-28.
• 31. ZGLINICKI K., SZAMAŁEK K., SALWAS., GÓRSKAI. 2020 - Dolnokredowe fosforyty z NE obrzeżenia Gór Świętokrzyskich jako potencjalne źródło REE: badania wstępne. Prz. Geol., 68 (7): 566-576.
• 32. ZŁONKIEWICZ Z. 2019 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Odrowąż. Państ. Inst. Geol., Ministerstwo Środowiska, Warszawa.