Gotycka architektura kościoła kolegiackiego w Głogówku i jej przekształcenia do schyłku XVIII wieku

• Autorzy: Legendziewicz Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK66COLLEGIATE

Warianty tytułu

EN

Gothic Architecture of the Collegiate Church in Głogówek and Its transformations up to the end of the eighteenth century

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje historię powstania i przekształceń kościoła św. Bartłomieja w Głogówku między drugą połową XIII a schyłkiem XVIII wieku. Na wstępie omówiono źródła i literaturę. Na podstawie badań wydzielono główne fazy jego przekształceń. Najstarsze partie, obejmujące dwuprzęsłowe prezbiterium, osadzono w drugiej połowie XIII wieku. W związku z nadaniem świątyni rangi kolegiaty w 1379, powiększono chór i wzniesiono korpus bazylikowy z westwerkiem. Przypuszczalnie w pierwszym dwudziestoleciu XV wieku w prezbiterium założono sklepienie sieciowe, a po jego północnej stronie wzniesiono kaplicę NMP. Po 1582 elewacje pokryto dekoracją sgraffitową, a kaplicę zaadaptowano na miejsce pochówku rodziny Oppersdorffów. Przekształcenia w okresie baroku zrealizowane w etapach objęły: w 1688 kaplicę św. Józefa, w drugiej połowie XVIII wieku kaplicę św. Kandydy, a w latach 1775–1781 wystrój wnętrza. W 1779 wieże westwerku nakryto parą hełmów.

EN

This paper presents the history of the foundation and transformations of St. Bartholomew's Church in Głogówek between the second half of the thirteenth century and the close of the eighteenth century. First, the sources and literature are discussed. The author’s research helped identify the main alteration phases. The oldest part, the two-span chancel, dates back to the second half of the thirteenth century. After it had become a collegiate in 1379, the church was extended—the choir was enlarged and a basilica body and westwork were built. Probably in the first twenty-year period of the fifteenth century the chancel was covered with a net vault and the Chapel of St. Mary the Virgin was built. After 1582, the elevations were decorated with sgraffito, and the Chapel was converted into the Oppersdorffs family tomb. Baroque-style alterations were carried out in stages and affected: in 1688 the Chapel of Saint Joseph, in the second half of the eighteenth century St. Candida’s Chapel, and in the years 1775-81 the interior decoration. The towers in the westwork were covered with a pair of cupolas in 1779.

Słowa kluczowe

PL

Śląsk; architektura; Głogówek; kościół; gotyk; renesans; barok

EN

Silesia; architecture; Głogówek; church; Gothic; Renaissance; Baroque

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 66
• Strony: 47--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz. fot., rys.

Twórcy

autor

Legendziewicz Andrzej

• Politechnika Wrocławska, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0002-9228-296X

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Akta kościoła w Głogówku, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Opolu.
• 2. Wenzelsbibel, Österreichische Nationalbibliothek, Wien, sygn. Cods 2759–2764.
• 3. Werner Friedrich Bernhard, Scenographia urbium Silesiae […], Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział Starych Druków.
• 4. Werner Friedrich Bernhard, Silesia in Compendio seu Topographia das ist Praesentatio und Beschreibung des Herzogthums Schlesiens […], Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział Starych Druków.
• Teksty źródłowe / Source texts
• 5. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 7: Regesten zur schlesischen Geschichte, cz. 2: Bis zum Jahre 1280, wyd. Colmar Grünhagen, Breslau 1884.
• 6. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 7: Regesten zur schlesischen Geschichte, cz. 3: Bis zum Jahre 1300, wyd. Colmar Grünhagen, Breslau 1886.
• 7. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 33: Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Kreis Neustadt, wyd. Erich Graber, Breslau 1928.
• 8. Die Reisebilder Pfalzgraf Ottheinrichs aus den Jahren 1536/37. Von seinem Ritt von Neuburg a. d. Donau über Prag nach Krakau und zurück über Breslau, Berlin–Wittenberg–Leipzig–Neuburg. Kommentarband, red. Angelika Marsch, Josef H. Biller, Frank-Dietrich Jacob, Weißenhorn 2001.
• Opracowania
• 9. Adamski Jakub, Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200–1420, Kraków 2017.
• 10. Architektura gotycka w Polsce, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Warszawa 1995.
• 11. Chrzanowski Tadeusz, Śląsk w zabytkach sztuki. Głogówek, Ossolineum 1977.
• 12. Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Sztuka Śląska Opolskiego. Od średniowiecza do końca XIX wieku, Kraków 1975.
• 13. Czechowicz Bogusław, Książęcy mecenat artystyczny na Śląsku u schyłku średniowiecza, Warszawa 2005.
• 14. Czechowicz Bogusław, Zimorodek i gwiazdy zwichrowane, czyli głogówecka fundacja księcia głogowskiego oraz jej nyskie i paczkowskie koneksje artystyczne, [w:] W blasku
• 15. Luksemburgów, Habsburgów i Wazów. Studia nad mecenatem artystycznym panów Głogówka w XIV–XVIII wieku, red. Piotr Oszczanowski, Głogówek–Wrocław 2008.
• 16. Hanulanka Danuta, Sklepienia późnogotyckie na Śląsku, Wrocław 1971.
• 17. Hoffrichter Ludwig, Die katholische Pfarrkirche zum heiligen Bartholomäus (ehem. Kollegiatkirche) zu Ober-Glogau, Oberglogau 1908.
• 18. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Województwo opolskie, powiat prudnicki, t. 7, z. 12, red. Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Warszawa 1960.
• 19. Kębłowski Janusz, Problem rzeźby parlerowskiej – motyw antyczny, [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku, Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce, red. Piotr Skubiszewski, Warszawa 1975.
• 20. Königer Ernst, Kunst in Oberschlesien, Breslau 1938.
• 21. Kosian Alfred, Führer durch das schöne Oberglogau. Der Sinn der Geschichte einer oberschlesischen Kleinstadt, Oberglogau 1931.
• 22. Kutzner Marian, Kościoły bazylikowe w miastach śląskich XIV wieku, [w:] Sztuka i ideologia XIV wieku. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce, red. Piotr
• 23. Skubiszewski, Warszawa 1975. Legendziewicz Andrzej, „Kościół parafialny (d. kolegiacki) św. Bartłomieja w Głogówku. Wyniki badań architektonicznych”, Wrocław 2020, mps w Archiwum
• 24. Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Opolu.
• 25. Legendziewicz Andrzej, Średniowieczna architektura kościoła parafialnego w Głubczycach od II połowy XIII do początków XVI wieku, „Saeculum Christianum” 2020, R. XXVII.
• 26. Lutsch Hans, Bilderwerk schlesischer Kunstdenkmäler, t. 3, Breslau 1903.
• 27. Lutsch Hans, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, t. 4: Die Kunsttdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Oppeln, Breslau 1894.
• 28. Pilch Jerzy, Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008.
• 29. Schnurpfeil Heinrich, Geschichte und Beschreibung der Stadt Ober-Glogau in Oberschlesien: mit d. Genealogie d. Grafen von Oppersdorf, Oberglogau 1860.
• 30. Sperka Jerzy, Władysław książę opolski wieluński kujawski dobrzyński pan Rusi palatyn Węgier i namiestnik Polski, Kraków 2012.
• 31. Weltzel Augustin, Kollegiatstift zum hl. Bartholomäeus in Oberglogau, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, red. Richard Roepell, Breslau 1896, t. 30.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).