Wstępne rozpoznanie śladów eksploatacji kopalin dla budownictwa na Niżu Polskim, na przykładzie okolic wsi Chrząstawa koło Wrocławia

• Autorzy: Zagożdżon Paweł P.

Warianty tytułu

EN

Initial examination of construction minerals exploitation traces in Polish Lowlands in Chrząstawa near Wrocław

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono wyniki wstępnego rozpoznania reliktów wydobycia różnych kopalin (surowców dla budownictwa), prowadzonego w rejonie wsi Chrząstawa koło Wrocławia. Są to przede wszystkim dawne wyrobiska po eksploatacji piasków budowlanych, glin, a także głazów narzutowych i prawdopodobnie rudy darniowej. Ukazano ogólną charakterystykę tych kopalin, ze szczególnym uwzględnieniem głazów narzutowych. Zwrócono uwagę na pozostałości stosowanej techniki wstępnego dzielenia głazów za pomocą rzadko rozmieszczonych, małośrednicowych otworów wiertniczych. Zwrócono uwagę na duże potencjalne znaczenie poznawcze i edukacyjne tych reliktów oraz ich rolę w poznaniu i zachowaniu dziedzictwa techniki.

EN

The paper presents the results of the preliminary identification of relics of the extraction of various raw materials for construction carried out in the area of the Chrząstawa village near Wrocław. These are mainly former pits after the exploitation of construction sands, clays, as well as erratic boulders and probably meadow ores. The general characteristics of these minerals is shown, with particular emphasis on erratic boulders. The attention was paid to the remnants of the technique of initial boulder splitting – sparsely spaced, small-diameter boreholes. The great potential cognitive and educational significance of these relics and their role in learning and preserving the heritage of technology have been shown.

Słowa kluczowe

PL

wyrobisko odkrywkowe; eksploatacja głazikowa; piasek budowlany; głaz narzutowy; ruda darniowa; Niż Polski; Chrząstawa

EN

surface mining; bouldering; construction sand; erratic boulder; meadow ore; Polish Lowlands; Chrząstawa

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 6
• Strony: 139--150
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zagożdżon Paweł P.

• Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• GAŁĄZKA D., SKROBOT W., SZARZYŃSKA A., 2015. Wzgórza Dylewskie. Geologia, krajobraz, antropologia przestrzeni. Wyd. Mantis. Olsztyn.
• GÓRSKA-ZABIELSKA M., 2013. Lapidarium w Żurawcu na Pojezierzu Drawskim, Pomorze Środkowe. Przegl. Geogr., 85, 3: 435–454.
• GÓRSKA-ZABIELSKA M., 2015. Najcenniejsze głazy narzutowe w Wielkopolsce i ich potencjał geoturystyczny. Przegl. Geol., 63, 8: 455–463.
• CWOJDZIŃSKA-RÓZIEWICZ K., 1987. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Ark. Laskowice Oławskie. Wyd. Geol. Warszawa.
• CWOJDZIŃSKA-RÓZIEWICZ K., 1990. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, Ark. Laskowice Oławskie. Wyd. Geol. Warszawa.
• geoportal.gov.pl – witryna internetowa Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (dostęp: wrzesień 2020).
• GÓRSKA-ZABIELSKA M., 2015. Najcenniejsze głazy narzutowe w Wielkopolsce i ich potencjał geoturystyczny. Przegl. Geol. 63, 8: 455–463.
• Karte des Deutschen Reiches. 1:10 000. 424. Breslau. Herausgegeb. von der Kartogr. Abtheil. der Königl. Preuss. Landes-Aufnahme 1889. (dostęp na http://fotopolska.eu/567620,foto.html, wrzesień 2020).
• Karte des Deutschen Reiches 1:100 000. 424. Breslau. Herausgegeb. von der Kartogr. Abtheil. der Königl. Preuss. Landes-Aufnahme 1893 (dostęp na www.landkartenarchiv.de, wrzesień 2020).
• Między Widawą a Dobrą od zarania dziejów do współczesności. Słownik historyczno-geograficzny miejscowości z terenu LGD Dobra-Widawa, 2011. Pr. zbior. Wyd. LGD Dobra Widawa. Oleśnica.
• RADZIWINOWICZ W., SZCZEPKOWSKI B., 1967. Głazy i głazowiska województwa olsztyńskiego. Rozpr. i materiały Ośr. Badań Nauk. im. W. Kętrzyńskiego, 20. Olsztyn.
• RATAJCZAK T., RZEPA G., 2011. Polskie rudy darniowe. Wyd. AGH. Kraków.
• SCHULZ W., 1999, Sedimentäre Findlinge im norddeutschen Vereisungsgebiet. Archiv für Geschiebekunde, 2, 8: 523–560 (vide Górska-Zabielska, 2013).
• SZUFLICKI M., MALON A., TYMIŃSKI M., 2020. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2019 r. Wyd. PIG–PIB. Warszawa.
• Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt). Blatt Gr. Nädlitz, 1912 (dostęp na http://igrek.amzp.pl/, wrzesień 2020).
• Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt). Blatt Nädlingen, 1932 (dostęp na http://igrek.amzp.pl/, wrzesień 2020).
• Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt). Blatt Nädlingen, 1942 (dostęp na http://igrek.amzp.pl/, wrzesień 2020).