Iconography of Jan Matejko as a source of knowledge about cities in eastern Galicia. Introduction to studies

• Autorzy: Kuśnierz-Krupa D.

Warianty tytułu

PL

Ikonografia Jana Matejki jako źródło wiedzy o miastach wschodniej Galicji. Prolegomena do badań

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents issues connected with the artwork of Jan Matejko in the context of usefulness of his works for the process of the restoration of selected historic towns located in the area of the former Eastern Galicia (Austro-Hungarian Empire), and their documentation. Jan Matejko, one of the most outstanding Polish historical painters, made sketches and drawings of Galician towns during his numerous trips, both in the areas of Western and Eastern Galicia – the former borderlands of the Republic of Poland. Some of those works have been preserved until today, sometimes constituting the only form of documentation of cityscapes, panoramas or historic objects in Galician towns. Besides the documentary layer, the artist was able to convey their climate and ambience, which is either vanishing before our eyes or no longer exists. It is of particular importance especially in the case of towns from Eastern Galicia, located in the territory of modern-day Ukraine, whose cultural landscape crystallized in the 19th century, is gradually dying out.

PL

Artykuł przedstawia problematykę związaną z twórczością Jana Matejki w kontekście przydatności jego prac w procesie rewaloryzacji wybranych miast zabytkowych położonych na terenie dawnej Galicji Wschodniej i ich dokumentacji. Jeden z najwybitniejszych polskich malarzy historycznych ‒ Jan Matejko, podczas swych licznych wypraw wykonywał szkice i rysunki galicyjskich miasteczek, zarówno z terenu Zachodniej, jak i Wschodniej Galicji – dawnych kresów Rzeczypospolitej. Część z tych prac przetrwała do dzisiaj, stanowiąc niekiedy jedyną formę dokumentacji widoków, panoram czy obiektów zabytkowych galicyjskich miast. Prócz warstwy dokumentacyjnej artysta w swych pracach potrafił przekazać także ich klimat i atmosferę, która na naszych oczach niknie bądź już nie istnieje. Ma to szczególnie znaczenie właśnie w przypadku miast Galicji Wschodniej, położonych na terenie dzisiejszej Ukrainy, których krajobraz kulturowy, wykrystalizowany w XIX wieku, stopniowo zamiera.

Słowa kluczowe

EN

artwork of Jan Matejko; restoration; towns of Eastern Galicia

PL

twórczość Jana Matejki; rewaloryzacja miasta Galicji Wschodniej

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 110, z. 2-A
• Strony: 65--78
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., fot.

Twórcy

autor

Kuśnierz-Krupa D.

• Institute of History of Architecture and Monument Preservation, Faculty of Architecture, Crakow University of Technology

Bibliografia

• [1] Buyko M., Kłak-Ambrożkiewicz M., Spotkanie po latach, „Cracovia Leopolis”, 1996.
• [2] Czołowski M., Janusz B., Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego, Nakładem Powiatowej Organizacji Narodowej, Tarnopol 1926.
• [3] Dudar O., Kto uratuje żółkiewską synagogę?, „Kurier Galicyjski”, 2010.
• [4] Encyklopedia Krakowa, R. Burek (Edit.), Nauk. PWN, Warszawa‒Kraków 2000.
• [5] Encyklopedia Kresów, M. Karolczuk-Kędzierska (Edit.), Kluszczyński, Kraków 2004.
• [6] Gintel J., Jan Matejko: biografia w wypisach, Literackie, Ed. 2; Kraków 1966.
• [7] Gorzkowski M., O artystycznych czynnościach Jana Matejki począwszy od lat jego najmłodszych to jest od roku 1850 do końca roku 1881, Kraków 1882.
• [8] Gosztyła M., Oleszek R., Katedra Ormiańska we Lwowie, „Wiadomości Konserwatorskie”, No. 25/2009, ZG SKZ, Warszawa‒Wrocław 2009.
• [9] Kryczyński W., Zamek w Podhorcach, Wilhelm Zukerkandel, Złoczów 1894.
• [10] Kuśnierz K., Kuśnierz-Krupa D., Obraz małopolskich miast w dawnych źródłach kartograficznych i ikonograficznych, [In:] Miasto w obrazie, legendzie, opowieści…, R. Godula-Węcławowicz (Edit.), Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Kraków 2008.
• [11] Łuszczkiewicz W., Jan Matejko. Szkic do życiorysu, Kraków 1891.
• [12] Michałowski J., Jan Matejko, Arkady, Warszawa 1979.
• [13] Piechotkowie M. K., Bramy Nieba. Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Krupski i S-ka, Warszawa 1999.
• [14] Piotrowski J., Katedra Ormiańska we Lwowie w świetle restauracji i ostatnich odkryć, Kuria Metropolitarna Obrządku Orm.-Kat. we Lwowie, Lwów 1925.
• [15] Remer J., Jan Matejko - znawca i opiekun zabytków historii sztuki, „Ochrona Zabytków”, vol. VII, Centralny Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki i Stowarzyszenie Historyków Sztuki, No. 1(24), Kraków 1954, pp. 4-16.
• [16] Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, F. Sulimierski, W. Walewski (Edit.), vol. VII, Warszawa 1880‒1914.
• [17] Starzyński J., Jan Matejko, Arkady, Warszawa 1962, Ed. 2. 1979.
• [18] Tarnowski S., Matejko, Kraków 1897.
• [19] Trajdos T. M., Żółkiew czeka na konserwatorów, „Spotkania z Zabytkami”, No. 3 (49) XIV, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1990.
• [20] Witkiewicz S., Jan Matejko, Tow. Bratniej Pomocy Uczniów ASP w Krakowie, Kraków 1903.
• [21] Włodek P., Kulewski A., Lwów, O.W. Rewasz, Pruszków 2006.
• [22] Wójcicki K. W., Jan Matejko, Lewental Salomon, Warszawa 1876.
• [23] Zgórniak M., Jan Matejko. Kalendarium życia i twórczości, Muzeum Narodowe, Kraków 2004.