Skały krzemionkowe okolic Myślenic jako prawdopodobny surowiec dla dawnych hut szkła

• Autorzy: Bąk M. , Waśkowska A. , Michalik M. , Ciurej A.

Warianty tytułu

EN

Siliceous rocks in the area of Myslowice as the potentially occurring raw materials for the former glass-works

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę litologiczną kredowych skał krzemionkowych (rogowców mikuszowickich oraz formacji łupków radiolariowych z Barnasiówki) płaszczowiny śląskiej, odsłaniających się w rejonie Myślenic. Utwory te są szczególnie zasobne w krzemionkę, gdzie oprócz kwarcu detrytycznego występuje również znaczny udział krzemionki biogenicznej. Krzemionka ta pochodziła z igieł gąbek oraz szkieletów pierwotniaków morskich, które żyły we wczesnej kredzie w basenie śląskim. Skały te były potencjalnym surowcem wykorzystywanym do produkcji szkła w hutach średniowiecznych i renesansowych zlokalizowanych w rejonie Pasma Barnasiówki koło Myślenic.

EN

This paper presents the lithological features of the Cretaceous siliceous rocks (Mikuszowce Cherts and Barnasiówka Radiolarian Shale Formation) of the Silesian Nappe, cropping out in the Myslenice region (Polish Outer Carpathians). These formations are particularly rich in silica, including high-content of biogenic silica and detrital quartz. The source of silica originated in the sponge spicules and skeletons of marine protozoa which lived in the Silesian Basin during the early Cretaceous times. It is likely that, in the period of the Middle Ages and Renaissance, these rocks were used for glass production in the glassworks located within Barnasiówka Range area.

Słowa kluczowe

PL

historyczne hutnictwo szkła; surowiec; skały krzemionkowe; rogowiec mikuszowicki; formacja łupków radiolariowych; Barnasiówka

EN

historical glassworks; raw materials; siliceous rocks; Mikuszowice Chert; Barnasiówka Radiolarian Shale Formation

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 69, nr 3
• Strony: 17--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Bąk M.

• AGH w Krakowie, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

autor

Waśkowska A.

• AGH w Krakowie, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

autor

Michalik M.

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii

autor

Ciurej A.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Nauk Geologicznych

Bibliografia

• 1. Bąk K., Bąk M., Paul Z.: Barnasiówka Radiolarian Shale Formation – a new lithostratigraphic unit in the Upper Cenomanian–lowermost Turonian of the Polish Outer Carpathians (Silesian Series). Annales Societatis Geologirum Poloniae, 2001, 71.
• 2. Bąk M.: Tethyan radiolarians at the Cenomanian–Turonian Anoxic Event from the Apennines (Umbria-Marche) and the Outer Carpathians: Palaeoecological and Palaeoenvironmental implications. In: Tyszka J. (Ed.), Methods and Applications in Micropalaeontology. Part II. Studia Geologica Polonica, 2011, 134.
• 3. Bąk M., Bąk K., Ciurej A.: Mid-Cretaceous spicule-rich turbidites in the Silesian Nappe of the Polish Outer Carpathians: radiolarian and foraminiferal biostratigraphy. Geological Quarterly, 2005, 49 (3).
• 4. Bąk M., Bąk K., Ciurej A.: Palaeoenvironmental signal from the microfossils record in the Mikuszowice Cherts of the Silesian Nappe, Polish Outer Carpathians. In: Bąk M., Kaminski M.A., Waśkowska A. (eds), Integrating Microfossil Records from the Oceans and Epicontinental Seas. Grzybowski Foundation Special Publication, 2011, 17.
• 5. Biszkont J.: Późnośredniowieczne szklarstwo na Śląsku, Wratislavia Antiqua. Studia z dziejów Wrocławia. Wrocław, 2005, tom 7.
• 6. Buczkowski K., Chojnacka H., Chruszczyńska J., Chrzanowska A., Chrzanowska P., Ciepiela S., Dąbrowski K., Dekówna M., Filarska B., Frycz J., Gluziński W., Kamieńska Z., Kierzkowska E., Kozłowska R., Kwaśny Z., Kwiatkowski E., Olczak J., Wyrobisz A.: Polskie szkło do połowy 19 wieku. Wyd. Ossolińskich, Wrocław 1974.
• 7. Burtan J., Szymakowska F.: Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, (bez utworów czwartorzędowych), Rejon Karpat i Przedgórza – wydanie tymczasowe, arkusz Osielec, skala 1:50 000. Instytut Geologiczny, Warszawa 1964.
• 8. Burtan J., Szymakowska F.: Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski (bez utworów czwartorzędowych), Rejon Karpat i Przedgórza – wydanie tymczasowe, arkusz Myślenice, skala 1:50 000. Instytut Geologiczny, Warszawa 1964.
• 9. Cieszkowski M., Golonka J., Ślączka A.,Waśkowska A.: Role of olistostromes in tectonostratigraphic evolution of the Silesian Basin in the Outer West Carpathians. Tectonophisics, 2012, 568-569.
• 10. Dekówna M.: Szkło w Europie wczesnośredniowiecznej. Wyd. Ossolineum, Wrocław 1980.
• 11. Golonka J., Vašíček Z., Skupien P, Waśkowska-Oliwa A., Krobicki M., Cieszkowski M., Ślączka A., Słomka T.: Litostratygrafia osadów jury i dolnej kredy zachodniej części Karpat zewnętrznych (propozycja do dyskusji). W. Krobicki M. (red.). Utwory przełomu jury i kredy w zachodnich Karpatach fliszowych polsko-czeskiego pogranicza. Kwartalnik AGH Geologia 2008, Nr 34.
• 12. Komoniecki A.: Dziejopis Żywiecki. Wydał i wstępem poprzedził dr. S. Szczotka. Żywiec. 1937, tom I.
• 13. Malik R.: Średniowieczne lokacje miejskie nad Rabą. Myślenice. Ze studiów nad budową i kształtem miasta lokacyjnego. Wiadomości Konserwatorskie, 2006, 20.
• 14. Olczak J.: The state and prospects of research into glassmaking in Poland in the Early and late middle ages. An outline. Archeologia Polona 1987, Nr 25/26.
• 15. Szajnocha W.: Studia geologiczne w Karpatach Galicji Zachodniej (ok. Żywca i Białej) Kosmos1884, Nr 9.
• 16. Wyrobisz A.: Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1968.