Petrofizyka formacji łupkowych. Część 1, Model przestrzeni porowej złożowych skał niekonwencjonalnych

• Autorzy: Such P.

Warianty tytułu

EN

Petrophysics of shale formations. 1. The model of porous space of unconventional rock deposits

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Petrofizyka, ogólnie rzecz ujmując, zajmuje się właściwościami zbiornikowymi i filtracyjnymi skał, tj. możliwościami magazynowania i transportu płynów złożowych. Kluczem do wyjaśnienia i interpretacji tych właściwości, liczbowo charakteryzowanymi przez współczynnik porowatości i przepuszczalności, jest analiza parametrów wykształcenia przestrzeni porowej skał zbiornikowych; innymi słowy: charakterystyka środowiska kapilarnego. W części pierwszej rozdziału dotyczącego petrofizyki formacji łupkowych pokazane zostały różnice między złożami typu tightgas i shalegas. Przedstawiono zagadnienie przestrzeni porowej skał tworzących złoża niekonwencjonalne oraz możliwości transportu płynów złożowych przez przestrzeń porową skał. Mówiąc o złożach niekonwencjonalnych mamy na myśli zarówno złoża typu tight, jak i również typu shale gas/oil. Z pokładami zasobów typu tight sprawa jest stosunkowo prosta z punktu widzenia modelu przestrzeni porowej. Są to złoża utworzone dzięki akumulacjom migrujących węglowodorów w skałach zbiornikowych o bardzo słabych parametrach filtracyjnych. Tego typu złoża mogą osiągać duże porowatości. Natomiast mikroporowe wykształcenie parametrów przestrzeni porowej daje przepuszczalności niższe od 0,1 mD. I to mikroporowe wykształcenie jest jedynym czynnikiem odróżniającym złoża typu tight od złóż konwencjonalnych. Zatem kompleks pomiarowy dla badań parametrów petrofizycznych, jak i stosowana metodyka są praktycznie takie same dla obu typów złóż; jedyną różnicą jest pomiar bardzo małych przepuszczalności tych skał, które wykonuje się przeważnie specjalnie dostosowanymi aparatami. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku skał zbiornikowych dla złóż typu „shale gas".

EN

The unconventional deposits comprise both `tight' deposits and shale gas/oil deposits. With `tight' deposits, the explanation of porous space model is relatively simple. They are deposits created due to accumulation of migrating hydrocarbons in reservoir rock featuring very poor filtration parameters. Quite different is the situation in the case of reservoir rock shale gas deposits. For deposits of this kind, reservoir rock is also the bedrock. As a result, residual organic substance accumulates in the rock, which both blocks the rock pores and creates more porous space in it. The porous space of the rock was analyzed. Differential and cumulative curve analysis was made of pore size distribution which resulted in identification of two types of pore space: nano- and micro-space. This is a very important difference, because the flow of the deposit fluid will be affected by various laws. In rnicro-pore samples, Darcy's flow will be dominating with a `slip' in nano-pore samples diffusion flow.

Słowa kluczowe

PL

petrofizyka; przestrzeń porowa skały; złoża niekonwencjonalne

EN

petrophysics; porous space; unconventional deposits

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 183
• Strony: 151--158
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Such P.

Bibliografia

• 1. Bird G.A.: Molecular Gas dynamics and the Direct Simulation of Gas Flows. Oxford University Press, Oxford 1994.
• 2. Darłak B., Kowalska-Włodarczyk M., Such P.: Methodological aspects of porosity and pore space measurements in shale rocks. Nafta-Gaz, maj 2011 (326-331).
• 3. Donaldson E.C., Tiabb D.: Petrophystcs. Gulf Publishing Comp. 1996, Houston, Texas.
• 4. Javadpour F.: Nanopores and Apparent Permeability of Gas Flow in Mudrocks. Journ. of Canadian Petroleum Technology, 2009, vol. 48, no. 8(16-21).
• 5. Javadpour F., Fisher D., Unsworth M.: Nanoscale Gas Flow in Shale Gas Sediments. Journ. of Canadian Petroleum Technology, 2007, vol. 46, no. 10.
• 6. Leśniak G., Such P.: Fractal approach. Analysis of images and diagenesis in pore space evaluation. Natural Resources Research, 2005, vol. 14. No. 4(317-324).
• 7. Loucks R.G., Reed R.M., Ruppel S.C., Hammes U.: Spectrum of Pore Types in Siliceous Mudstones in Shale-Gas Systems. AAPG Hedberg Conference, 5-10 December 2010, Austin, Texas.
• 8. Peitgen H.O., Jurgens H., Saupe D.: Granice chaosu — fraktale. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1995.
• 9. Roy S., Raju R., Cuang H.F., Cruden B.A., Mayyappan M.: Modelling Gas Flow Through Microchannels and Nanopores. Journ. of Applied Physics, 2003, vol. 93, no. 8 (4870-4879).
• 10. Such P., Leśniak G., Budak P.: Kompleksowa metodyka badania właściwości petrofizycznych skał. Prace INiG 2007, 142 (69 str.).
• 11. Such P.: Petrofizyczne aspekty badania złóż typu shale gas. Materiały Konferencyjne „Geopetrol", wrzesień 2010 (133-136).
• 12. Such P.: Badanie przestrzeni porowej skał zbiornikowych, „Prace IGNiG" 2002 nr 113, 78.
• 13. Such P.: Zastosowanie rachunku fraktalowego w badaniach przestrzeni porowej skał zbiornikowych. Prace IGNiG 2002, nr 115 (27 str.).
• 14. Turcotte D.L.: Fractals and Chaos in Geology and Geophysics. Cambridge University Press 1997.