Poszukiwania soli w Polsce w drugiej połowie XVIII wieku

• Autorzy: Danowska E.

Warianty tytułu

EN

Exploration of salt in Poland in the second half of the 18th century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Following the First Partition in 1772, Poland lost the salt mines in Wieliczka, Bochnia and in the territory of Ruthenia to Austria. This was a serious blow to the economy, because since then, it became necessary to import salt, which was primarily taken advantage of by the Royal Prussian Maritime Trading Company (Pruska Kompania Morska) importing it from Austria. King Stanislaw August Poniatowski tried to initiate the exploration and exploitation of salt in the areas where it could be profitable. To this end, he ordered the exploration to Filip Carosi and Stanislaw Okraszewski, among other. The salt-works of the Castellan of Łuków, Jacek Jezierski in the town of Solec, in the Łęczyckie Region, active since 1780, was a private investment. Leopold von Beust's Joint Stock Company obtained salt from a brine near the town of Busko, and The Domestic Persons Company (Kompania z Osób Krajowych) - from a brine in the town of Rączki on Pilica river. In 1782, the King appointed The Ore Commission (Komisja Kruszcowa), consisted of twelve commissioners, in order to conduct the exploration for minerals, including salt, their extraction and further administration. The Crown Treasury Commission (Komisja Skarbu Koronnego), a magistracy dealing with, among others, the economy of the country in a broad sense, was also involved in the exploration and exploitation of salt. At its command, in the summer of 1788, Tadeusz Czacki made a tour of the Kielce region in search of traces of salt. In view of the important events of the Four-Year Sejm (Sejm Czteroletni) and the subsequent loss of independence, the subject of salt exploration had to be abandoned.

Słowa kluczowe

PL

Polska; XVIII w.; sól; poszukiwanie; eksploatacja; inicjatywy rządowe

EN

Poland; 18th century; salt exploration; exploitation; government initiatives

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 59, nr 3
• Strony: 105--117
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Danowska E.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa

Bibliografia

• R. Rybarski: Skarbowość Polski w dobie rozbiorów, Kraków 1938, s. 116-123.
• M. Drozdowski: Traktaty handlowe po pierwszym rozbiorze a problem jedności gospodarczej ziem polskich, „Roczniki Historyczne", R. 37: 1971, s. 90-91, 95.
• S. Waschko: Celnictwo w Polsce przedrozbiorowej, Sopot 1960, s. 76-77.
• G. Battruszajtys: Kłopoty z solą u schyłku Rzeczypospolitej, [w:] Wiek XVIII. Polska i świat. Księga poświęcona Bogusławowi Leśnodorskiemu, red. nauk. A. Zahorski, Warszawa 1974, s. 225-243.
• T. Zawadzki: Poszukiwania soli kamiennej w Galicji w latach 1772-1786, „Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce", 1978, s. 153-165.
• M. Orłowski: Żelazny przemysł hutniczy na ziemiach polskich do roku 1914, Warszawa 1931, s. 24.
• M. Kęsek: Powstanie Komisji Kruszcowej i jej działalność w Miedzianej Górze w latach 1782-1785, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej", seria C, z. 21:1976, s. 89-106;
• E. Danowska: Komisja Kruszcowa na tle inicjatyw gospodarczych II połowy XVIII wieku, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie", R. 40:1995, s. 56.
• J. H. Osiński: Opisanie polskich żelaza fabryk, Warszawa 1782, s. 28.
• E. Danowska: Tadeusz Czacki 1765-1813. Na pograniczu epok i ziem, Kraków 2006, s. 51-52.
• Protokoły posiedzeń Komisji Kruszcowej 1782-1787, red. i oprac. W. Różański i Z. Wójcik, Kraków-Kielce 1987, s. 11.
• W. Wójcik: Nad protokołami Komisji Kruszcowej Stanisława Augusta Poniatowskiego, „Studia Kieleckie", R. 1/41:1984, s. 36.
• E. Rabowicz: Nax Jan Ferdynand, „Polski Słownik Biograficzny', t. 22. s. 639.
• K. Zienkowski Jegierski: Jacek Jezierski kasztelan łukowski (1722-1805), Warszawa 1963, s. 102-111.
• G. Bałtruszajtys: Kłopoty z solą..., s. 236-242; Archiwum Narodowe w Krakowie, Castr. Castr. Rei. 216, s. 933-938.
• G. Bałtruszajtys: Kompanie akcyjne w drugiej polowie XVIII wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne", R. 11:1959, z. 2, s. 77-110.
• J. Karwasińska: Archiwa skarbowe dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, red. P. Bańkowski, Warszawa 1957, t. 1, s. 100-125.
• E. Danowska: Komisja Skarbu Koronnego - zakres władzy i odpowiedzialności, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie", R. 41:1996, s. 48-53.
• W. Kornatowski: Kryzys bankowy w Polsce 1793 r. Upadek Teppera, Szulca, Kabryta, Prota Potockiego, Łyszkiewicza i Heyzlera, Warszawa 1937.
• „Dziennik Handlowy" 1788, s. 355-359.
• E. Danowska: „Dziennik Handlowy" (1786-1793) w świetle literatury przedmiotowej, „Rocznik Historii Prasy Polskiej", R. 12:2009, z. 2(24), s. 89-106.
• Listy Tadeusza Czackiego zasiadającego w Kommisyi Skarbu Koronnego do Augusta Pieglowskiego superintendenta skarbu koronnego prowincji ruskiej, „Athenaeum", t. 6:1845, s. 71.