Symboliczna Jerozolima w krajobrazie Warmii

• Autorzy: Swaryczewska Magdalena

Warianty tytułu

EN

Symbolic Jesusalem in Warmian landscape

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krajobraz sakralny jest świadectwem wielowiekowej katolickiej tradycji biskupstwa warmińskiego, które spośród krajów sąsiednich wyróżnia się licznymi kościołami i przydrożnymi kapliczkami. Także tutejsze ośrodki pielgrzymkowe są manifestacją tożsamości i odrębności świętej Warmii. Artykuł omawia jeden z wątków tematu badawczego, który dotyczy dokumentacji przestrzeni sacrum na Warmii oraz metody studialnej i postulatów ochrony prawnej krajobrazu sakralnego w planowaniu miejscowym i ustawodawstwie. Celem artykułu jest identyfikacja postaci symbolicznej Jerozolimy w sztuce sakralnej, a szczególnie w założeniach krajobrazowych na Warmii. Pomimo pruskiej sekularyzacji, kulturkampfu i tragedii II wojny, wiara katolicka solidaryzowała ludność polską i niemiecką na Warmii. Obecnie Kalwaria Warmińska jest przedmiotem wielowątkowych badań międzynarodowej grupy wolontariuszy Fundacji BORUSSIA i studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie pod kierownictwem merytorycznym autorki. Okazuje się, że i dziś ważne dla dialogu i współpracy są symbole i pojęcia uniwersalne, które łączą a nie dzielą przestrzeń kulturową Europy.

EN

The sacral landscape of the Warmian episcopate proves its long-lasting catholic traditon. The region distinguihed itself among the neighbouring regions by its numerous churches and wayside shrines. The disctinctness of the Holy Warmia and its identity are also manifested by its pilgrimage centres. One of the research isssues is covered in this article - it concerns documenting of the Warmian sacrum space. Main goals of the legislative preservation of sacral landscape, it"s position in local planning and the method of research have also been considered here. The objective of the article is to identify the form of the symbolic Jerusalem in sacral art, particularly in the scope of the landscape foundations of Warmia. Despite of the Prussian secularization, the Kulturkampf and the tragedy of the Second World War the catholic belief consolidated Polish and German people in Warmia. Nowadays the Warmian Calvary is the study of multiple thread research done by an international group of volunteers and students of BORUSSIA foundation and Warmian and Mazury University in Olsztyn, under the supervision of the author of the article. Symbols and universal ideas, even nowadays, appear to be crucial for the dialogue and cooperation which unites European cultural space.

Słowa kluczowe

PL

Warmia; krajobraz sakralny; symboliczna Jerozolima

EN

Warmia; sacral landscape; symbolic Jerusalem

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 3
• Strony: 135--149
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Swaryczewska Magdalena

• Katedra Architektury Krajobrazu i Agroturystyki Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• 1. Achremczyk S., 2000a. Między Zakonem Krzyżackim, Rzecząpospolitą, Rzymem i Prusami Książęcymi. [w:] Warmia. Wyd. Littera, Olsztyn, s. 23–58.
• 2. Achremczyk S., 2000b. Biskupi warmińscy. [w:] Warmia. Wyd. Littera, Olsztyn, s. 361.
• 3. Apokalipsa św. Jana 21.22. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekł. z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia 1971. Opr. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich. Pallotinum, Poznań-Warszawa, s. 1416.
• 4. Apokalipsa św. Jana 12.1-2. „ … wielki znak się ukazał na niebie: Niewiasta obleczona w słońce i księżyc pod jej stopami.” Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia 1971. Opr. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich. Pallotinum, Poznań-Warszawa, s. 1406:
• 5. Apokalipsa św. Jana 21.16-21. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia 1971. Opr. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich. Pallotinum, Poznań-Warszawa, s. 1416.
• 6. Augustyn św., 2002. Państwo Boże. Ks. XIV – Rozdział XXVIII. Przeł. Kubicki Wł. Wyd. Antyk, Kęty, 546–547.
• 7. Battistini M., 2005. Symbole i alegorie. Warszawa, Arkady, 266–267.
• 8. Chłosta J., 2002. Słownik Warmii. Wyd. Littera, Olsztyn (a) s. 114–115, (b) s. 161–162.
• 9. Dąbrowska-Budziło K., 2002. Treść krajobrazu kulturowego w jego ochronie i kształtowaniu. Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej, seria Architektura 46. Kraków, 98–99.
• 10. Droga Krzyżowa – Kalwaria Warmińska, ok. 2002. Pamiątka w Głotowa k. Dobrego Miasta. 2002. Stowarzyszenie „Glotowia”, Dobre Miasto.
• 11. Eliade M., 1996. Sacrum i profanum. O istocie religijności. Wyd. KR, Warszawa, 31–33.
• 12. Jasiński J., 2003a. Maryjne kaplice i kapliczki przydrożne na Warmii w XIX w. [w:] Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur. Wyd. Littera, Olsztyn, s. 202.
• 13. Jasiński J., 2003b. Dlaczego „Święta Warmia” [w:] Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur. Wyd. Littera, Olsztyn, 26–35.
• 14. Grygier T., 1977a. Uroczystości gietrzwałdzkie ich aspekt katolicki oraz polski w latach 1933–1944 w świetle akt władz wschodniopruskich. [w:] Studia Warmińskie XIV (1977), Warmińskie Wyd. Diecezjalne, Olsztyn, 227 i 239.
• 15. Grygier T., 1977b. „Walka o kulturę” w diecezji warmińskiej w latach 1933–1944. [w:] Studia Warmińskie XIV (1977), Warmińskie Wyd. Diecezjalne, Olsztyn, 637–642.
• 16. Kobielus S., 1989. Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu. Pallotinum Warszawa, (a) s. 79–85, (b) 88–94.
• 17. Kopeć J. J., 1997. Kalwarie i cykle Drogi Krzyżowej w kulturze polskiej oraz ich związki z topografią Jerozolimy. [w:] Jerozolima w kulturze europejskiej. Red. P. Paszkiewicz, T. Zadrożny. Inst. Sztuki PAN, Warszawa, 225–244.
• 18. Kowalczyk J., 1997. Elementy świątyni Salomona w kościołach nowożytnych w Polsce. [w:] Jerozolima w kulturze europejskiej. Red. P. Paszkiewicz, T. Zadrożny. Inst. Sztuki PAN, Warszawa, 402.
• 19. Księga Izajasza 1.3. „Wół rozpoznaje swego Pana i osioł żłób swego właściciela, Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie.” Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekł. z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia 1971. Opr. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich. Pallotinum, Poznań-Warszawa, 849.
• 20. Księga Wyjścia 3.5. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekł. z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia 1971. Opr. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich. Pallotinum, Poznań-Warszawa, 70.
• 21. Madej H., 1977. Sanktuaria maryjne na Warmii w aspekcie historii sztuki. [w:] Studia Warmińskie XIV (1977), Warmińskie Wyd. Diecezjalne, Olsztyn, 379–385.
• 22. Mitkowska A., 2003. Polskie kalwarie. Ossolineum, Wrocław, 36–38.
• 23. Religia. Encyklopedia PWN. T. 5. Wyd. Nauk. PWN SA. Wersja elektroniczna. [a] Hasło: Jerozolima ziemska i niebiańska, opr. S. Kobielus, [b] Hasło: Róża.
• 24. Swaryczewska M., 2005. Il Sacrum inteso come una categoria del paesaggio culturale moderno (Sacrum jako kategoria współczesnego krajobrazu kulturowego). [w:] Religioni e sacri monti a cura di Amilcare Barbero e Stefano Piano. Atti del Convegno Internazionale Torino, Moncalvo, Casale Monferrato 12–16 ottobre 2004. Regione Piemonte, Universita di Torino, Centro di Docomentazione dei Sacri Monti, Calvari e Complessi Devozionali Europei, 337–345.
• 25. Swaryczewska M., Antolak M., 2005. Kalwaria Warmińska w Głotowie. Inwentaryzacja dendrologiczna i gospodarka drzewostanem. Mat. VIII Forum Architektury Krajobrazu. Uniw. Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, wrzesień 2005 (w druku).
• 26. Swaryczewska M., Antolak M., 2006. Kalwaria Warmińska w Głotowie – problemy dokumentacji i konserwacji krajobrazu sakralnego. Mat. z sesji nauk.: Problemy Konserwatorskie Zabytkowych Parków i Ogrodów. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Muzeum w Wilanowie, kwiecień 2006 (w druku).
• 27. Śliwa A., 1946. Pieśń wolności. Za: Jasiński J., 2003. Dlaczego „Święta Warmia” [w:] Między Prusami a Polską. Rozprawy i szkice z dziejów Warmii i Mazur. Wyd. Littera, Olsztyn, 31.
• 28. Tasso T., 1923. Jerozolima Wyzwolona w przekł. Kochanowskiego P. III.1-9. Drukarnia W. L. Anczca i Spółki, Kraków, 20–22.
• 29. Zadrożny T., 1997. Dei templum est, dei structura est, dei aedificacio est, czyli o niektórych aspektach recepcji idei świątyni jerozolimskiej a nowożytnej architekturze sakralnej. [w:] Jerozolima w kulturze europejskiej. Red. P. Paszkiewicz, T. Zadrożny. Inst. Sztuki PAN, Warszawa, 407–420.