Sacrum of nature in the composition of the Budapest Városliget urban park evolution of space composition aspects in a 2 century - long history

• Autorzy: Szilagyi K. , Fekete O.

Warianty tytułu

PL

Sacrum natury w kompozycji parku miejskiego Városliget w Budapeszcie aspekty ewolucji kompozycji przestrzennej w dwóch wiekach - długa historia

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

She (Nature) is an eternal present. Past and future are unknown to her. The present is her eternity. She is beneficient. J.W.von Goethe. Goethe is speaking about the ever-lasting value and importance of Nature. Even in today’s luminous, rushing and digital world, Goethe’s faithful idea and the theory of Christian Hirschfeld, which brought to life the 18th-century urban public park movement, represents a value. Though the citizens’ use and habits are varied in every age and region, society, the individuals need physical and spiritual recreation offered by urban parks. The overall goal of the research is to highlight the role of natural elements and urban landscape character in space composition means on the example of the two centuries old historic urban park in Budapest, the Városliget, one of the very first urban public parks. Main research questions: What are the main landscape and nature structures and elements that define the composition? What are the main changes in compositional means in the long evolution of the park in the stress of urban development and social change? Can we find universal design means for the general park use forms or does the local spirit play the dominant role in public park design? This study focuses on the composition means over time, in the transformation process of the Budapest Városliget, from the first landscaping and replantation of the swampy area in the outskirt of Pest town at turn of 18–19th century when Nature and her humanized garden and park forms became increasingly recognized as means and purposes of spiritual, physical and societal renewal. The research is based on analyses of ecological, landscape aspects and features, of social, public and political input into planning and building that affected the composition and the construction of the urban public park. The analyses focus on the significant momentums of park evolution, while observations focus on the relations between changing social and landscape aspects in the design and planning process.

PL

She (Nature) is an eternal present. Past and future are unknown to her. The present is her eternity. She is beneficient. J.W.von Goethe. Goethe mówi o wiecznej wartości i znaczeniu natury. Nawet w dzisiejszym pospiesznym i zdigitalizowanym świecie, idea Goethego oraz teoria Christiana Hirschfelda, która ożywiła ruch miejskiego parku publicznego w XVIII wieku, stanowi wartość. Pomimo, iż sposób użytkowania i nawyki mieszkańców miast różnią się w zależności od wieku i regionu, społeczeństwo i jego poszczególne jednostki potrzebują fizycznego i duchowego wypoczynku, oferowanego przez parki miejskie. Głównym celem badań jest podkreślenie roli naturalnych elementów i charakteru krajobrazu miejskiego w kompozycji przestrzennej, na przykładzie dwustuletniego historycznego parku miejskiego Városliget w Budapeszcie - jednego z pierwszych publicznych parków miejskich. Główny problem badawczy brzmi: jakie są główne krajobrazowe i naturalne struktury i elementy definiujące kompozycję? Jakie główne zmiany w kompozycji wpłynęły na długą ewolucję parku w zachodzącej presji rozwoju miasta i zmian społecznych? Czy możemy odnaleźć uniwersalne metody projektowania dla ogólnego użytkowania parku oraz czy lokalny duch miejsca pełni rolę dominanty w projektowaniu parku publicznego? Badania koncentrują się na znaczeniu czynnika kompozycji, zmieniającego się pod wpływem czasu, w procesie transformacji Városliget w Budapeszcie, od pierwszego zagospodarowania i wprowadzenia nasadzeń na bagnistym obszarze na obrzeżach miasta Peszt na przełomie XVIII i XIX w., kiedy natura i jej kulturowe ogrody i formy parków stawały się coraz częściej uznawane za środki i cele duchowej, fizycznej oraz społecznej odnowy. Badania opierają się na analizie ekologicznych i krajobrazowych aspektów i cech społecznych, publicznych i politycznych, w planowaniu i budowaniu, które wpłynęły na kompozycję i konstrukcję publicznego parku miejskiego. Analizy skupiają się na istotnych momentach ewolucji parku, podczas gdy obserwacje koncentrują się na relacjach pomiędzy zmieniającymi się aspektami społecznymi i krajobrazowymi w procesie projektowania i planowania.

Słowa kluczowe

EN

urban public park; planting design; landscape garden; composition; Budapest; Városliget urban park

PL

publiczny park miejski; projektowanie roślin; ogród krajobrazowy; kompozycja; park miejski Városliget; Budapeszt

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 46
• Strony: 723--731
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., mapy

Twórcy

autor

Szilagyi K.

• Department of Open Space and Garden Design, Faculty of Landscape Architecture and Urban design, Szent István University

autor

Fekete O.

• PhD student, Department of Open Space and Garden Design, Faculty of Landscape Architecture and Urban design, Szent István University

Bibliografia

• 1. Szilágyi K., Zelenák F., Kanczlerné Veréb M., Gerzson L., Balogh P.I., Czeglédi Cs., Limits of ecological load in public parks – on the example of Városliget, Applied Ecology and Environmental Research (ISSN: 1589- 1623) (eISSN: 1785-0037) 13: (2) 2014, p. 427-448.
• 2. Szilágyi K., Zelenák F., Fekete O., Spance structure and open space recreation in time dimensions, XLIV. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, Kraków 2016, p. 277-282. eISSN 2450-0038.
• 3. Zelenák F., Balogh P. I., 2015, The layers of park use. Visitor surveys of the Városliget in Budapest since the 90`s. Landscapes in Flux, ECLAS Conference Tartu, Book of proceedings, 464-469. ISBN: 978-9949-536- 97-9. 3. Schams F., (1821) – In: Siklóssy L., (1931): Hogyan épült Budapest? (How Budapest was built?) Budapest, p. 30.- 31.
• 4. Szilágyi K., Veréb M., A Városliget 200 éve – Térszerkezeti és parkhasználati változások egy városi park életében, 4D Budapest, 2014. 33, p. 20-45.
• 5. Nebbien H., Ungarns Folksgarten der Königlichen FreyStadt Pesth (1816) Herausgegeben und bearbetet von Dorothee Nehring; Veröffentlichungen des Finnisch-Ungarischen Seminars an der Universität München, München, 1981. S.XV. § 5.
• 6. Jámbor I., The City Park of Nebbien, The public garden of Pest is 200 years old, Transylvania Nostra, 2015/1, p. 48-54.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).