Wybrane związki kompleksowe miedzi(I) jako potencjalne czynniki przeciwnowotworowe

• Autorzy: Płotek M. , Dudek K. , Kyzioł A.

Warianty tytułu

EN

Selected copper(I) complexes as potential anticancer agent

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Choroby nowotworowe są drugą co do częstości występowania przyczyną zgonów na świecie. Jednym z metali przejściowych, którego związki kompleksowe są intensywnie badane pod kątem zastosowania w terapii antynowotworowej jest miedź. W artykule, na wybranych przykładach, omówiono aktywność i mechanizmy cytotoksycznego działania kompleksów miedzi(I).

EN

Cancer is the second most frequent cause of death in the world. One of the transition metal, whose complexes are extensively tested for antitumor application is copper. This article presents selected examples of cytotoxic activity and mode of action of copper(I) complexes.

Słowa kluczowe

PL

terapia antynowotworowa; związki kompleksowe miedzi(I); cytotoksyczność

EN

anticancer therapies; copper(I) complexes; cytotoxicity

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, ZW CHEMPRESS-SITPChem
• Czasopismo: Chemik
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 67, nr 12
• Strony: 1181--1190
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Płotek M.

• Wydział Chemii, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

autor

Dudek K.

• Wydział Chemii, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

autor

Kyzioł A.

• Wydział Chemii, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Bibliografia

• 1. American Cancer Society, Giobal Cancer - Facts & Figures 2007, p. I.
• 2. Marzano C, Pellei M., Tisato F., Santini C.: Copper Complexes as Anticancer Agents. Anti-Cancer Agents Med. Chem. 2009, 9, 185-211.
• 3. Puig S., Lee J., Lau M., Thiele D.J.: Biochemical and Genetic Analyses of Yeast and Human High Affinity Copper Transporters Suggest a Conserved Mechanism for Copper Uptake. J. Biol. Chem. 2002, 277, 26021-26030.
• 4. Puig S., Thiele D.J.: Molecular mechanisms of copper uptake and distribution. Curr. Opin. Chem. Biol. 2002, 6, 171-180.
• 5. Tisato F., Marzano C., Porchia M., Pellei M., Santini C.: Copper in Disease and Treatments, and Copper-Based Anticancer Stretegies. Med. Res. Rev. 2010, 30, 4, 708-749.
• 6. Ścibior-Bentkowska D., Czeczot H.: Komórki nowotworowe a stres oksydacyjny. Postępy Hig. Med. Dosw. 2009, 63, 58-72.
• 7. Thederahn T.B., Kuwabara M.D., Larsen T.A., Sigman D.S.: Nuclease Activity of 1,10-Phenantroline-Copper: Kinetic Mechanism. J. Am. Chem. Soc. 1989, 111,4941-4946.
• 8. Sigman D.S., Mazumder A., Perrin D.M.: Chemical Nucleases. Chem. Rev. 1993,93,2295-2316.
• 9. McMillin D.R., McNett K.M.: Photoprocesses of Copper Complexes That Bind to DNA. Chem. Rev. 1998,98, 1201-1219.
• 10. Liu F., Meadows K.A., McMillin D.R.: DNA-binding studies oc Cu(bcp)₂^{+ and Cu(dmp)}₂^{+: DNA Elongation without Intercalation of Cu(bcp)}₂^{+. J. Am. Chem. Soc. 1993, 115,6699-6704.}
• 11. Berners-PriceS.J.,Johnson R.K., MirabelliC.K., FaucetteL.F., McCabe FL.,Sadler PJ.: Copper (I) Complexes with Bidentate Tertiary Phosphine Ligands: Solution Chemistry and Antitumor Activity. Inorg. Chem. 1987, 26, 3383-3387.
• 12. Marzano C., Gandin V, Pellei M., Colavito D., Papini G., Gioia Lobbia G., del Giudice E., Porchia M., Tisato F., Santini C.: In Vitro Antitumor Activity of the Water Soluble Copper(l) Complexes Bearing the Tris(hydroxymethyl)phosphine. J. Med. Chem. 2008,51,798-808.
• 13. Gandin V, Pellei M., Tisato F., Porchia M., Santini C„ Marzano C.: A novel complex induces paraptosis in colon cancer cells via the activation of ER stress signaling. J. Cell. Mol. Med 2012, 16, 142-151.
• 14. Marzano C., Pellei M., Alidori S., Brossa A., Gioia Lobbia G., Tisato F., Santini C.: Newcopper(l) phosphane complexes of dihydrobis(3-nitro-1,2,4-triazolyl)borate ligand showing cytotoxic activity. J. Inorg. Biochem. 2006, 100, 299-304.
• 15. Marzano C., Pellei M., Colavito D., Alidori S., Gioia Lobbia G., Gandin V, Tisato F, Santini C: Synthesis, Characterization, and in Vitro Antitumor Properties of Tris(hydroxymethyl)phosphkie Copper(l) Complexes Containing the New Bis(l,2,4-triazol-1-yl)acetate Ligand, j. Med. Chem. 2006,49, 7317-7324.
• 16. Porchia M., Dolmella A., Gandin V, Marzano C., Pellei M., Peruzzo V, Refosco, F., Santini C., Tisato F.: Neutral and charged phosphine/scorpionate copper(l) complexes: Effects of ligand assembly on their antiproliferative activity. Eur. J. Med. Chem. 2013, 59,218-226.
• 17. Tardito S., Bassanetti I., Bignardi C., Elviri L., Tegoni M., Mucchino C., Busso-lati O., Franchi-Gazzola R., Marchio L.: Copper Binding Agents Acting as Copper lonophores Lead to Caspase Inhibition and Paraptotic Cell Death in Human Cancer Cells. J. Am. Chem. Soc. 2011, 133,6235-6242.
• 18. Zanella A., Gandin V, Porchia M., Refosco F., Tisato F, Sorrentino F., Scutari, G., Rigobello M.P, Marzano C.: Cytotoxicity in human cancer cells and mitochondrial dysfunction indeuced by a series of new copper(l) complexes containing tris(2-cyanoethyl)phosphine. Invest. New Drugs 2011, 29, 1213-1223.
• 19. Starosta R., Stokowa K., Florek M., Król J., Chwiłkowska A., KulbackaJ., Sacz-koj., Skała J., Jeżowska-Bojczuk M.: Biological activity and structure dependent properties of cuprous iodide complexes with phenanthrolines and water soluble tris (aminamethyl) phosphanes.J. Inorg. Biochem. 2011, 105, 1102-1108.
• 20. Starosta R., Puchalska M., Cybińska J., Barys M., Mudring A.V: Structures, electronic properties and solid state luminescence of Cu(l) iodide complexes with 2,9-dimethyl-1,10-phenanthroline and aliphatic aminomethylphosphines or tri-phenylphosphines. Dalton Trans. 2011, 40, 2459-2468.
• 21. Starosta R., Brzuszkiewicz A., Bykowska A., Komarnicka U.K., Bażanów B., Florek M., Gadzała Ł, Jackulak N., Król J., Marycz K.: A novel copper(l) complex, [Cul(2,2,-biquinoline)-P(CH2N(CH2CH2)20)3] - Synthesis, characterisation and comparative studies on biological activity. Polyhedron 201, 50,48M89.
• 22. Starosta R., Komarnicka U.K., Puchalska M., Barys M.: Solid state luminescence of copper(l) (pseudo)halide complexes with neocuproine and aminomethylpho-sphanes derived from morpholine and thiomorpholine. NewJ. Chem., 2012, 36, 1673-1683.
• 23. Starosta R., Florek M., Król J., Puchalska M., Kochel A.: Cooper(l) iodide complexes containing new aliphatic aminophosphine ligands anddiimines-luminescent properties and antibacterial activity. NewJ. Chem., 2010, 34, 1441-1449.
• 24. Starosta R., Bykowska A., Płotek M., Kyzioł A.: Copper(l) (pseudo)halide complexes with neocuproine and aminomethylphosphanes derived from morpholine and thiomorpholine – the interactions with DNA and the serum albumins and cytotoxic activity in vitro. Chem. Biol. & Drug Des., w druku.
• 25. Balakrishna M.S., Suresh D., Rai A., Mague J.T., Panda D.: Dinuclear Copper(l) Complexes Containing Cyclodiphosphazane Derivatives and Pyridyl Ligands: Synthesis, Structural Studies, and Antiproliferative Activity toward Human Cervical and Breast Cancer Cells. Inorg Chem. 2010, 49, 8790-8801.
• 26. Adwankar M.K., Wycliff C., Samuelson A.G.: In vitro cytotoxic effect of new diphenylphosphinoethane-copper(l) complexes on human ovarian carcinoma cell lines. Indian J. Exp. Biol. 1997, 810-814.
• 27. Sanghamitra N.J, Phatak R, Das S., Samuelson A.G., Somasundaram K.: Mechanism of Cytotoxicity of Copper(l) Complexes of 1,2-Bis(diphenylphosphino) ethane. J. Med. Chem. 2005,48, 977-985.
• 28. http://www.antimicrobialcopper.com/