Technologia wytapianych modeli w zastosowaniu dla stopów miedzi

• Autorzy: Rzadkosz S. , Kranc M. , Garbacz-Klempka A. , Kozana J. , Piękoś M.

Warianty tytułu

EN

Investment Casting Technology Applied to Copper Alloys

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Technologia wytapianych modeli należy do najstarszych technologii odlewniczych. Historycznie służyła do odlewania narzędzi, broni i ozdób. Model wykonany z wosku pszczelego oblepiano gliną suszono i wypalano. Otrzymywano odlewy o dużej gładkości powierzchni, dokładności i precyzji wykonania ornamentu. Metodą tą odlewano niewielkie kilkugramowe odlewy jak i wielkogabarytowe pomniki. Współcześnie ta technologia jest wykorzystywana w wielu ważnych gałęziach produkcji zarówno artystycznej, jak i przemysłowej. Szczególnie w przemyśle zbrojeniowym, lotniczym, motoryzacyjnym, energetycznym, budowlanym, a nawet kosmicznym. W pracy przedstawiono wyniki badań i eksperymentów, prowadzonych w zakresie technologii odlewnictwa miedzi i stopów miedzi z zastosowaniem metody wytapianych modeli, zarówno w aspekcie historycznym, jak i współczesnej praktyki przemysłowej. Przykładowo przedstawiono analizę wybranych elementów dawnych technologii, form i odlewów wytworzonych w epoce brązu oraz wyniki badań dotyczące aktualnie produkowanych odlewów dla branży energetycznej. Jakość odlewów została oceniona na podstawie przeprowadzonych badań z zakresu mikrostruktury, składu chemicznego, przewodności elektrycznej i zawartości tlenu.

EN

Investment casting technology belongs to the oldest casting techniques. Historically, it was used for casting tools, weapons and ornaments. A model, made from beeswax, was covered in loam, dried and fired. The casts obtained were characterised by high surface smoothness, accuracy and precision of its ornaments. This method was used for relatively small casts as well as for big monuments. Nowadays, this technology is used in many fields of manufacturing, both artistic and industrial, especially in ornaments, aviation, automotive, power, construction and even space industry. This work presents the results of research and experiments conducted in the field of casting technology of copper and copper alloys, applying the investment casting method, both in its historical aspect and modern industrial practice. An exemplary analysis was presented of the chosen elements of the old technologies, moulds and casts, as well as the results of casts made currently for the power industry. The casts quality was evaluated based on the research of their microstructure, chemical composition, electrical conductivity and oxygen content.

Słowa kluczowe

PL

innowacyjny materiał odlewniczy; innowacyjna technologia odlewnicza; metalografia; wada odlewu; technologia wytapianych modeli; stop miedzi

EN

innovative foundry material; innovative foundry technology; metallography; casting defect; investment casting technology; copper alloy

• Wydawca: Komisja Odlewnictwa Polskiej Akademii Nauk Oddział w Katowicach
• Czasopismo: Archives of Foundry Engineering
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 13, iss. 3 spec.
• Strony: 143--148
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rzadkosz S.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

autor

Kranc M.

• Instytut Odlewnictwa w Krakowie, ul. Zakopiańska 73, 30-418 Kraków, Polska

autor

Garbacz-Klempka A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

autor

Kozana J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

autor

Piękoś M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

Bibliografia

• [1] Piaskowski, J., (1981). Technologia dawnych odlewów artystycznych. Kraków.
• [2] Czekaj, E., Garbacz- Klempka, A., Karwiński, A., Leśniewski, W. (2006). Krótki rys historyczny odlewania metodą wytapianych modeli oraz jej współczesne formy związane z otrzymywaniem założonych konstrukcyjnie i o wysokim stopniu jednorodności struktury precyzyjnych odlewów ze stopów aluminium, In IX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Odlewnictwa Metali Nieżelaznych „Nauka i Technologia”, Mikorzyn 2006 (pp. 31-41) Kraków.
• [3] Sękowski, K. (1996). Odlewnictwo w Starożytnej Grecji i Rzymie. Przegląd Odlewnictwa. Vol. 12, 355-359.
• [4] Głowa, W., Garbacz-Klempka A. (2010). Z badań nad wytwórczością średniowiecznych ozdób, Krzysztofory: zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Vol. 28 (2), 97-100.
• [5] Garbacz-Klempka, A. & Rzadkosz, S. (2009) Metallurgy of copper in the context of metallographic analysis of archaeological materials excavated at the market square in Krakow. Archives of Metallurgy and Materials, vol. 54 (iss. 2).
• [6] Rzadkosz, S., Garbacz-Klempka, A., Piękoś, M., Kopyciński Ł. (2012). Tradycje ludwisarskie w Krakowie, In Nauka i technologia: XV międzynarodowa konferencja naukowo-techniczna odlewnictwa metali nieżelaznych Stary Wiśnicz 2012 (pp. 67-72) Kraków.
• [7] Rzadkosz, S. (2013). Odlewnictwo miedzi i jej stopów. Kraków: Wydawnictwo „Akapit”.
• [8] Górny, Z., Odlewanie w formach wirujących, WNT, Warszawa 1966.
• [9] Allendorf, H. (1960). Odlewnictwo precyzyjne za pomocą modeli wytapianych, Warszawa: PWT.
• [10] Pączek, Z., Przybylski, J., Stachańczyk, J. (1996) Nowoczesna odlewnia precyzyjna wytwarzająca odlewy metodą wytapianych modeli, Przegląd Odlewnictwa. Vol 12, 344-348.
• [11] Zych, J., Kolczyk, J. & Snopkiewicz, T. (2012) Badania właściwości mieszanek woskowych stosowanych w technologii wytapianych modeli – nowe metody badań. Archives of Foundry Engineering, vol. 12 spec. iss. 1, 199–204.
• [12] Kolczyk, J. (2011). Technologia wytapianych modeli w produkcji odlewów dla przemysłu lotniczego. In Marcin Kuczer (Eds.), Monografia 2011. T. 1 (pp. 48-52). Kraków Creativetime.