Nanoplankton wapienny i okrzemki środkowego miocenu w rejonie Buska i Kazimierzy Wielkiej (północna część zapadliska przedkarpackiego)

Gaździcka, E.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Nanoplankton wapienny i okrzemki środkowego miocenu w rejonie Buska i Kazimierzy Wielkiej (północna część zapadliska przedkarpackiego)

Autorzy

Gaździcka E.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Middle Miocene calcareous nannofossils and diatoms from the Busko and Kazimierza Wielka area (northern part of the Carpathian Foredeep)

Języki publikacji

Abstrakty

Na podstawie wyników szczegółowej analizy zespołów nanoplanktonu wapiennego występującego w profilach badawczych otworów wiertniczych wykonanych w rejonie Buska, w północnej części zapadliska przedkarpackiego, określono pozycję stratygraficzną przewierconych sekwencji osadowych. W profilu otworu wiertniczego Busko (Młyny) PIG-1 iły margliste górnej części formacji skawińskiej zaliczono do poziomu nanoplanktonowego NN5 Sphenolithus heteromorphus odpowiadającego środkowemu badenowi Paratetydy i górnemu langowi/ dolnemu serrawalowi w prowincji medyterańskiej. Serie z ewaporatami (przeławicenia gipsów i iłów), wyróżnione jako formacja krzyżanowicka, oraz osady ilaste formacji z Machowa reprezentują poziom nanoplanktonowy NN6 Discoaster exilis. Przez analogię do innych basenów Paratetydy Środkowej granicę pięter badeńskiego i sarmackiego w profilu tego otworu wskazano bezpośrednio poniżej 20-metrowej miąższości sekwencji zawierającej skały bogate w okrzemki. W zespołach nanoplanktonu wapiennego dolny sarmat wyznacza pojawienie się gatunków Rhabdosphaera poculi Bóna et Kernerne i Rhabdosphaera procera Martini. W profilu otworu wiertniczego Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1, w osadach formacji z Machowa, wyróżniono poziom nanoplanktonowy NN6 Discoaster exilis. Masowy rozwój okrzemek udokumentowany w profilu otworu wiertniczego Busko (Młyny) PIG-1 świadczy o położeniu tego obszaru w pobliżu ujścia większej rzeki dostarczającej związki azotu, fosforu oraz krzemionkę. Zachowanie delikatnych frustul okrzemek było możliwe dzięki szybkiej sedymentacji osadów klastycznych w nadkładzie skał bogatych w okrzemki.

The results of detailed analysis of calcareous nannoplankton in Miocene deposits from the northern part of the Carpathian Foredeep enabled stratigraphic conclusions. Marly clays of the uppermost part of the Skawina Formation in the Busko (Młyny) PIG-1 borehole section are correlated with the NN5 Sphenolithus heteromorphus Zone that corresponds with the Middle Badenian in the Paratethys and the upper Langhian/ Lower Serravalian in the Mediterranean region. The Krzyżanowice Formation, which includes evaporites (gypsum and clay intercalations), and the Machów Formation represent the NN6 Discoaster exilis Zone. By a comparison with other Paratethyan basins, the Badenian/ Sarmatian boundary is proposed just below a 20-metres thick set of diatomaceous siltstone layers. Among the calcareous nannofossil species, the appearance of Rhabdosphaera poculi Bóna et Kernerne and Rhabdosphaera procera Martini may point to the Lower Sarmatian transgression. Clayey sequences of the Machów Formation in the Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 borehole correspond with the NN6 Discoaster exilis Zone. Abundance of diatom floras observed in the Busko (Młyny) PIG-1 borehole suggests a proximity of a river mouth that supplied water with nitrates, phosphates and silica. Preservation of delicate siliceous diatom frustules was possible due to rapid deposition of clastic sediments above diatomaceous siltstone.

Słowa kluczowe

nanoplankton wapienny okrzemki stratygrafia środkowy miocen zapadlisko przedkarpackie

calcareous nannofossils diatoms stratigraphy Middle Miocene Carpathian Foredeep

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2015

Tom

nr 461

Strony

153--177

Opis fizyczny

Bibliogr. 69 poz., 4 tabl., rys., zdj.

Twórcy

autor

Gaździcka E.

elzbieta.gazdzicka@interia.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ S., 1958 — Zarys stratygrafii mikrofaunistyczne miocenu śląsko-krakowskiego. Kwart. Geol., 2, 1: 54–81.
2. ALEXANDROWICZ S., 1961a — Stratygrafia warstw chodenickich i grabowieckich w Chełmie nad Rabą. Kwart. Geol., 5, 3: 647–667.
3. ALEXANDROWICZ S., 1961b — Stratigraphic position of the Tortonian Evaporites Formation in the southern part of the Upper Silesian Basin. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 9, 1: 45–51.
4. ALEXANDROWICZ S., 1963a — Stratigraphy of the Miocene deposits in the Upper Silesian basin. Pr. Inst. Geol., 39: 1–147.
5. ALEXANDROWICZ S., 1963b — Osady dolnego tortonu w Brzezowce koło Cieszyna. Kwart. Geol., 7, 2: 319–336.
6. ALEXANDROWICZ S., 1969 — Miocene diatomites in the eastern part of the Upper Silesian Coal Basin. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 17, 2: 115–122.
7. ANDREYEVA-GRIGOROVICH A., OSZCZYPKO N., SAVITSKAYA N., ŚLĄCZKA A., TROFIMOVICH N., 2003 — Correlation of late Badenian salts of the Wieliczka, Bochnia and Kalush areas (Polish and Ukrainian Carpathian Foredeep). Ann. Soc. Geol. Pol., 73: 67–89.
8. ANDREYEVA-GRIGOROVICH A., OSZCZYPKO N., ŚLĄCZKA A., SAVITSKAYA N., TROFIMOVICH N., 1999 — The age of the Miocene salt deposits in the Wieliczka, Bochnia and Kalush areas (Polish and Ukrainian Carpathian Foredeep). Biul. Państw. Inst. Geol., 387: 85–86.
9. BACKMAN J., 1978 — Late Miocene–Early Pliocene nannofossil biochronology and biogeography in the Vera Basin, SE Spain. Acta Univ. Stockholmiensis, Stockholm Contr. Geol., 32, 2: 93–114.
10. BALDI-BEKE M.,NAGYMAROSYA., 1979 — On the position of the Ottnangian and Karpatian regional stages in the Tertiary nannoplankton zonation. W: 7th International Congress on Mediterranean Neogene, Athens. Ann. Géol. Pays Hellén., Hors Sér. Fasc., 1: 51–59.
11. BARRON J.A., 1993 — Diatoms.W: Fossil Procaryotes and Protists (red. J.H. Lipps): 155–167. Blackwell Scientific.
12. BONA J., GAL M., 1985 — Kalkiges Nannoplanktonim Pannonien Ungarn. W: Chronostratigraphy und Neostratotypen, Miozan der Zentral Paratethys. Bd. 7. M6 Pannonien. Slavonien und Serbien (red. A. Papp i in.): 483–515. Akad. Kiado, Budapest.
13. BOWN P.R., YOUNG J.R., 1999 — Technics. W: Calcareous nannoplankton biostratigraphy (red. P.R. Bown): 16–28. Kluwer Acad. Publ., Dordrecht, Netherlands.
14. CIESZKOWSKI M., GONERA M., OSZCZYPKO N., ŚLEZAK J., ZUCHIEWICZ W., 1988 — Lithostratigraphy and age of Upper Miocene deposits at Iwkowa, Polish West Carpathians. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 36, 3/4: 309–329.
15. CZAPOWSKI G., GĄSIEWICZ A., 2015 — Wykształcenie, stratygrafia i środowiska depozycji utworow pogranicza badenu i sarmatu z SW otoczenia Gor Świetokrzyskich – profile otworow badawczych Busko (M3yny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1. Biul. Państw. Insty. Geol., 461: 9–52.
16. DUDZIAK J., ŁAPTAŚ A., 1991 — Stratigraphic position of Miocene carbonate-siliciclastic deposits near Chmielnik (Świetokrzyskie Mountains area, Central Poland) based on calcareous nannofossils. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 39, 1: 55–66.
17. DUDZIAK J., ŁUCZKOWSKA E., 1991 — Biostratigraphic correlation of the foraminiferal and calcareous nannoplankton zones, Early–Middle Badenian (Miocene), Southern Poland. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 39, 3: 199–214.
18. FORNACIARI E., Di STEFANO A., RIO D., NEGRI A., 1996 — Middle Miocene quantitative calcareous nannofossil biostratigraphy in the Mediterranean region. Micropaleontology, 42, 1: 37–63.
19. FORNACIARI E., RIO D., 1996 — Latest Oligocene to early Middle Miocene quantitative calcareous nannofossil biostratigraphy in the Mediterranean region. Micropaleontology, 42, 1: 1–36.
20. FUCHS R.,STRADNER H., 1977 — Uber Nannofossilien im Badenian (Mittelmiozan) der Zentralen Paratethys. Beitr. Paläont. Österr., 2: 1–58.
21. GALOVIA I., YOUNG J., 2012 — Revised taxonomy and stratigraphy of Middle Miocene calcareous nannofossils of the Paratethys. Micropaleontology, 58, 4: 305–334.
22. GARECKA M., OLSZEWSKA B., 1997 — O stratygrafii jednostki stebnickiej w Polsce. Prz. Geol., 45, 8: 793–798.
23. GARECKA M., OLSZEWSKA B., 2011 — Correlation of the Middle Miocene deposits in SE Poland and western Ukraine based on foraminifera and calcareous nannoplankton. Ann. Soc. Geol. Pol., 81: 309–330.
24. GARECKA M., MARCINIEC P., OLSZEWSKA B., WÓJCIK A., 1996 — Nowe dane biostratygraficzne oraz proba korelacji utworow miocenskich w podłożu Karpat Zachodnich. Prz. Geol., 44, 5: 495–501.
25. GARLICKI A., 1968 — Autochtoniczna seria solna miocenu Podkarpacia miedzy Skawiną i Tarnowem. Biul. Inst. Geol., 215: 5–77.
26. GADZICKA E., 1994 — Nannoplankton stratigraphy in Tarnobrzeg area (northeastern part of the Carpathian Foredeep. Geol. Quart., 38, 3: 553–570.
27. GĄSIEWICZ A., 2015 — Cechy geochemiczne utworow pogranicza badenu i sarmatu w otworach wiertniczych Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 z obrze.enia zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Insty. Geol., 461: 61–78.
28. GEITZENAUER K.R., HUDDLESTUN P., 1972 — Un Upper Pliocene–Pleistocene calcareous nannoplankton flora from a subantarctic Pacific deep-sea core. Micropaleontology, 18, 3: 405–409.
29. HAJOS M., ŚHAKOVA Z., 1974 — Fossile diatomeen des Sarmats s. str. Aus der Tschechoslowakei und Ungarn. W: Chronostratigraphie und Neostratotypen. Miozan der Zentralen Paratethys. Bd. 4.M5 Sarmatien (red. A. Papp i in.): 546–597. Slov. akad. vied, Geol. ustav.
30. HAQ B.U., HARDENBOL J., VAIL P., 1988 — Mesozoic and Cenozoic chronostratigraphy and eustatic cycles. W: Sea level changes: an integrated approach (red. C.K. Wilgus i in.). SEPM Spec. Publ., 42: 71–108.
31. HARZHAUSER M., PILLER W., 2004 — Integrated stratigraphy of the Sarmatian (Upper Middle Miocene) in the western Central Paratethys. Stratigraphy, 1, 1: 65–86.
32. JASIONOWSKI M., 1996 — Budowle serpulowo-mikrobialitowe sarmatu na Roztoczu: niezwykłe joint-venture. Prz. Geol., 44, 10: 1044–1048.
33. JERKOVIA L., 1970 — Noelaerhabdus nov. gen. type d’une nouvelle familia de Coccolithophorides fossils: Noelaerhabdaceae du miocene de Yugoslavie. Micropal. C. R. Acad. Sci. Paris, 270, Ser. D: 468–470.
34. KOTARBA M.J., WIECŁAW D., KOSAKOWSKI P., KOWALSKI A., 2005 — Potencjał weglowodorowy skał macierzystych i geneza gazu ziemnego akumulowanego w utworach miocenu zapadliska przedkarpackiego w strefie Rzeszowa. Prz. Geol., 53, 1: 67–76.
35. KRZYWIEC P., WYSOCKA A., OSZCZYPKO N., MASTALERZ K., PAPIERNIK B., WROBEL G., OSZCZYPKO-CLOWES M., ALEKSANDROWSKI P., MADEJ K., KIJEWSKA S., 2008 — Evolution of the Miocene deposits of the Carpathian Foredeep in the vicinity of Rzeszow (the Sokołow–Smolarzyny 3D seismic survey area). Prz. Geol., 56, 3: 232–244.
36. LEHOTAYOVA R., 1982 — Miocene nannoplankton zones in West Carpathians. Zapadne Karpaty, Sér. Paleont., 8: 91–110.
37. LEHOTAYOVA R., MOLEIKOVA V., 1978 — Die nannofossilien des Badenien. Das Nannoplankton in der Tschechoslowakei. W: Chronostratigraphie und Neostratotypen. Miozan der Zentralen Paratethys. Bd. 6. M4 Badenian (red. A. Papp i in.): 481–486. Slov. akad. vied, Geol. ustav.
38. ŁUCZKOWSKA E., 1958 — Mikrofauna miocenska przedgórza Karpat. Kwart. Geol., 2, 1: 105–125.
39. ŁUCZKOWSKA E., 1964 — Stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu w rejonie Tarnobrzeg–Chmielnik. Pr. Geol. Kom. Nauk Geol. PAN, 20: 7–72.
40. MARTINI E., 1971 — Standard Tertiary and Quaternary calcareous nannoplankton zonation. W: Proceedings of the Second Planktonic Conference Roma 1970. Vol. 2: 739–785. Edizioni Tecnoscienza, Roma.
41. MARTINI E., 1977 — Calcareous nannoplankton from the Korytnica Basin (Middle Miocene; Holy Cross Mountains, Poland). Acta Geol. Pol., 27, 2: 125–133.
42. MARUNTEANU M., 1992 — Distribution of the Miocene calcareous nannofossils in the Intra- and Extra-Carpathian areas of Romania. W: Nannoplankton research. Vol. 2. Tertiary biostratigraphy and paleoecology. Quaternary coccoliths. Proceedings of the 4th INA Conference (red. B. Hamršmid, J. Youn). Knihovnièka ZPN, 14b, 2: 247–261.
43. MARUNTEANU M., 1999 — Litho- and biostratigraphy (calcareous nannoplankton) of the Miocene deposits from the Outer Moldavides. Geol. Carpathica, 50, 4: 313–325.
44. MOLEIKOVA V., 1974 — Nannoplankton of the Karpatian and of variegated Neogene beds in the Carpathian foredeep. Vìst. Ústø. Úst. Geol., 49: 83–88.
45. MOLEIKOVAV., 1978 — Calcareous nannoplankton in the Karpatian deposits of the Carpathian Foredeep, Moravia. Geol. Pr., Spr., 70: 143–157.
46. MOLEIKOVA V., 1983 — The Karpatian and Lower Badenian calcareous nannoflora of the Carpathian Foredeep in Moravia. Miscell. Micropalaeont., Knihovnièka ZPN, 4, 1: 283–304.
47. MULLER C., 1974 — Nannoplankton aus dem Mittel-Miozan von Walbersdorf (Burgenland). Senckenberg. Lethaea, 55, 1/5: 389–405.
48. NAGYMAROSYA., 1985 — Acorrelation of the Badenian in Hungary based on nannofloras. Ann. Univ. Sci. Budapest, Geol., 25: 33–86.
49. NEY R., BURZEWSKI W., BACHLEDA T., GORECKI W., JAKOBCZAK K., SŁUPCZYNSKI K., 1974 — Zarys paleogeografii i rozwoju litologiczno-facjalnego utworow miocenu zapadliska przedkarpackiego. Pr. Geol. Kom. Nauk. Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 82: 3–65.
50. OSZCZYPKO N., 1998 — The Western Carpathian Foredeep – development of the foreland basin in front of the accretionary wedge and its burial history (Poland). Geol. Carpathica, 49, 6: 415–431.
51. OSZCZYPKO N., 2001 — Rozwoj zapadliska przedkarpackiego w miocenie. Prz. Geol., 49, 8: 717–723.
52. OSZCZYPKO-CLOWES M., LELEK D., OSZCZYPKO N., 2012 — Sarmatian paleoecological environment of the Machow Formation based on the quantitative nannofossil analysis – a case study from the Sokołow area (Polish Carpathian Foredeep). Geol. Carpathica, 63, 4: 267–294.
53. OSZCZYPKO-CLOWES M., OSZCZYPKO N., WÓJCIK A., 2009 — New data on the Late Badenian–Sarmatian deposits of the Nowy Sącz Basin (Magura Nappe, Polish Outer Carpathians) and their palaeogeographical implications. Geol. Quart., 53, 3: 273–292.
54. PARUCH-KULCZYCKA J., 2015 — Biostratygrafia osadow miocenu z otworow wiertniczych Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 na podstawie otwornic (północna cześć zapadliska przedkarpackiego). Biul. Państw. Insty. Geol., 461: 115–132.
55. PERCH-NIELSEN K., 1985a — Mesozoic calcareous nannofossils. W: Plankton stratigraphy (red. H.M. Bolli).: 329–426 Cambridge Univ. Press, Cambridge
56. PERCH-NIELSEN K., 1985b — Cenozoic calcareous nannofossils. W: Plankton stratigraphy (red. H.M. Bolli): 427–553. Cambridge Univ. Press, Cambridge.
57. PERYT D., 1987 — Middle Miocene calcareous nannoplankton stratigraphy of the Roztocze Region (SE Poland). Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 35, 4: 391–401.
58. PERYT D., 1997 — Calcareous nannoplankton stratigraphy of the Middle Miocene in the Gliwice area (Upper Silesia, Poland). Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 45, 2–4: 119–131.
59. PERYT D., 1999 — Calcareous nannoplankton assemblages of the Badenian evaporites in the Carpathian Foredeep. Biul. Państw. Inst Geol., 387: 158–161.
60. PERYT D., PERYT T.M., 2015 — Zmiany środowiskowe poprzedzające sedymentacje gipsow badenskich i na pocz1tku ich depozycji w rejonie Rzeki Wschodniej (północna cześć zbiornika przedkarpackiego). Biul. Państw. Insty. Geol., 461: 133–152.
61. PERYT T.M., JASIONOWSKI M., KAROLI S., PETRICHENKO O.I., POBEREGSKI A.W., TURCHINOV I.I., 1998 — Correlation and sedimentary history of the Badenian gypsum in the Carpathian Foredeep (Ukraine, Poland and Czech Republic). Prz. Geol., 46, 8/2: 729–732.
62. ROGL F., MULLER C., 1976 — Das Mittelmiozan und die Baden–Sarmat Grenze in Walbersdorf (Burgenland). Ann. Naturhist. Mus. Wien, 80: 221–232.
63. SIESSER W., 1993 — Calcareous nannoplankton. W: Fossil Procaryotes and Protists (red. J.H. Lipps): 169–201. Blackwell Scientific.
64. STRADNER H., FUCHS R., 1978 — Das Nannoplankton in Österreich. W: Chronostratigraphie und Neostratotypen. Miozän der Zentralen Paratethys. Bd. 6. M4 Badenian (red. A. Papp i in.): 489–498. Slov. akad. vied, Geol. ustav.
65. STUDENCKA B., 2015 — Małe z osadow środkowego miocenu zapadliska przedkarpackiego: otwory wiertnicze Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1 – stratygrafia i taksonomia. Biul. Państw. Insty. Geol., 461: 95–114.
66. ŠVABENICKA L., 2002 — Calcareous nannofossils of the Upper Karpatian and Lower Badenian deposits in the Carpathian Foredeep, Moravia (Czech Republic). Geol. Carpathica, 53, 3: 197–210.
67. TEMNISKOVA-TOPALOVA D., 1982 — Sarmatian diatoms from the western parts of the Eastern Paratethys, Baltchik, North-Eastern Bulgaria. Acta Geol. Acad. Sci. Hung., 25, 1/2: 65–84.
68. WITKOWSKI A., GONERA M., 1997 — Miocene diatom flora from Central Paratethys (Carpathian Foredeep, Upper Silesia) – preliminary results. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 45, 2–4: 181–190.
69. YOUNG J.R., 1999 — Neogene. W: Calcareous nannoplankton biostratigraphy (red. P.R. Bown): 225–266. Kluwer Acad. Publ., Dordrecht, Netherlands.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-84e16e51-9e33-4d43-bb80-f343c8580397