Business models of Polish fuel and energy companies in integrated reports

• Autorzy: Bek-Gaik Bogusława , Surowiec Anna

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2024.90.3.690

Warianty tytułu

PL

Model biznesu spółek paliowo-energetycznych w raportach zintegrowanych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The business model is undoubtedly a new issue in scientific research and currently enjoys great popularity, in recent years, it has attracted increasing attention in relation to both financial and non-financial corporate reporting. The purpose of the article is to identify business model disclosures of fuel and energy companies in Poland presented in integrated reports. The study, which examined 70 integrated reports for 2013 and 2021, involved analysing disclosures of information about the business model, analysing the content of integrated reports of companies and checking the scope and content of disclosed information in the part of the report concerning the business model. The content analysis method was used in the study, and the Likert scale was used to measure the level/quality of disclosures. The quality assessment of business model disclosures in integrated reporting is comprised of two steps: analysis of average scores of disclosures in each of the analysed years and case study analysis to compare the practical approach to disclosing information about the business model. The findings proved that the business model disclosures are at a high level. In most cases, the companies use the capital approach, complementing the business model presentations with value creation schemes. The results of the study allow for a better understanding of the logic of running a business of fuel and energy companies for all stakeholders. The article is the result of original empirical research concerning the analysis of non-financial information disclosed by Polish companies and fills a gap in scientific research on disclosing information about the business model in integrated reports. The research presented in the article contributes to the current literature on integrated reporting by using the novel dataset.

PL

Model biznesu jest niewątpliwie nowym zagadnieniem w badaniach naukowych i obecnie cieszy się dużą popularnością, a w ostatnich latach przyciąga coraz większą uwagę w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw o charakterze finansowym, jak i niefinansowym. Badanie, któremu poddano 70 raportów zintegrowanych za lata 2013 i 2021, polegało na przeanalizowaniu ujawnień informacji o modelu biznesu oraz analizie zawartości raportów zintegrowanych spółek i sprawdzeniu zakresu i treści ujawnianych informacji w części raportu dotyczącej modelu biznesu. W badaniu zastosowano metodę analizy treści, a do pomiaru poziomu/jakości ujawnień wykorzystano skalę Likerta. Ocena jakości ujawnień modeli biznesu w raportach zintegrowanych obejmowała dwa etapy: analizę średnich wyników ujawnień w każdym z analizowanych lat oraz analizę studium przypadku w celu porównania praktycznego podejścia do ujawniania informacji na temat modelu biznesowego. Wnioski potwierdziły, że ujawnienia dotyczące modelu biznesu są na wysokim poziomie, w większości przypadków firmy stosują podejście kapitałowe, uzupełniając prezentacje modelu biznesu schematami tworzenia wartości. Wyniki badania pozwalają na lepsze zrozumienie logiki prowadzenia działalności przez firmy paliwowe i energetyczne dla wszystkich interesariuszy. Artykuł jest wynikiem oryginalnego badania empirycznego, dotyczącego analizy informacji niefinansowych ujawnianych przez polskie spółki i wypełnia lukę w badaniach naukowych nad ujawnianiem informacji o modelu biznesu w raportach zintegrowanych. Przedstawione w artykule badanie przyczynia się do aktualnej literatury na temat raportowania zintegrowanego poprzez wykorzystanie nowego zestawu danych.

Słowa kluczowe

EN

business model; sustainability reporting; energy sector

PL

model biznesu; raportowanie zrównoważone; sektor energetyczny

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2024
• Tom: No. 3
• Strony: art. no. 690
• Opis fizyczny: Bibliogr. 79 poz., tab.

Twórcy

autor

Bek-Gaik Bogusława

• AGH University of Krakow, Faculty of Management, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-4982-5356

autor

Surowiec Anna

• AGH University of Krakow, Faculty of Management, Poland, Gramatyka Street 10, 30-067 Krakow, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-6407-7136

Bibliografia

• Afuah, A., & Tucci, Ch. (2003). Biznes internetowy. Strategie i modele. Kraków: Oficyna Ekonomiczna. (in Polish).
• Amit, R., & Zott, Ch. (2001). Value Creation in e-Business. Strategic Management Journal, 22(6‐7), 493-520. http://dx.doi.org/10.1002/smj.187
• Arend, R. (2013). The Business Model: Present and Future – Beyond a Skeumorph. Strategic Organisation, 11(4), 390-402. http://dx.doi.org/10.1177/1476127013499636
• Baden-Fuller, C., & Mangematin, V. (2013). Business models: A challenging agenda. Strategic Organization, 11(4), 418-427. https://doi.org/10.1177/1476127013510112
• Bagnoli, C., & Redigolo, G. (2016). Business model in IPO prospectuses: insights from Italian Innovation Companies. Journal of Management & Governance, 20(2), 261-294. https://doi.org/10.1007/s10997-015-9325-1
• Beattie, V., & Smith, S. J. (2013). Value creation and business models: Refocusing the intellectual capital debate. The British Accounting Review, 45(4), 243-254. https://doi.org/10.1016/j.bar.2013.06.001
• Bek-Gaik, B. (2016). Model biznesu w sprawozdawczości organizacji – przegląd badań. Studia Ekonomiczne: Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 268, 43-53. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.cejsh-620918bf-7a2d-48d6-a1a5-6214e88e012f (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Rymkiewicz, B. (2015a). Business model in the reporting of polish public companies on the example of the energy sector. Research Papers of Wrocław University of Economics, 398, 36-52. https://www.dbc.wroc.pl/Content/30039/Bek-Gaik_Model_Biznesu_w_Sprawozdawczosci_Polskich_Spolek_2015.pdf (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Rymkiewicz, B. (2015b). Sprawozdawczość zintegrowana w praktyce polskich spółek giełdowych. In B. Micherda (Ed.), Sprawozdawczość i rewizja finansowa: uwarunkowania ekonomiczne, społeczne i regulacyjne (pp. 60-83). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego. (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Rymkiewicz, B. (2016a). Business model in integrated reporting. Research Papers of Wrocław University of Economics, 442, 32-51. http://dx.doi.org/10.15611/pn.2016.442.03 (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Rymkiewicz, B. (2016b). Tendencje rozwoju sprawozdawczości zintegrowanej w praktyce polskich spółek giełdowych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 79(1), 767-783. https://doi.org/10.18276/frfu.2016.79-60 (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Rymkiewicz, B. (2017). Model biznesu w sprawozdawczości organizacji – ocena ujawnień w sprawozdaniu z działalności. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 85(1), 201-2014. https://wnus.usz.edu.pl/frfu/file/article/download/6856/26827.pdf (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Surowiec, A. (2019). Polityka informacyjna spółek giełdowych w dobie zrównoważonego rozwoju. Raportowanie zintegrowane. Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu. (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Surowiec, A. (2020). Informacje Niefinansowe w Sprawozdawczości Organizacji. Warszawa: CeDeWu. (in Polish).
• Bek-Gaik, B., & Surowiec, A. (2021). Forward-looking disclosures in integrated reporting: evidence from Poland. European Research Studies Journal, 24(4B), 952-981. https://doi.org/10.35808/ersj/2824
• Bini, L., Dainelli, F., & Giunta, F. (2016). Business model disclosure in the Strategic Report. Entangling intellectual capital in value creation process. Journal of Intellectual Capital, 17(1), 83-102. https://doi.org/10.1108/JIC-09-2015-0076
• Bini, L., Dainelli, F., Giunta, F., & Simoni, L. (2019). Are non-financial KPIs in annual reports really “key”? An investigation of company disclosure and analyst reports in the UK. https://www.icas.com/__data/assets/pdf_file/0009/446823/Bini_Dainelli_Giunta_Simoni-NFKPIs-report-2019_FINAL.pdf
• Bini, L., Giunta, F., Nielsen, C., Schaper, S., & Simoni, L. (2021). Business Model Reporting: Why the Perception of Preparers and Users Matters. Journal of Business Models, 9(1), 1-7. https://doi.org/10.5278/jbm.v9i1.4240
• Bini, L., Simoni, L., Dainelli, F., & Giunta, F. (2018). Business Model and Non-Financial Key Performance Indicator Disclosure. Journal of Business Models, 6(2), 5-9. https://doi.org/10.5278/ojs.jbm.v6i2.2453
• BOGDANKA. (2021). Stable development in uneasy environment. https://ri.lw.com.pl/en/download/445/integrated-report-2021-pdf
• Brandenburger, A. M., & Stuart Jr, H. W. (1996). Value‐based business strategy. Journal of Economics & Management Strategy, 5(1), 5-24. https://doi.org/10.1111/j.1430-9134.1996.00005.x
• Brzóska, J. (2009). Model biznesowy – współczesnaforma modelu organizacyjnego zarządzania przedsiębiorstwem. Organizacja i Zarządzanie, 2, 5-23. https://delibra.bg.polsl.pl/Content/27281/BCPS_30987_-_Model-biznesowy---ws_0000.pdf (in Polish).
• CGMA. (2016). Rethinking the business model 2016. https://assets.ctfassets.net/rb9cdnjh59cm/6ODPEbkIsTREubJex7y1me/ce22c3d9c972d9217f918adfe4e09bc8/cgma-bus-model-fullreport-051817.pdf
• Chang, H. F., Wu, S. H., Chen, J. H. Y., & Ke, C. H. (2021). Evaluating business model for hotel industry by grey-TOPSIS. Journal of Risk and Financial Management, 14(12), 606. https://doi.org/10.3390/jrfm14120606
• Chesbrough, H. (2010). Business model innovation: opportunities and barriers. Long Range Planning, 43(2-3), 354-363. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.010
• Chesbrough, H., & Rosenbloom, R. S. (2002). The role of the business model in capturing value from innovation: evidence from Xerox Corporation's technology spinoff companies. Industrial and Corporate Change, 11(3), 529-555. https://doi.org/10.1093/icc/11.3.529
• Climent, R. C., & Haftor, D. M. (2021). Value creation through the evolution of business model themes. Journal of Business Research, 122, 353-361. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.09.007
• Cyfert, Sz., & Krzakiewicz, K. (2015). Model procesu odnowy organizacyjnej. Management Forum, 3(1), 10-14. https://doi.org/10.15611/mf.2015.1.02 (in Polish).
• Demil, B., & Lecoq, X. (2010). Business model: Toward a dynamic consistency view of strategy. Long Range Planning, 43(2-3), 227-246. http://dx.doi.org/10.1016/j.lrp.2010.02.004
• Directive 2014/95/EU of the European Parliament and of the Council of 22 October 2014 amending Directive 2013/34/EU as regards disclosure of non-financial and diversity information by certain large undertakings and groups, Pub. L. No. 32014L0095, 330 OJ L (2014). https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2014/95/oj
• Eccles, R. G., & Krzus, M. (2014). The Integrated Reporting Movement: Meaning, Momentum, Motives, and Materiality. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Eccles, R. G., Krzus, M., & Ribot, S. (2015). Model of Best Practice in Integrated Reporting 2015. Journal of Applied Corporate Finance, 27(2), 103-115. http://dx.doi.org/10.1111/jacf.12123
• EFRAG. (2013). The role of the business model in financial statements. https://www.frc.org.uk/getattachment/cdc0d2c8-e4ad-426b-a7c4-675e30ba45a0/RESEARCH_PAPER_BUSINESSMODEL_20131218.pdf
• Falencikowski, T. (2013). Spójność modelu biznesu. Koncepcja i pomiar. Warszawa: CeDeWu. (in Polish).
• Gajda, D. (2014). Rola innowacji w modelach biznesu. Studia Ekonomiczne, 183(1), 61-73. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-da1a0218-42c9-48b4-93a6-3f036218a8ff?q=bwmeta1.element.desklight-5afbfa08-6999-48e0-8996-023fe84390fd;4&qt=CHILDREN-STATELESS (in Polish).
• Gołębiowski, T., Dudzik, T. M., Lewandowska, M., & Witek-Hajduk, M. (2008). Modele biznesu polskich przedsiębiorstw. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH. (in Polish).
• Hedman, J., & Kalling, T. (2003). The business model concept: theoretical underpinnings and empirical illustrations. European Journal of Information Systems, 12, 49-59. http://dx.doi.org/10.1057/palgrave.ejis.3000446
• ICAEW. (2010). New Reporting Models for Business. https://www.icaew.com/-/media/corporate/files/technical/corporate-reporting/information-for-better-markets/ifbm-reports/new-reporting-models-for-business-2010-version.ashx
• IFRS Fundation. (2021). International Framework. http://www.integratedreporting.org/wp-content/uploads/2022/08/IntegratedReportingFramework_081922.pdf
• IIRC. (2011). Discussion Paper Towards Integrated Reporting – Communicating Value in the 21st Century. http://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2011/09/IR-Discussion-Paper-2011_spreads.pdf
• IIRC. (2013a). Business Model Background Paper for IR. https://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2013/03/Business_Model.pdf
• IIRC. (2013b). The International Framework. http://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2013/12/13-12-08-THE-INTERNATIONAL-IR-FRAMEWORK-2-1.pdf
• Jabłoński, A., & Jabłoński, M. (2013). Projektowanie sieciowych modeli biznesu. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, 12, 29-39. (in Polish).
• Johnson, M. W. (2010). Seizing the white space: Business model innovation for growth and renewal. Boston: Harvard Business School Publishing.
• Johnson, M. W., Christensen, C. M., & Kagermann, H. (2008). Reinventing Your Business Model. Harvard Business Review, 86(12), 50-59. https://hbr.org/2008/12/reinventing-your-business-model
• Leisenring, J., Linsmeier, T., Schipper, C., & Trott, E. (2012). Business-model (intent)-based accounting. Accounting and Business Research, 42(3), 329-344. https://doi.org/10.1080/00014788.2012.68186
• Lüdeke-Freund, F., & Dembek, K. (2017). Sustainable Business Model Research and Practice: Emerging Field or Passing Fancy? Journal of Cleaner Production, 168(3), 1668-1678. http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.08.093
• Magretta, J. (2002). Why business models matter? Harvard Business Review, 80(5), 86-92. http://designblog.uniandes.edu.co/blogs/dise2102pc/files/2013/08/Why_Business_Models_Matter2.pdf
• Mahadevan, B. (2000). Business Models of Internet-based e-Commerce: An Anatomy. California Management Review, 42(4), 55-69. https://doi.org/10.2307/41166053
• Melloni, G., Stacchezzini, R., & Lai, A. (2016). The tone of business model disclosure: an impression management analysis of the integrated reports. Journal of Management & Governance, 20(2), 295-320. http://dx.doi.org/10.1007/s10997-015-9319-z
• Michalak, J. (2015). Prezentacja modelu biznesowego w raportach rocznych wybranych spółek wysokich technologii z Wielkiej Brytanii. Studia Ekonomiczne, 245, 152-161. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.cejsh-93719f59-52bc-41c3-9994-4c069ca453f7 (in Polish).
• Michalak, J. (2016). Modele biznesu przedsiębiorstw: analiza i raportowanie. Łódź: Akademia Zarządzania i Finansów. (in Polish).
• Michalak, J., Bek-Gaik, B., & Karwowski, M. (2018). Model biznesu jako wyzwanie dla rachunkowości. Warszawa: Wydawnictwo Nieoczywiste. (in Polish).
• Morioka, S. N., Evans, S., & de Carvalho, M. M. (2016). Sustainable business model innovation exploring evidences in sustainability reporting. Procedia CIRP, 40, 659-667. https://doi.org/10.1016/j.procir.2016.01.151
• Morris, M., Schindehutte, M., & Allen, J. (2005). The Entrepreneur's Business Model: Toward a Unified Perspective. Journal of Business Research, 58(6), 726-735. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2003.11.001
• Nogalski, B. (2009). Rozważania o modelach biznesowych przedsiębiorstw jako ciekawym poznawczo kierunku badań problematyki zarządzania strategicznego. In R. Krupski (Ed.), Zarządzanie strategiczne. Problemy, kierunki badań (pp. 33-48). Wałbrzych: Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości. (in Polish).
• ORLEN. (2021). Raport zintegrowany. https://raportzintegrowany2021.orlen.pl/en/ (in Polish).
• Osterwalder, A., & Pigneur, Y. (2009). Business Model Generation: A Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers. New Jersey: John Wiley and Sons.
• Osterwalder, A., & Pigneur, Y. (2013). Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera. Gliwice: Onepress. (in Polish).
• Osterwalder, A., Pigneur, Y., & Tucci, L. (2005). Clarifying business models: origins, present, and future of the concept. Communications of the Association for Information System, 16. https://doi.org/10.17705/1CAIS.01601
• Pateli, A. G., & Giaglis, G. M. (2004). A research framework for analysing business models. European Journal of Information Systems, 13(4), 302-314. http://dx.doi.org/10.1057/palgrave.ejis.3000513
• PGE. (2021). Raport zintegrowany. https://raportzintegrowany2021.gkpge.pl/en/ (in Polish).
• Ritala, P., Huotari, P., Bocken, N., Albareda, L., & Puumalainen, K. (2018). Sustainable business model adoption among S&P 500 firms: A longitudinal content analysis study. Journal of Cleaner Production, 170, 216-226. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.09.159
• Rosa, P., Sassanelli, C., & Terzi, S. (2019). Towards Circular Business Models: A systematic literature review on classification frameworks and archetypes. Journal of Cleaner Production, 236, 117696. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2019.117696
• Sandberg, K. (2002). Model biznesowy: czy nie czas, abyś go zmienił? Harvard Business School Publishing, 1. (in Polish).
• Shafer, S. M., Smith, H. J., & Linder, J. C. (2005). The power of business models. Business Horizons, 48(3), 199-207. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2004.10.014
• Slywotzky, A. J., Morisson, D. J., & Andelman, B. (2000). Strefa zysku. Strategiczne modele działalności. Warszawa: PWE. (in Polish).
• Smith, W., Binns, A., & Tushman, M. (2010). Complex Business Models: Managing Strategic Paradoxes Simultaneously. Long Range Planning, 43(2), 448-461. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.12.003
• Sterman, J. D. (2000). Business Dynamics: Systems Thinking and Modeling for a Complex World. Boston: Irwin McGraw-Hill.
• Sukhari, A., & de Villiers, C. (2019). The Influence of Integrated Reporting on Business Model and Strategy Disclosures. Australian Accounting Review, 29(4), 708-726. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3749755
• Szromek, A. R., & Naramski, M. (2019). A Business Model in Spa Tourism Enterprises: Case Study from Poland. Sustainability, 11(10), 2880. https://doi.org/10.3390/su11102880
• Teece, D. J. (2010). Business models, business strategy and innovation. Long Range Planning, 43(2-3), 172-194. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.003
• Timmers, R. (1998). Business models for electronic markets. Electronic Markets, 8(2), 3-8. https://www.electronicmarkets.org/fileadmin/user_upload/doc/Issues/Volume_08/Issue_02/V08I2_Business_Models_for_Electronic_Markets.pdf
• Walińska, E., Bek-Gaik, B., Gad, J., & Rymkiewicz, B. (2015). Sprawozdawczość przedsiębiorstwa jako narzędzie komunikacji z otoczeniem. Wymiar finansowy i niefinansowy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. (in Polish).
• Wierzbiński, M. (2015). Model biznesowy a strategia i zarządzanie strategiczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 398, 481-499. https://doi.org/10.15611/pn.2015.398.46 (in Polish).
• Zott, Ch., & Amit, R. (2007). Business Model Design and the Performance of Entrepreneurial Firms. Organization Science, 18(2), 181-199. https://doi.org/10.1287/orsc.1060.0232
• Zott, Ch., & Amit, R. (2010). Business model design: An activity system perspective. Long Range Planning, 43(2-3), 216-226. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.004
• Zott, Ch., & Amit, R. (2013). The business model: A theoretically anchored robust construct for strategic analysis. Strategic Organisation, 11(4), 403-411. https://doi.org/10.1177/1476127013510466
• Zott, Ch., Amit, R., & Massa, L. (2011). The business model: Recent developments and future research. Journal of Management, 37(4), 1019-1042. https://doi.org/10.1177/0149206311406265