Kompleks młyna solnego i magazynów byłej kopalni soli w Wapnie. Uwarunkowania i przesłanki do ochrony XX-wiecznych budowli poprzemysłowych jako trwałej ruiny

• Autorzy: Urbaniak Miron

Warianty tytułu

EN

Salt mill complex and warehouses of the former salt mine in Wapno. Considerations and premises for the protection of 20th-century post-industrial buildings as a permanent ruin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W dawnej kopalni soli zniszczonej przez wodę w 1977 r. w małej wiosce Wapno w Wielkopolsce widać z daleka zespół młyna solnego wraz z magazynami solnymi. Zaprojektowane przez prof. Bronisława Bukowskiego (1893-1965), wzniesione w latach 1929-1930 przez C. Lubińskiego i K. Jaskulskiego z Warszawy budynki mają żelbetowy system ramowy i słupową konstrukcję nośną. Układ charakteryzuje ogromna skala, nieproporcjonalna do rzeczywistych potrzeb wioski, co utrudnia wszelkie działania rewitalizacjne i adaptacjne do nowych funkcji. Jednak wartość budynków dla historii i panoramy miasta Wapno, będącym niegdyś stolicą największej w Polsce kopalni soli, dla krajobrazu kulturowego Wielkopolski, a wreszcie dla historii polskiego wydobycia soli i polskiej szkoły betonu i konstrukcji z betonu zbrojonego jest trudna do oszacowania. Dlatego bez względu na pogarszającą się kondycję kompleks powinien być chroniony i zachowany w krajobrazie kulturowym Wielkopolski jako cenny zabytek techniki. Tym samym jedynym sposobem na jego ochronę jest zachowanie go w postaci trwałej ruiny.

EN

In the former salt mine, destroyed by water in 1977, a salt mill complex together with salt warehouses can be seen from a distance in the small village of Wapno in Wielkopolska. Designed under the guidance of prof. Bronisław Bukowski (1893–1965), and erected in 1929–1930 by C. Lubiński and K. Jaskulski from Warsaw, the buildings have a reinforced concrete frame system and a supporting column support structure. The complete setup is characterized by a huge scale, disproportionate to the current needs of a small village, which hinders any possibility of revitalization and adaptation to new functions. However, the value of the buildings for the history and the Wapno panorama, which was once home to the largest salt mine in Poland, for the cultural landscape of Wielkopolska, and finally for the history of Polish salt mining and the Polish school of concrete and reinforced concrete construction, is difficult to be estimated. That is why regardless of the deteriorating condition, the complex should definitely be protected and preserved in the cultural landscape of Wielkopolska as a highly valuable technical monument. At the same time at this point the only way to protect it is to preserve it as a permanent ruin.

Słowa kluczowe

PL

kopalnia soli; Wapno; młyn solny; architektura przemysłowa; trwała ruina

EN

salt mine; Wapno; salt mill; industrial architecture; permanent ruin

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 6
• Strony: 213--223
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., ryc.

Twórcy

autor

Urbaniak Miron

• Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego Polska

Bibliografia

• 1. Andrzejewski M., Bukowski Bronisław, [w:] Encyklopedia Gdańska, B. Śliwiński i in. (red.), Gdańsk 2012.
• 2. Boras Z., Rozwój historyczny Wapna i okolicy, [w:] Kopalnia soli w Wapnie. Rys historyczny, S. Kopeć (red.), Poznań 1963.
• 3. Bukowski K., Jackiewicz A., Sól i saliny w Polsce, Warszawa 1926.
• 4. Domichowski F. i in., Dawne górnictwo solne w Polsce oraz jego początki w Wielkopolsce, [w:] Kopalnia soli w Wapnie. Rys historyczny, S. Kopeć (red.), Poznań 1963.
• 5. Domichowski F. i in., Rozwój kopalni w latach 1911–1961, [w:] Kopalnia soli w Wapnie. Rys historyczny, S. Kopeć (red.), Poznań 1963.
• 6. Friedberg W., Kopalnia soli w Wapnie koło Kcyni, „Kosmos” 1921, r. 46, z. 2/3.
• 7. Grabowski Z., Wpływ górnictwa gipsowego i solnego na rozwój Wapna i okolicy, „Kronika Wielkopolski” 2013, nr 2.
• 8. Maślankiewicz K., Z dziejów górnictwa solnego w Polsce, Warszawa 1965.
• 9. Materiały archiwalne Kopalni Soli w Wapnie, projekt architektoniczno-budowlany młyna solnego – przekroje pionowe poprzeczne [b.d.]; sygn. MRW RKD 202.
• 10. Materiały archiwalne Kopalni Soli w Wapnie, sygn. MRW RKD 202.
• 11. Niesiołowski M., Polski Monopol Solny w finansowo-gospodarczym życiu odrodzonej Polski, Toruń 1949.
• 12. Poborski J., Nowsze materiały do geologii złóż solnych w Wielkopolsce, „Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego” 1947, t. 36.
• 13. Profesor Bronisław Bukowski. Jubileusz twórczego działania, „Przegląd Budowlany i Budownictwo Mieszkaniowe” 1962, nr 2.