Oddziaływanie dwutlenku siarki na wybrane gatunki liściastych drzew leśnych

• Autorzy: Bęś A. , Baciak M.

Warianty tytułu

EN

The effect of sulfur dioxide on selected deciduous forest trees

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Działanie dwutlenku siarki na drzewa powoduje żółknięcie ich liści, ubytek chlorofilu, co ma przełożenie na zahamowanie procesu fotosyntezy. Rośliny są bardziej narażone na działanie SO2 w dzień, kiedy mają otwarte aparaty szparkowe, przez które wnika on do wnętrza komórek. Podwyższone stężenie SO2 powoduje rozkład chlorofilu, zakłócenie fotosyntezy, jak również zatrzymanie asymilacji, co w rezultacie prowadzi do zwiększonej wrażliwości drzew na czynniki klimatyczne, zmniejsza odporność drzewostanu na występowanie chorób oraz szkodników lasów. Celem prowadzonego eksperymentu było wykazanie wrażliwości olchy czarnej i dębu szypułkowego na zanieczyszczenia gazowe, podczas ekspozycji tych roślin w podwyższonych stężeniach dwutlenku siarki. Oddziaływanie dwutlenku siarki na liście określono poprzez oznaczenie zawartości chlorofili a i b metodą ekstrakcji chlorofilu dimetylosulfotlenkiem (DMSO). Olcha czarna wykazywała większą wrażliwość na działanie SO2 niż dąb szypułkowy. Działanie na rośliny dwutlenkiem siarki w znacznym stopniu obniżyło zawartości chlorofili a i b, a co za tym idzie intensywność fotosyntezy. Uszkodzenie wywołane przez SO2 na liściach olchy objawiało się w postaci nekroz, a w przypadku liści dębu uszkodzenia przyjmowały postać żółtych chloroz i pojedynczych brązowych nekroz.

EN

Exposure of plants to sulfur dioxide causes yellowing of the green portions of the leaf and chlorophyll destruction, which inhibits photosynthesis. Plants incur more damage from sulfur dioxide during daytime, when stomata are open in the presence of sunlight and sulfur dioxide can penetrate into leaf cells. High sulfur dioxide concentrations lead to chlorophyll degradation, photosynthesis disturbance and inhibition of assimilation in leaves, which increases the vulnerability of trees to climatic factors and decreases their resistance to diseases and pests. The aim of this study was to determine the sensitivity of black alder and English oak to gaseous air pollution. The trees were exposed to increased sulfur dioxide concentrations. The effect of sulfur dioxide on leaves was evaluated based on the concentrations of chlorophyll a and chlorophyll b extracted using dimethyl sulfoxide (DMSO). The black alder was more susceptible to sulfur dioxide than the English oak. Exposure of trees to sulfur dioxide considerably reduced the concentrations of chlorophyll a and chlorophyll b, and the rate of photosynthesis. Injury to foliage caused by sulfur dioxide appeared in the form of necrotic lesions in the black alder, and yellow chlorosis spots and individual brown necrotic patches in the English oak.

Słowa kluczowe

PL

barwniki fotosyntetyczne; dwutlenek siarki; olcha czarna; dąb szypułkowy; chlorofil; zanieczyszczenia

EN

photosynthetic dyes; sulfur dioxide; black alder; English oak; chlorophyll; pollutions

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 24, No. 2
• Strony: 155--166
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Bęś A.

• Katedra Toksykologii Środowiska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Prawocheńskiego 1,7 10-720 Olsztyn, Poland

autor

Baciak M.

• Katedra Toksykologii Środowiska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Bačkor, M. i Văczi, P. (2002). Copper tolerance in the lichen photobiont Trebouce erici (Chlorophyta). Environmental and Experimental Botany, 48, 11-20.
• Bačkor, M. i Fahselt, D. (2004). Psychological attributes of the lichen Clandonia pleuroza in heavy metal – rich and control sites near Sudbury (Out. Canada). Environmental and Experimental Botany, 52, 149-159.
• Barnes, J.D., Balaguer, L., Manrique, E., Elvira, S. i Davison, A.W. (1992). A reappraisal of the use of DSMO for the extraction and determination of chlorophylls a and b in lichenes and higher plants. Environmental and Experimental Botany, 32(2), 85-100.
• Baszyński, T. (1996). Wrażliwość aparatu fotosyntetycznego na działanie metali ciężkich w różnych fazach rozwojowych roślin. W S. Grzesiak i Z. Miszalski (red.). Ekofizjologiczne aspekty reakcji roślin na działanie abiotycznych czynników stresowych (strony 19-36). Kraków: Wydawnictwo ZFR PAN.
• Bell, J.N.B. i Treshow, M. (2004). Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
• Furmańczyk, A. (2013). Reakcja aparatu fotosyntetycznego fasoli szparagowej na nadmiar kobaltu w podłożu. Proceedings of ECOpole, 7(1), 207-213.
• Greszta, J., Gruszka, A. i Kowalkowska, M. (2002). Wpływ imisji na ekosystemy. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
• Jasiewicz, C., Zemanek, M. i Antonkiewicz, J. (2004). Influence of cadmium on photosynthetic pigment in maize. Chemia i Inżynieria Ekologiczna, 11(7), 587-593.
• Kulczycki, G., Spiak, Z. i Kamińska, A. (2006). Wpływ oddziaływania Zakładów Chemicznych Wizów na zawartość siarki w glebie i roślinach. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, 546, 237-242.
• Legge, A.H. i Krupa, S.V. (2004). Wpływ dwutlenku siarki. W J.N.B. Bell i M. Treshow, Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. (strony 151-179). Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
• Legge, A.H., Jäger, H.J. i Krupa, S.V. (1998). Sulfur Dioxide. W R.B. Flagler (red.). Recognition of Air Pollution Injury to Vegetation. (strony 313-342). Pittsburgh, PA: Air and Waste Management Association.
• Miszalski, Z. (1981). Niektóre zagadnienia ingerencji SO₂ w proces fotosyntezy. Wiadomości Botaniczne, 25(1), 19-28.
• Rogula-Kozłowska, W., Rogula-Kopiec, P. i Majewski, G. (2014). Udokumentowane skutki oddziaływania aerozolu atmosferycznego na środowisko. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 65, 290-303.
• Umiński, T. (1996). Ekologia, środowisko, przyroda. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
• Warmiński, K., Rogalski, L. i Bęś, A. (2005). Oddziaływanie dwutlenku siarki i siarczanów (IV) na zanik chlorofilu w niektórych roślinach wskaźnikowych. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 505, 491-501.
• Woźny, A. i Przybył, K. (2004). Komórki roślinne w warunkach stresu. T.1. Komórki in vitro. Cz. 2. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.