Poligenetyczne obniżenia podczwartorzędowe i porwaki w osadach plejstoceńskich między Wieprzą a Łupawą

• Autorzy: Orłowski A.

Warianty tytułu

EN

Polygenetic sub-Quaternary depressions and ice rafts in Pleistocene deposits between Wieprza and Łupawa rivers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na podstawie materiałów kartograficznych z zakresu geologii zlodowaceń plejstoceńskich na Pomorzu oraz w oparciu o mapę geologiczną rzeźby podczwartorzędowej wykonaną przez autora dokonano analizy porównawczej dotyczącej rozmieszczenia i genezy form. Wydzielono typy obniżeń. Opisano porwaki glacjalne, przedstawiając ich lokalizację, litologię, stratygraficzne usytuowanie i genezę. Wskazano na potrzebę zweryfikowania stratygrafii plejstocenu na wybranych arkuszach geologicznych 1:50 000.

EN

Sub-Quaternary buried relief between Wieprza and Łupawa rivers in northern Poland has been subject to geological research, by means of analysis of geological maps indicating sub-Quaternary morphology. For comparative analysis, maps prepared within the Detailed Geological Map of Poland 1:50,000 project and maps executed by the present author in identical scale have been used. The course of sub-Quaternary depressions on either maps shows discrepancies. Five genetic types have been distinguished, although their polygenesis is inferred. The oldest sub-Quaternary valleys are of late Cretaceous age and their origin had been influenced by Alpine tectonics. In the Tertiary, a valley system with north-and north-west-oriented drainage developed, with the base-level along the axis of the present-day Baltic Sea. During Pleistocene glaciations the older relief was covered by glacial and glacifluvial deposits. The sub-Quaternary depressions are important water suppliers for local people. In addition, an attention has been paid to the age and source of ice rafted material, as well as to the timing of their deposition, as these are important constraints in the Pleistocene stratigraphy. Ice rafted material from Możdżanów and Krzywań has special economic importance, bearing amber and phosphates, respectively.

Słowa kluczowe

PL

obniżenia i wzniesienia podczwartorzędowe; porwak

EN

sub-Quaternary depressions; sub-Quaternary elevations; ice rafted material

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 7
• Strony: 119--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys.

Twórcy

autor

Orłowski A.

• Akademia Pomorska w Słupsku, Zakład Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu, ul. Partyzantów 27, 76-200 Słupsk

Bibliografia

• Błaszak M. 1987. Bursztyn w osadach trzeciorzędowych w okolicy Możdżanowa koło Słupska. Biuletyn Instytuty Geologicznego, 356: 103–119.
• Bażyński J., Doktór S., Graniczny M. 1984. Mapa fotogeologiczna Polski w skali 1:1 000 000. Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Dobrzyński S., Florek E., Florek W., Orłowski A. 1991. Plejstocen Środkowego Pomorza i Pobrzeża Bałtyku w świetle termoluminescencyjnych wskaźników wieku osadów. Przegl. Geol., 5/6: 301–306.
• Florek E., Florek W., Orłowski A. 1993. Stratygrafia okolic Słupska w świetle datowań radiowęglowych. [W:] W. Florek (red.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i południowego Bałtyku, 1: 259–266.
• Kasiński J.R., Kramarska R., Piwocki M. 2004. Osady paleogenu i neogenu w Łęczycach k. Lęborka. Przegl. Geol., 8/1: 701–702.
• Kleczkowski A.S. (red.) 1990. Mapa Obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1:500 000. Instytut Hydrogeologii Inżynierskiej Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków.
• Kondracki J. 1978. Geografia fizyczna Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 463.
• Kramarska R., Uścinowicz S., Zachowicz J. 1995. Czwartorzęd. [W:] J.E. Mojski (red.), Atlas geologiczny południowego Bałtyku w skali 1:500 000.
• Państw. Inst. Geol., Sopot–Warszawa, s. 22–30. Kramarska R. 2000. Podłoże czwartorzędu na nowej mapie odkrytej południowego Bałtyku. Przegl. Geol., 48, 7: 567–571.
• Kramarska R. 2004. Litologia, litostratygrafia i zespoły minerałów ciężkich w profilu osadów paleogenu i neogenu w Łęczycach k. Lęborka. Przegl. Geol., 8/1: 695–696.
• Mojski J.E. 1990. Niektóre zagadnienia geologii Pomorza. Przegl. Geol., 5–6: 229–233.
• Mojski J.E. 1993. Europa w plejstocenie. Ewolucja środowiska przyrodniczego. Wydawnictwo Polskiej Agencji Ekologicznej, Warszawa, s. 333.
• Mojski J.E., Orłowski A. 1978. Plejstoceńska forma rynnowa okolic Słupska. Kwartal. Geol. 20, 1: 171–179.
• Orłowski A. 1980. Budowa geologiczna i pozycja stratygraficzna porwaków trzeciorzędowych w rejonie Słupska. Koszalińskie Studia i Materiały, 2: 116–121.
• Orłowski A. 1983a. Litostratygrafia i paleogeomorfologia doliny Słupi. Maszynopis w Katedrze Geografii Fizycznej Uniwersytetu Gdańskiego.
• Orłowski A. 1983b. Plejstoceńska historia doliny rzeki Słupi. [W:] Pomorskie środowisko przyrodnicze, 11: 263–295.
• Orłowski A. 1989. Morfologia doliny Słupi na tle przylegających do niej obszarów. Zeszyty Naukowe AG-H. Geologia, 15, 1–2: 48–61.
• Orłowski A. 2005. Kredowe i trzeciorzędowe podłoże osadów plejstoceńskich między Wieprzą a dolną Łebą. [W:] Florek W. (red.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i Południowego Bałtyku, 6: 323–336.
• Orłowski A., Petelski K. 2003. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Smołdziński Las. Archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa.
• Rühle E. 1948. Przeglądowa mapa geologiczna Polski 1:300 000, ark. Słupsk (A 2), wydanie A. Bydgoszcz.
• Rühle E., Sobczak H. 1954. Przeglądowa mapa geologiczna Polski 1:300 000, ark. Słupsk (A2), wydanie B. Warszawa.
• Stolc I., Sukowska K. 1997. Dokumentacja hydrogeologiczna „Wody podziemne woj. słupskiego” – miasto Łeba i ujęcie Nowęcin. Pracownia Modelowania Hydrogeologicznego, Gdańsk.
• Uniejewska M., Nosek M. 1985. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Łącko. Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Wawryk W. 1961. Fosforyty oligoceńskie kry glacjalnej z Krzywania. Rocznik Polskiego Tow. Geol., XXXI, 1: 119–127.
• Zaleszkiewicz L. 2000. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Łęczyce wraz z objaśnieniami. Państwowy Instytut Geologiczny w Gdańsku, nr arch. 446: 446.
• Zaleszkiewicz L. 2004. Rzeźba i geneza powierzchni podczwartorzędowej w rejonie Łęczyc k. Lęborka. Przegl. Geol., 8/1: 700.