Procesy nasunięć płaszczowinowych w Tatrach

Jurewicz, E.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Procesy nasunięć płaszczowinowych w Tatrach

Autorzy

Jurewicz E.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Nappe-thrusting processes in the Tatra Mts.

Języki publikacji

Abstrakty

In the Tatra Mts., Late Cretaceous nappe-thrusting processes took place underwater and at considerable overburden pressure. The main decollement level was anisotropic Triassic evaporite rocks (so-called Rauhwacke), whose selective solution significantly influenced the resultant complex geometry of the thrust contacts. High pressure fluids expelled into the thrusts zones facilitated tectonic transport and mass-loss processes. The mass-loss was preceded by pressure solution, hydrofracturing leading to mechanical disintegration, and cavitation erosion (hydrotectonicphenomena). Fluids released to the shear zones acted as a "waterpillow" facilitating the motion of nappes. The multistage character of thrusting resulted in increasing mass loss and in geometrical complexity of the nappe-based shear zone.

Słowa kluczowe

nasunięcie płaszczowinowe zjawiska hydrotektoniczne proces ubytku masy Tatry

nappe-thrust hydrotectonic phenomena mass-loss processes Tatra Mts.

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2012

Tom

Vol. 60, nr 8

Strony

432–--441

Opis fizyczny

Bibliogr. 88 poz., rys.

Twórcy

autor

Jurewicz E.

edyta.jurewicz@uw.edu.pl

Instytut Geologii Podstawowej, Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

1. ANDRUSOV D. 1950 - Tektonická stavba masívu Śirokej, Vysoké Tatry. Geologicky Sbornik, 1: 19-30.
2. ANDRUSOV D. 1965 - Aperçu générale sur la géologie des Carpathes occidentales. Bulletin de la Société Géologique de la France, 7: 1029-1062.
3. BAC-MOSZASZWILI M., BURCHART J., GŁAZEK J., IWANOW, A., JAROSZEWSKI W. KOTAŃSKI Z., LEFELD J., MASTELLA L., OZIMKOWSKI,W., RONIEWICZ P., SKUPIÑSKI A. & WESTFALEWICZ-MOGILSKA E. 1979 - Mapa geologiczna Tatr Polskich, skala 1 : 30 000. Instytut Geologiczny, Warszawa.
4. BAC-MOSZASZWILI M., GAMKERLIDZE I. P., JAROSZEWSKI W., SCHROEDER E., STOJANOV S. & TZANKOV T.V. 1981 - Thrust zone of the Kriżna Nappe at Stoły in Tatra Mts (Poland). Stud. Geol. Pol., 68: 61-73.
5. BAC-MOSZASZWILI M., JAROSZEWSKI W. & PASSENDORFER E. 1984 - On the tectonics of Czerwone Wierchy and Giewont area in the Tatra Mts., Poland (in Polish, English summary). Ann. Soc. Geol. Pol., 52: 67-88.
6. BAUMGART-KOTARBA M. & KRÁL J. 2002 - Young tectonic uplift of the Tatra Mts (fission track data and geomorphological arguments). Geol. Carpath., 53, Special Issue.
7. BIRKENMAJER K. & DUDZIAK J. 1991 - Middle to Late Palaeocene Nannoplankton Zones in the Jarmuta Formation, Pieniny Klippen Belt, Carpathians. Bull. Pol. Ac. Earth Sc., Earth Sciences, 39: 47-52.
8. BOYER S.E. & ELLIOT D. 1982 - Thrust systems. American Association of Petroleum Geologist Bulletin, 66: 1196-1230.
9. BURCHART J. 1963 - Remarks on the directions of the slickensides and fault striae in the crystalline rocks of the Goryczkowa "crystalline island” in the Tatra Mts. Acta Geol. Pol., 13, 27-40.
10. BURCHART J. 1968 - Rubidium-strontium isochron ages of the crystalline core of the Tatra Mts., Poland. Amer. J. Sc., 266, 895-907.
11. BURCHART J. 1972 - Fission-track age determination of accessory apatite from the Tatra Mts., Poland. Earth Planetary Sc. Lett., 15, 418-422.
12. CSONTOS L. & VÖRÖS A. 2004 - Mesozoic plate tectonic reconstruction of the Carpathian region. Palaeogeogr., Palaeoclimatol., Pala- eoecol., 210, 1- 56.
13. DUMONT T., WIECZOREK J. & BOULLIN J.P. 1996 - Inverted Mesozoic rift structures in the Polish Western Carpathians (High-Tatric units). Comparision with similar features in the Western Alps. Eclogae Geol. Helv., 89, 181-202.
14. ENGELEN G.B. 1963 - Gravity tectonic in the NW Dolomites (North Italy). Geologica Ultraiectina, 13: 1-189.
15. ERNST T., JANKOWSKI J., SEMENOV V, ADAM A., HVOZDARAM., JÓŹWIAK W., LEFELD J., PAWLISZYN J., SZARKA L. & WESZTERGOM V. 1997 - Electromagnetic Soundings across the Tatra Mountains. Acta Geoph. Pol., 45: 33-44.
16. FRENKEL J. 1955 - Kinetic theory of liquids, Dover, New York. FROITZHEIM N., PLAŚIENKA D. & SCHUSTER R. 2008 - Alpine tectonics of the Alps and Western Carpathians. [W]: McCann T. (red.): The Geology of Central Europe. Volume 2: Mesozoic and Cenozoic. Geological Society Publishing House, London: 1141-1232.
17. GAWĘDA A. 1995 - Geochemistry and Rb/Sr isochron age of pegmatites from the Western Tatra Mts. Geol. Carpath., 46, 95-99. GAŹDZICKI A. & MICHALIK J. 1980 - Uppermost Triassic sequence (Choc nappe of the Strázowska Hornatina and the Tatra Mts (west Carpathians). Acta Geol. Pol., 30: 61-76.
18. GĄSIENICA-SZOSTAK M. 1973 - Budowa geologiczna północnego zbocza Doliny Małej Łąki (praca magisterska). Arch. Wydz. Geol. UW.
19. GOREK A. & VEIZER J. 1965 - Der Character der alpinen Tektonik in der Hohen Tatra. Geol. Sb. Slov. Akad. Vied, 16: 265-272.
20. GRABOWSKI J., MICHALÍK J., SZANIAWSKI R. & GROTEK I. 2009 - Synthrusting remagnetization of the Kriżna nappe: high resolution palaeo- and rock magnetic study in the Strażovce section, Strażovskć vrchy Mts, Central West Carpathians (Slovakia). Acta Geol. Pol., 59: 137-155.
21. GRABOWSKI J. & PSZCZÓŁKOWSKI A. - 2006. Górny tyton i berias w płaszczowinie reglowej dolnej Tatr Zachodnich w świetle danych lito-, bio- i magnetostratygraficznych. Prz. Geol., 54, 870-877.
22. GRECULA P. & ROTH Z. 1978 - Kinematic model of the West Carpathians. Sbornik Geologickych Ved, Geologie, 32: 49-73.
23. GUZIK K. & KOTAŃSKI Z. 1963 - Tektonika regli zakopiańskich. Acta Geol. Pol., 13: 387-412.
24. HALICKI B. 1955 - O przebiegu jednostek reglowych w dorzeczu Suchej Wody w Tatrach. Acta Geol. Pol., 5: 81-97.
25. HORVÁTH F., VÓRÓS A. & ONOUHA K.M. 1977 - Plate tectonics of the Western Carpatho-Pannonian Region: a working hypothesis. Acta Geologica Academiae Hungaricae, 21: 207-221.
26. IWANOW A. & WIECZOREK J. 1987 - Problem najwyższych jednostek tektonicznych w Tatrach. Prz. Geol., 35: 525-528.
27. JAGLARZ P. & SZULC J. 2003 - Middle Triassic evolution of the Tatricum sedimentary basin: an attempt of sequence stratigraphy to the Wierchowa Unit in the Polish Tatra Mountains. Ann. Soc. Geol. Pol., 73, 169-182
28. JAROSZEWSKI W. 1982 - Hydrotectonic phenomena at the base of the Kriżna nappe, Tatra Mts. In: M. Mahel' ed.: Alpine structural elements: Carpathian-Balkan-Caucasus-Pamir orogene zone. Veda, Bratislava: 137-148.
29. JUREWICZ E. 2000a - Próba rekonstrukcji pola naprężeń z etapu fałdowań płaszczowinowych w Tatrach na podstawie analizy struktur ślizgowych w trzonie granitoidowym. Prz. Geol., 48: 239-246.
30. JUREWICZ E. 2000b - Próba korelacji wyników analizy strukturalnej trzonu granitoidowego Tatr Wysokich i jednostek płaszczowinowych. Prz. Geol., 48: 1014-1018.
31. JUREWICZ E. 2002 - Geometric analysis of steep dipping dislocations within the granitoid core in the Polish part of the Tatra Mts. Ann. Soc. Geol. Pol., 72, 89-98.
32. JUREWICZ E. 2003 - Multistage evolution of the shear zone at the base of the Giewont Unit, Polish Tatra Mts. Geol. Carpath., 54: 337-351.
33. JUREWICZ E. 2005 - Geodynamic evolution of the Tatra Mts. and the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians): problems and comments. Acta Geol. Pol., 55: 295-338.
34. JUREWICZ E. 2006 - Petrophysical control on the mode of shearing in sedimentary rocks and granitoid core of the Tatra Mts. during Late Cretaceous nappe-thrusting and folding, Carpathians, Poland. Acta Geol. Pol., 57: 159-170.
35. JUREWICZ E. GIREÑ B. & STELLER J. 2007 - Cavitation erosion - a possible cause of the mass loss within thrust zones in the Tatra Mts., Poland. Acta Geol. Pol., 57: 305-323.
36. JUREWICZ E. & KOZŁOWSKI A. 2003 - Formation conditions of quartz mineralisation in the mylonitic zones and on the slickenside fault planes in the High Tatra granitoids. Arch. Miner., 54: 65-75.
37. JUREWICZ E. & SŁABY E. 2004 - The Zadnie Kamienne "ravenous" shear zone (High-Tatric nappe) - conditions of deformation. Geol. Quart., 48, 371-382.
38. KAO H. AND CHEN W. P. 2000 - The Chi-Chi earthquake sequence: Active out-of-sequence thrust faulting in Taiwan. Science, 288: 2346-2349.
39. KASIŃSKI J. 1981 - Dolomity komórkowe w triasie wierchowym w Tatrach. Prz. Geol., 10: 524-529.
40. KENNEDY L.A. & LOGAN J.M. 1997 - The role of veining and dissolution in the evolution of fine-grained mylonites: the McConnell thrust, Alberta. J. Struct. Geol., 19, 785-797.
41. KOPF R. W. 1982 - Hydrotectonics: Principles and Relevance: U.S. Geological Survey Open-File Report, 82-307: 30 p.
42. KOPF R. W. 2003 - The hydrotectonic hypothesis: a tectonically-activated hydraulic system. Unpublished manuscript donated to the U.S. Geological Survey, 38 p.
43. KOTAŃSKI Z. 1956 - Kampil wierchowy w Tatrach. Acta Geol. Pol., 6: 65-73.
44. KOTAŃSKI Z. 1959 - Profile stratygraficzne serii wierchowych Tatr Polskich. Biul. Inst. Geol., 139: 1-139.
45. KOTAŃSKI Z. 1961 - Tektogeneza i rekonstrukcja paleogeografii pasma wierchowego w Tatrach. Acta Geol. Pol., 11: 187-467.
46. KOTAŃSKI Z. 1963 - Nowe elementy budowy masywu Czerwonych Wierchów. Acta Geol. Pol., 13: 149-198.
47. KOTAŃSKI Z. 1965 - Budowa geologiczna pasma reglowego między Doliną Małej Łąki i Doliną Kościeliską. Acta Geol. Pol., 15: 257-330. KOTAŃSKI Z. 1973 - Upper and Middle Subtatric nappe in the Tatra Mts. Bull. Acad. Pol. Sc. Sér. Sc. Terre, 21: 75-83.
48. KOTAŃSKI Z. 1986a - Jeszcze raz o płaszczowinie strażowskiej w Tatrach - część I. Prz. Geol., 33: 547-552.
49. KOTAŃSKI Z. 1986b - Jeszcze raz o płaszczowinie strażowskiej w Tatrach - część II. Prz. Geol., 34: 621-628.
50. KRAJEWSKI K. 2003 - Facies development and lithostratigraphy of the Hightatric mid-Cretaceous (Zabijak Formation) in the Polish Tatra Mountains. Stud. Geol. Pol., 121: 81-158.
51. KRAL J. 1977 - Fission track ages of apatites from some granitoid rocks in West Carpathians. Geol. Zbor. Geol. Carpath., 28 (2): 269-276.
52. KSIĄŻKIEWICZ M. 1972 - Budowa geologiczna Polski, IV Tektonika, 3 - Karpaty, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 228 p.
53. LAUTERBORN W. 1974 - Kavitation durch Laserlicht, Acustica, 31: 51-78.
54. LEFELD J. 2009 - Alpejskie fazy orogeniczne w Tatrach. Prz. Geol., 57: 669-673.
55. LEFELD J. & JANKOWSKI J. 1985 - Model of deep structure of the Polish Central Carpathias. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sc., A-16, 175,593-614.
56. LUGEON M. 1903 - Les nappes recouvrement de la Tatra et l"origine des klippes des Carpathes. Bull. Lab. Géol. Univ. Lausanne, t. 4.
57. ŁUCZYŃSKI P. 2001a - Development history of Middle Jurassic neptunian dykes in the High-Tatric series, Tatra Mountains, Poland. Acta Geol. Pol., 51: 237-252.
58. ŁUCZYŃSKI P. 2001b - Pressure-solution and compaction of condensed Middle Jurassic deposits, High Tatric series, Tatra Mts. Geol. Carpath., 52:91-102.
59. MAHEL M. 1986 - Geologicka stavba ceskoslovenskych Karpat. (1) Paleoalpinske jednotky, p. 503. VEDA, Bratislava.
60. MARUYAMA T., IEMURA K., AZUMA T., YOSHIOKAT. A, SATO M., MIYAWAKI R. 2007 - Paleoseismological evidence for non-characteristic behavior of surface rupture associated with the 2004 Mid-Niigata Prefecture earthquake, central Japan. Tectonophysics, 429: 45-60.
61. McCLAY K.R. 1992 - Glossary of thrust tectonics terms, [W]: K.R. McClay (red.). Thrust tectonics: London, Chapman & Hall: 419-433. MICHALIK A. 1955 - Tektonika serii wierchowej na obszarze Liliowego i Małej Koszystej. Biul. Inst. Geol., 96: 5-35.
62. MILOVSKŸ R., HURAI V., PLASIENKA D. & BIROŃ A. 2003 - Hydrotectonic regime at soles of overthrust sheets: textural and fluid inclusion evidence from basal cataclasites of the Murań nappe (Western Carpathians, Slovakia). Geodinamica Acta, 16: 1-20.
63. NEMČOK M. & KANTOR J. 1990 - Pohybova štûdia vybranej oblasti jednotky Velkého Boku. Regionalna Geológia Zapadnych Karpat: Spr- avy o vyskumoch. GUDS, Bratislava: 75-83.
64. NEMČOK M., POSPÍŠIL L., LEXA J. & DONELICK R.A. 1998 - Tertiary subduction and slab break-off model of the Carpathian-Pannonian region. Tectonophysics, 295: 307-340.
65. PASSENDORFER E. 1978 - Rozwój poglądów na budowę geologiczną Tatr w okresie powojennym. Pr. Muz. Ziemi, 28: 3-33. PIOTROWSKI, J. 1978 - Mesostructural analysis of the main tectonic units of the Tatra Mts.(in Polish, with English summary). Stud. Geol. Pol., 55, 1-80.
66. RABOWSKI F. 1925 - Budowa Tatr. Budowa pasma wierchowego. Spraw. Państw. Inst. Geol., 6. Kraków.
67. PHINNEY E.J., MANN P., COFFIN M.F. & SHIPLEY T.H. 2004 - Sequence stratigraphy, structural style, and age of deformation of the Malaita accretionary prism (Solomon arc-Ontong Java Plateau convergent zone). Tectonophysics, 389: 221-246.
68. PLASIENKA D. 1997 - Cretaceous tectonochronology of the Central Western Carpathians, Slovakia. Geol. Carpath., 48: 99-111.
69. PLASIENKA D. & PROKESOVA R. 1996 - Towards an evolutionary tectonic model of Kriżna cover nappe (Western Carpathians, Slovakia). Slovak Geol. Mag., 3-4: 279-286.
70. PLASIENKA D. & SOTAK J. 1996 - Rauwackized carbonate tectonic breccias in the West Carpathian nappe edifice: introductory remarks and preliminary results. Slovak Geol. Mag., 3-4: 287-291.
71. PLASIENKA D., GRECULA P., PUTIS M., KOVAC M. & HOVORKA D. 1997 - Evolution and structure of the Western Carpathians: an overview. in: Grecula P., Putis M. & Hovorka D. (red.): Geological evolution of the Western Carpathians. Min. Slov.: 1-24.
72. POLLER U., JANAK M., KOHÜT M., TODT W. 2000 - Early Variscan magmatism in the Western Carpathians: U-Pb zircon data from granitoids and orthogneisses of the Tatra Mountains (Slovakia). Int. J. Earth Sci., 89: 336-349.
73. PREECE C.M. 1979 - Cavitation Erosion. In: Treatise on Materials Science and Technology, 16 "Erosion", p.249, Academic Press, New York 1979.
74. PROKESOVA R, PLASIENKA D. & MILOVSKŸ R. 2012 - Structural pattern and emplacement mechanisms of the Kriżna cover nappe (Central Western Carpathians). Geol. Carpath., 63, 13-32.
75. OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M., GOLONKA J. & MARKO F. 2005 - Oligocene-Lower Miocene sequences of the Pieniny Klippen Belt and adjacent Magura Nappe between the Jarabina and Orlov - their tectonic position and paleogeographic implications. Geol. Quart.. 49: 379-402.
76. RAKUS M. & MARSCHALKO R. 1997 - Position of the Manin, Drie- toma and Klappe units at the boundary of the Central and Outer Carpathians. in: Alpine evolution of the Western Carpathians and related areas, Bratislava: 79-97.
77. RUBINKIEWICZ J. & LUDWINIAK M. 2005 - Fracture and fault development in Werfenian quartzitic sandstones - a case study from the autochthonous cover of the Tatra Mts. (Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 75: 171-187.
78. SCHEIBNER E. 1968 - The Klippen Belt of Carpathians. In: Regional geology of Czechoslovakia, II: The West Carpathians (M. Mahel', T. Buday i in.): 304-371. Academia. Praha.
79. SIBSON R.H., MOOR J.M. & RANKIN A.H. 1975 - Seismic pumping - a hydrothermal fluid transport system. J. Geol. Soc. London, 131: 653-659.
80. SOKOŁOWSKI S. 1959 - Zdjęcie geologiczne eocenu numulitowego wzdłuż północnego brzegu Tatr Polskich. Biul. Inst. Geol., 149: 197-212.
81. SPERNER B. 1996 - Computer programs for the kinematic analysis of brittle deformation structures and the Tertiary tectonic evolution of the Western Carpathians (Slovakia). PhD Thesis, Tübinger Geowiss. Arbeiten A27: 1-120.
82. SPERNER B., RATSCHBACHER L. & NEMCOK M. 2002 - Interplay between subduction retreatand lateral extrusion: tectonics of the Western Carpathians. Tectonics, 21: 1051-1075.
83. SPÖTL C. & HASENHÜTTL C. 1998 - Thermal history of the evaporitic Haselgebirge melange in the Northern Calcareous Alps (Austria). Geol. Rundsch., 87: 449-460.
84. SZULC J. 2000 - Middle Triassic evolution of the northern Peri-Tethys area as influenced by early opening of the Tethys Ocean. Ann. Soc. Geol. Polon., 70: 1-48.
85. ŚMIGIELSKI M., STUART F., PERSANO C., KRZYWIEC P., SINCLAIR H., ALEKSANDROWSKI P. & PISANIEC K. 2012 - Subsequent Exhumation of the Tatr Mountains constrained by low temperature thermochronology. Min. Slov., 44: 105.
86. TOMEK C. 1993 - Deep crustal structure beneath the Central and Inner West Carpathians. Tectonophysics, 226: 417-431.
87. TEIXELL A., DURNEY D.W. & ARBOLEYA M.L. 2000 - Stress and fluid on décollement within competent limestone. J. Struct. Geol., 22: 349-371.
88. UHLIG V. 1899 - Die Geologie des Tatragebirges. Theil II-IV. Denks- chr. Math.-Naturwiss. Cl., Acad. Wiss. Wien. Bande, 68: 43-140.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-8389f646-9e49-47d8-aa27-6707ac7df8f8