Naturalne i antropogeniczne procesy kształtujące dno doliny Czarnej Nidy w późnym vistulianie i holocenie

• Autorzy: Krupa J.

Warianty tytułu

EN

Natural and anthropogenic factors influenced Czarna Nida river valley during the Late Glacial and Holocene

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było rozpoznanie głównych etapów późnoglacjalnej i holoceńskiej ewolucji doliny Czarnej Nidy, która przecina dwie jednostki fizycznogeograficzne: Góry Świętokrzyskie i Nieckę Nidziańską. W pracy szczególna uwaga poświęcona jest zapisowi zmian klimatu i działalności człowieka w rzeźbie i aluwiach. W obrębie dna doliny Czarnej Nidy w jednym poziomie morfologicznym występuje szereg włożeń różnowiekowych. Włożenia te były formowane przez rzekę o różnym rozwinięciu koryta – roztokowym (vistulian) – makromeandry (późny glacjał) – układy wielokorytowe (eoholocen, subatlantyk) – małe meandry (holocen). Spowodowało to też różnice w wykształceniu aluwiów tych systemów, co zostało uchwycone dzięki analizom litofacjalnym i granulometrycznym. Ogólne tendencje późnoglacjalno-holoceńskiego cyklu erozyjno-akumulacyjnego nawiązują do prawidłowości znanych z dolin środkowej Europy i opisanych w licznych pracach. Oprócz ponadregionalnych faz powodzi, np. w mezoholocenie około 6200 BP, występują ślady lokalnych, pojedynczych zdarzeń ekstremalnych, które modelują zlewnie niższego rzędu. W dolinie nie zostały rozpoznane wyraźne ślady wzrostu aktywności fluwialnej związanej z rozprzestrzenieniem się prehistorycznego hutnictwa żelaza w okresie rzymskim. Dane z doliny Czarnej Nidy oraz analiza literatury z innych dolin środkowoeuropejskich wskazują na to, że koncepcja E. Falkowskiego (1971, 1975), dotycząca poźnoglacjalno-holoceńskiej transformacji koryt niżowych: rzeka roztokowa – wielkie meandry – małe meandry – rzeka roztokowa, może być stosowana również do rzek średniogórza. Powinna jednak zostać uzupełniona o holoceńskie systemy wielokorytowe (anastomozujące, rozgałęzione) funkcjonujące w eoholocenie i subatlantyku, które są coraz częściej opisywane także w innych dolinach europejskich.

EN

Studies on the impact of climate and human activity on evolution of river valleys, in various timescales, have been being conducted for many years in various academic centres (e.g. TROLL 1957; STARKEL 1960; FALKOWSKI 1967, 1975; SCHIRMER 1974; BECKER, SCHIRMER 1977; KOZARSKI, ROTNICKI 1977, 1978; SZUMANSKI 1977, 1982; ALEXANDROWICZ ET AL. 1981; STARKEL, THORNES 1981; FLOREK 1991; KALICKI 1991; VANDENBERGHE 1992). Today these problems have not lost anything from their topicality, which could be proved by numerous programs (e.g. INQUA-GLOCOPH, FLAG, PAGES), conferences, and publications from the last years (e.g. VANDENBERGHE, MADDY 2001; KLIMEK 2003; KUKULAK 2004; STARKEL 2005; KALICKI 2006; KOBOJEK 2009; NOTEBAERT, VERSTRAETEN 2010.). Prehistoric changes of the environment, both natural and anthropogenic, may be a base for forecasts in conditions of recent climatic changes and increasing anthropogenic pressure. Hitherto studies concentrated on investigations of main valleys, e.g. the Vistula river valley, in several parts, published in 6 volumes `Evolution of the Vistula River Valley during the last 15 000 years' in the years 1982-1996 and summarized in a monograph (STARKEL 2001). A row of published monographs concerned particular regions of Poland, e.g. the region of Lodz (TURKOWSKA 1988), Pomerania (FLOREK 1991), Bieszczady (KUKULAK 2004), or the entire Central Europe (KALICKI 2006). However, majority of these studies were focused on rivers of the first or second order, and only a few of them concerned rivers from the belt of uplands and old mountains (e.g. KLIMEK 1996, 1999, 2003; SNIESZKO 1985; TEISSEYRE 1991; MICHNO 2004; WÓJCICKI 2005, 2010). In the Holy Cross region the investigations on this subject were conducted in a few sections of valleys (among others the valleys of Swiślina, Psarka, Belnianka, Nida, Kamienna) in the 1950s and 1960s, and in the upper, source section of the Czarna Nida (in the fourth-order valleys of Lubrzanka and Belnianka) in the 1990s (LUDWIKOWSKA KĘDZIA 2000, KOWALSKI 2002a, b). The present study is an attempt of filling a gap in the Polish literature on this subject; regional on the one hand, and this concerning identification of record of the climate changes and the anthropogenic pressure in morphology and alluvia of the lower, third-order river systems on the other.

Słowa kluczowe

PL

holocen; późny glacjał; anastomoza; rzeka rozgałęziona; geoarcheologia

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Folia Quaternaria
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 81
• Strony: 5--174
• Opis fizyczny: Bibliogr. 260 poz., rys., tab., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Krupa J.

• Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska, Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce

Bibliografia

• 1. ALEXANDROWICZ S.W., KLIMEK K., KOWALKOWSKI A., MAMAKOWA K., NIEDZIAŁKOWSKA E., PAZDUR M., STARKEL L., 1981. The evolution of the Wisłoka valley near Dębica during the Late Glacial and Holocene, Folia Quaternaria 53: 1-91.
• 2. AZP Archeologiczne zdjęcie Polski 87-61, Archiwum IA WUOZ Kielce.
• 3. AZP Archeologiczne zdjęcie Polski 87-63, Archiwum IA WUOZ Kielce.
• 4. AZP Archeologiczne zdjęcie Polski 88-62, Archiwum IA WUOZ Kielce.
• 5. AZP Archeologiczne zdjęcie Polski 88-63, Archiwum IA WUOZ Kielce.
• 6. BARTOSIK J., 1972. Geomorfologia obrzeżenia Gór Świętokrzyskich w okolicach Iłży. Acta Geogr. Lodziensia 29, s. 1-87.
• 7. BĄK Ł., MICHALIK A., 2010. Procesy erozji i agradacji na uregulowanym odcinku rzeki Czarna Nida. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich 8(1): 179-189.
• 8. BECKER B., SCHIRMER W., 1977. Palaeoecologicał study on the Holocene valley development of the river Main, southern Germany. Boreas 6, 303-321.
• 9. BEUG H.J., 2004. Leitfaden der Polenbestimmung fur Mitteleuropa und angrenzende Gebiete.Verlag Dr. Fredrich Pfejl, Munchen.
• 10. BIELENIN K., 1992. Starożytne górnictwo i hutnictwo w Górach Świętokrzyskich. KTN, Kielce.
• 11. BIENIAS D., 1998. Oddziaływanie późnośredniowiecznych i nowożytnych hut szkła na środowisko geograficzne obszarów górskich w Polsce [w:] Materiały konferencyjne nt. Przemiany środowiska geograficznego obszarów górskich w Polsce i jego stan współczesny. Wólka Milanowska, 26-27 XI 1998, cz. I, 24-26.
• 12. BORNER A., 2007. Das Eberswalder Urstromtal — Untersuchungen zur pleistozanen Landschaftsgenese zwischen Niederem Oderbuch und Werbellinseerinne (Nordost-Brandenburg). Schriftenreihe fur Geowissenschaften 17, 1-164.
• 13. BRICE J.C., 1974. Evolution of meander loops. Geol. Soc. Am. Bull. 85, 581-586.
• 14. BRYNDAL T., CABAJ W., CIUPA T., 2008. Gwałtowne wezbrania małych cieków w Niecce Nidziańskiej. Przegl. Geogr. 80, 1, 127-146.
• 15. BURCHARD J., 1978. Obieg wody w dorzeczu Bobrzy. Acta Geographica Lodziensia 40: ss. 135.
• 16. BURCHARD J., MAKSYMIUK Z., 1974. Warunki spływu wód powierzchniowych w środkowej części Gór Świętokrzyskich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria 2, Nauki Matematyczno-Przyrodnicze 63:133-135.
• 17. Carte von West-Gallizien: welche auf allerhochsten Befehl Seiner Kaiserlich Oesterreichischen und Koniglich Apostolischen Majestat in den Jahren von 1801 bis 1804 unter der Direction des dermahligen General Majors, und General Quaztiermeisters Anton Mayer von Heldensfeld [...] durch den Kaiserl. Konigl. Generalquartiermeisterstaab militarisch aufgenommen worden... / gezeichnet und gestochen von Hieronimus Benedicti, Wien 1808.
• 18. CASPERS G., 2000. Sedimente und Entwicklung des Elbetales im Gebiet der Wische (Sachsen-Anhalt) seit der Weichselt-Kaltzeit. Untere Havel - Naturkundliche Berichte 10: 32-42.
• 19. CHIRILOAEI F., RADOANE M., PERSOIU I., POPA I., 2012. Late Holocene history of the Moldova River Valley, Romania. Catena 93: 64-77.
• 20. CIUPA T., 1991. Współczesny transport fluwialny w zlewni Białej Nidy. Wyd. WSP, Kielce: ss. 150.
• 21. CIUPA T., 2009. Wpływ zagospodarowania terenu na odpływ i transport fluwialny w małych zlewniach na przykładzie Sufragańca i Silnicy (Kielce). Wyd. UJK, Kielce: ss. 251.
• 22. CZARNIK J., 1966. Stratygrafia czwartorzędu północnych okolic Koniecpola nad Pilicą. Acta Geol. Pol. 16: 3.
• 23. CZARNOCKI J., 1924. O budowie geologicznej okolic Niestachowa i Daleszyc. Posiedzenia Naukowe PIG 8: 9-11.
• 24. CZARNOCKI J., 1927. O zlodowaceniach środkowej części Gór Świętokrzyskich. Posiedzenia Naukowe PIG 17.
• 25. CZARNOCKI J., 1931. Dyluwium Gór Świętokrzyskich. Rocznik PTG 7: 82-104.
• 26. CZARNOCKI J., 1957. Tektonika Gór Świętokrzyskich. Stratygrafia i tektonika Gór Świętokrzyskich. Prace IG 18 (t. II, z. 1): 19-107.
• 27. DĘBSKI K., 1970. Hydrologia. Wyd. Arkady, Warszawa.
• 28. DOBROWOLSKI R., PIDEK I.A., GOŁUB S., DZIEŃKOWSKI T., 2010. Environmental changes and human impact on holocene evolution of the Horodyska river valley (Lublin Upland, east poland). Geochronometria 35: 35-47.
• 29. DOBRZAŃSKA H., KALICKI T., 2003. Człowiek i środowisko w dolinie Wisły koło Krakowa w okresie od I do VII w. n.e. Archeologia Polski 48 (1-2): 25-55.
• 30. DOBRZAŃSKA H., KALICKI T., 2004. Man and environment in the Vistula river valley near Cracow from the 1st to the 7th century AD [w:] The geoarchaeology of river valleys (red. H. Dobrzańska, E. Jerem, T. Kalicki), Archaeolinqua, Ser. Minor 18: 105-141.
• 31. FALKOWSKI E., 1967. Ewolucja holoceńskiej Wisły na odcinku Zawichost-Solec i inżyniersko-geologiczna prognoza jej dalszego rozwoju. Biul. Inst. Geol. 198, Z badań geologiczno-inżynierskich w Polsce 4: 57-142.
• 32. FALKOWSKI E., 1971. Historia i prognoza rozwoju układu koryta wybranych odcinków rzek nizinnych Polski. Biuletyn Geologiczny 12: 5-121.
• 33. FALKOWSKI E., 1975. Variability of channel processes of lowland rivers in Poland and changes of the valley floors during the Holocene. Biuletyn Geologiczny 19: 45-78.
• 34. FALKOWSKI E., 1984. Sposoby poziomego rozwinięcia koryta rzecznego w morfogenetycznie zróżnicowanych odcinkach dolin rzecznych. Przegl. Geofizyczny 29 (4): 497-501.
• 35. FALKOWSKI E., 1990. Morphogenetic classification of river valleys developing in formerly glaciated areas for needs of mathematical and physical modeling in hydro technical projects. Geographia Polonica 58: 55-67.
• 36. FILONOWICZ P., 1968. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000, ark. Morawica. Wyd. Geol., Warszawa.
• 37. FILONOWICZ P., 1971. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Kielce. Wyd. Geol., Warszawa.
• 38. FILONOWICZ P., 1980. Objaśnienia do mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000, ark. Kielce. Wyd. Geol., Warszawa.
• 39. FLIS J., 1956: Szkic fizycznogeograficzny Niecki Nidziańskiej. Czas. Geogr. 27 (2).
• 40. FLOREK E., 1978. Wybrane metody badania współczesnych zmian koryta rzecznego na przykładzie dolnego Bobru. Badania Fizjogr. nad Polską Zach. 31, Ser. A, Geogr: Fiz.: 57-78.
• 41. FLOREK. W, 1982. Development of the lower Bobr valley floor with emphasis on the Late Holocene. Quaestiones Geographicae 8: 91-119.
• 42. FLOREK W., 1991. Postglacjalny rozwój dolin rzek środkowej części północnego skłonu Pomorza. WSP, Słupsk.
• 43. FLOREK W., 1997. Climatic and anthropogenic impulses in the Late Vistulian and Holocene development of the river channels and valleys of the Baltic Coastal Region and Pomerania. Landform Analysis 1: 41-50.
• 44. FLOREK E., FLOREK W., MYCIELSKA-DOWGIAŁLO E., 1987. Morphogenesis of the Vistula valley between Kępa Polska and Płock in the Late Glacial and Holocene. Geographical Studies, Special Issue 4: 189-205.
• 45. FLOREK W., MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 1991. Structural and textural character of alluvial deposits as an indicator of environmental conditions [w:] Wetlands in Flanders (red. F. Gullentops). Aardk. Mededel. 6: 173-179.
• 46. FOLK R.L., WARD W.C. 1957. Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. J. Sed. Petrol. 27: 3-26.
• 47. FORYSIAK J., 2005. Rozwój doliny Warty między Burzeninem i Dobrowem po zlodowaceniu Warty. Acta Geographica Lodziensia 90.
• 48. FORYSIAK J., 2010. Zastosowanie analizy zdjęć lotniczych do rekonstrukcji układu wielokorytowego środkowej Warty. Landform Analysis 13: 13-18.
• 49. GILEWSKA S., 1972. Wyżyny Śląsko-Małopolskie [w:] Geomorfologia Polski, Klimaszewski M. (red.). PWN, Warszawa: 234-340.
• 50. GRADZIŃSKI R., BARYŁA J., DOTOR M., GMUR D., GRADZIŃSKI M., KĘDZIOR A., PASZKOWSKI M., SOJA R., ZIELIŃSKI T., ŻUREK S., 2003. Vegetation-controlled modern anastomosing system of the upper Narew River (NE Poland) and its sediments, nr 157, Sedimentary Geology, s. 253-276.
• 51. GROSSBLATT, 1940. Nr 374 Kielce, w skali 1:100 000.
• 52. GUMIŃSKI R., 1954. Meteorologia i klimatologia dla rolników, Warszawa.
• 53. HAKENBERG M., 1974. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, skala 1:50000, ark. Chęciny. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 54. HAKENBERG M., LINDNER L., 1971. Quaternary deposits of the middle Nida valley. Acta Geol. Pol. 21 (2): 241-264.
• 55. HAKENBERG M., LINDNER L., 1973. Holoceński rozwój doliny środkowej Nidy. Acta Geol. Pol. 23 (2): 4351144.
• 56. HAKENBERG M., ŚWIDROWSKA J., 2002. Paleotektoniczne uwarunkowania rzeźby mezozoicznego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich [w:] B. Jaśkowski (red.), Geologia i geomorfologia gór i wyżyn w Polsce. Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach. Prace 6: 7-20.
• 57. HEINE K., 1982. Das Mundungsgebiet der Ahr im spat Wurm und Holozfin. Erdkunde 36 (1): 1-11.
• 58. HOWARD A.J., MACKLIN M.G., BAILEY D.W., MILLS S., ANDREESCU R., 2004. Late-glacial and Holocene river development in the Teleorman Valley on the southern Romanian Plain. Journal of Quaternary Science 19 (3): 271-280.
• 59. HUISINK M., 1998. Changing river styles in response to climate change: examples from the Maas and Vecht during the Weichselian Pleniglacial and Lateglacial. PhD Thesis. Vrije Universiteit, Faculty of Earth Sciences (Amsterdam): 127 pp.
• 60. JANCZEWSKI E. W., 1932. Ruchy sejsmiczne zauważone w Polsce w lutym 1932 r. Posiedzenia naukowe PIG 33.
• 61. JANKE W., 2002. The development of the river valleys from the Uecker to the Warnow. Greifswalder Geographische Arbeiten 27: 101-106.
• 62. JAŚKOWSKI B., 1996. Geneza i wiek wydm Gór Świętokrzyskich w świetle datowań 14C i TL, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Mat: Fiz.: Geochronometria 14 (1331): 31-46.
• 63. JURKIEWICZ H., 1975. Budowa geologiczna podłoża mezozoiku centralnej części Niecki Miechowskiej. Biuletyn IG 283: 5-83.
• 64. JUSCHUS O., 2003. Das Jungmoranenland sudlich von Berlin. Untersuchungen zur jungquartaren Landschaftsentwicklung zwischen Unterspreewald und Nuthe. Berliner Geographische Arbeiten 95: 1-152.
• 65. KAISER K., LORENZ S., GERMER S., JUSCHUS O., KUSTER M., LIBRA J., BENS O., HUTTL R.F., 2012. Late Quaternary evolution of rivers, lakes and peatlands in northeast Germany reflecting past climatic and human impact - an overview. Quaternary Science Journa161 (2): 104-132.
• 66. KALICKI T., 1991. The evolution of the Vistula river valley between Cracow and Niepołomice in late Vistulian and Holocene times [w:] Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part IV (red. L. Starkel). Geographical Studies, Special Issue 6: 11-37.
• 67. KALICKI T., 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne 204.
• 68. KALICKI T., KRĄPIEC M., 1994. Problemy datowań form aluwialnych za pomocą metody dendrochronologicznej na przykładzie doliny Wisły koła Krakowa. Zeszyty Naukowa Politechniki Śląskiej, Matemat: Fizyka 71, Geochronometria 10: 173-189.
• 69. KALICKI T., KRĄPIEC M., 1995. Problems of dating alluvium using buried subfossil tree trunks: lessons from the „black oaks" of the Vistula Valley, Central Europe. The Holocene 5(2), 243-250.
• 70. KALICKI T., KRUPA J., PETR L., 2012. Structure and age of Czarna Nida Floyd plain - key study near Kuby Mlyny (Holy Cross Mountains), Geomorfologicky sbornik 10, Sbomik abstraktu 12. mezinarodni conference Stav geomorfologickych vyzkumu v roce 2012, 18-20.04.2012 Sokolov 14-15.
• 71. Karta otworu wiertniczego Morawica 7, 1959. Centralne Archiwum Geologiczne, Warszawa.
• 72. KLATKA T., 1956. Suche doliny płaskodenne na przedpolu Łysogór. Biul. Perygl. l: 79-89.
• 73. KLATKA T., 1958. Muły antropogeniczne doliny Świśliny i ich dynamiczna interpretacja. Łódzkie Tow. Naukowe, Wydz. III 54: 165-187.
• 74. KLATKA T., 1962. Geneza i wiek gołoborzy łysogórskich. Acta Geographica Lodziensia 12.
• 75. KLATKA T., 1964. Geomorfologia Gór Świętokrzyskich. Roczn. Glebozn. t. XV (Dod.): 129-154.
• 76. KLATKA T, 1968. Holoceńskie procesy rzeźbotwórcze w obszarze Gór Świętokrzyskich. Folia Quaternaria 29: 89-95.
• 77. KLATKA T., 1976. Niektóre problemy czwartorzędowego rozwoju dolin centralnej części Gór Świętokrzyskich. Acta Geographica Lodziensia 37: 73-89.
• 78. KLATKOWA H., 1955. Utwory stokowe na terasie Kamiennej pod Wąchockiem. Biul. Perygl. 2: 91-99.
• 79. KLIMASZEWSKI M., 1952. Zagadnienia plejstocenu południowej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol. 65: 137-268.
• 80. KLIMASZEWSKI M., 1958. Zagadnienia plejstocenu południowej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol. 65: Z badań czwartorzędu 1.
• 81. KLIMASZEWSKI M., 1958. Rozwój geomorfologiczny terytorium Polski w okresie przedczwartorzędowym. Przegl. Geogr. 30 (1): 3-43.
• 82. KLIMASZEWSKI M., 1972. Podział geomorfologiczny Polski Południowej [w:] Geomorfologia Polski t. 2 (red. M. Klimaszewski). PWN, Warszawa: 5-17.
• 83. KLIMASZEWSKI M., 1978. Geomorfologia. PWN, Warszawa.
• 84. KLIMASZEWSKI M., 1979. The importance of the geomorphological, hydrographical and climatological mapping for the development of physical geography and precise knowledge of the geographical environment. Folia Geogr. XII: 5-25.
• 85. KLIMEK K., 1968. Sprawozdanie z badań geomorfologicznych przeprowadzonych na arkuszu Przedbórz w latach 1967-1968. Inst. Geogr. PAN w Krakowie (maszynopis).
• 86. KLIMEK K., 1992. The age of transformation of Subcarpathian river channel pattern during Late Vistulian. Papers and Abstracts, Symposium GLOCOPH, Kraków-Mogilany, 8-12.09.1992.
• 87. KLIMEK K., 1996. Aluwia Rudy jako wskaźnik 1000-letniej degradacji Płaskowyżu Rybnickiego [w:] Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, tom II (red. A. Kostrzewski). UAM, Poznań: 155-166.
• 88. KLIMEK K., 1999. A 1000 year alluvial sequence as an indicator of catchment/floodplain interaction: the Ruda valley, Sub-Carpathians, Poland [w:] Fluvial processes and environmental change (red. A.G. Brown, T.A. Quine). Wiley: 329-343.
• 89. KLIMEK K., 2003. Sediment transfer and storage linked to Neolithic and Early Medieval soil erosion in the Upper Odra Basin, southern Poland [in:] Howard, A.J., Macklin, M.G., Passmore, D.G. (Eds.), Alluvial Archaeology in Europe. Swets & Zeitlinger, Lisse: 251-259.
• 90. KŁYSIK K., 1974. Warunki termiczne obszaru świętokrzyskiego. Zesz. Nauk. UŁ, Nauki Mat: Przyr., seria II, 63.
• 91. KŁYSIK K., 1977. Wpływ rzeźby na zróżnicowanie opadów atmosferycznych i pokrywy śnieżnej w Górach Świętokrzyskich, Rocznik Świętokrzyski KTN V: 23-32.
• 92. KŁYSIK K., 1983. Główne cechy klimatu lokalnego Gór Świętokrzyskich. Problemy zagospodarowania ziem górskich 22: 171-209.
• 93. KNAPCZYK J.,1993. Dokumentacja geologiczna w kat. C1 złoża piasków budowlanych „Brzeziny II". Przedsiębiorstwo Geolog. w Kielcach, CAG, Warszawa.
• 94. KOBOJEK E., 2009. Naturalne uwarunkowania różnych reakcji rzek nizinnych na antropopresję na przykładzie środkowej Bzury i jej dopływów. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 203 ss.
• 95. KONDRACKI J., 1977. Regiony fizycznogeograficzne Polski. Wyd. UW, Warszawa.
• 96. KONDRACKI J., 1978. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
• 97. KONDRACKI J., 2002. Geografia regionalna Polski. PWN; Warszawa.
• 98. KONDRACKI J., RICHLING A., 1998. Regiony fizycznogeograficzne [w:] Atlas Rzeczpospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa.
• 99. KOSMOWSKA-SUFFCZYŃSKA D., 1966. Rozwój rzeźby w trzeciorzędzie okolic Ostrowca Świętokrzyskiego i Ćmielowa. Instytut Geografii PAN, Prace Geograficzne 54: 1-114.
• 100. KOSMOWSKA-SUFFCZYŃSKA D., 1998. Wpływ spękań ciosowych na kierunkowość rzeźby (na przykładzie północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich). Prace i studia UW, Warszawa: 1-165.
• 101. KOSMOWSKA-SUFFCZYŃSKA D., 2000. Wpływ drobnych struktur tektoniki dysjunktywnej na kierunkowość rzeźby w północno-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Prace Inst. Geogr., WSP w Kielcach 4: 171-208.
• 102. KOTAŃSKI Z., 1959. Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 103. KOWALCZEWSKI Z., 1971. Główne rysy tektoniki Gór Świętokrzyskich. Przewodnik 43 Zjazdu PTG: 10-19.
• 104. KOWALCZEWSKI Z., RUP M., 1989. Cechsztyn w Górach Świętokrzyskich. Biuletyn Instytutu Geologicznego 362: 5-39.
• 105. KOWALSKI B., 1988a. Warunki powstania i rozwój przełomowego odcinka doliny rzeki Lubrzanki przez główne pasmo Gór Świętokrzyskich w trzeciorzędzie. Przegl. Geogr. LX (3): 329-351.
• 106. KOWALSKI B., 1988b. Rozwój rzeźby przełomowego odcinka doliny rzeki Lubrzanki przez główne pasmo Gór Świętokrzyskich w czwartorzędzie. Przegl. Geogr. LX (4): 635-653.
• 107. KOWALSKI B., 1990. Rozwój rzeźby przełomowego odcinka doliny Lubrzanki przez główne pasmo Gór Świętokrzyskich w holocenie. Przegl. Geogr. LXII (3-4): 407-431.
• 108. KOWALSKI B., 1992. Litofacjalne zróżnicowanie aluwialnego wypełnienia dna doliny Lubrzanki w holocenie. Roczn. Świetokrz. l9: 107-126.
• 109. KOWALSKI B., 1993. Morfologiczne konsekwencje neotektonicznej aktywności w obrębie głównego pasma Gór Świętokrzyskich. Przewodnik terenowy 42. Zjadu PTGeogr., Kietce: 63-75.
• 110. KOWALSKI B., 1995. Przejawy młodej aktywności tektonicznej w Dolinie Kielecko-Łagowskiej w Górach Świętokrzyskich i jej wpływ na układ sieci wodnej. Przegl. Geol. 43 (4): 307-316.
• 111. KOWALSKI B., 1998. Geotektoniczne podstawy rozwoju rzeźby strukturalnej w Górach Świętokrzyskich [w:] Materiały konferencji: Przemiany środowiska geograficznego obszarów górskich w Polsce i jego stan współczesny. Wyd. Inst. Geogr. WSP w Kielcach: 64-67.
• 112. KOWALSKI B., 2002a. Geneza i wiek osadów terasy zalewowej i nadzalewowej (wysokiej) środkowego odcinka doliny Lubrzanki w Górach Świętokrzyskich [w:] Jaśkowski B. (red.), Zagadnienia peryglacjału Polski i obszarów sąsiednich. Pr. Inst. Geogr. Akad. Świętokrz. w Kielcach 8: 151-216.
• 113. KOWALSKI B., 2002b. Geneza układu sieci rzecznej w Górach Świętokrzyskich. Prace Inst. Geogr. AŚ Kielce 7: 315-351.
• 114. KOWALSKI B., SWAŁDEK M., 1991. Wiek osadów tarasu zalewowego i holoceński rozwój doliny rzeki Lubrzanki w rejonie Cedzyny w Górach Świętokrzyskich. Przegl. Geol. 39 (3): 166-172.
• 115. KOZARSKI S., 1974. Późnoglacjalne i holoceńskie zmiany w układzie koryt rzecznych niżowej części dorzecza Odry [w:] Krajowe Sympozjum „Rozwój den dolinnych..." Streszczenie referatów i komunikatów. Wrocław-Poznań: 17-19.
• 116. KOZARSKI S., ROTNICKI K., 1977. Valley floors and changes of river channel paterns in the North Polish Plain during the Late Wurm and Holocene. Quaestiones Geographicae 4: 51-93.
• 117. KOZARSKI S., ROTNICKI K., 1978. Problemy późnowurmskiego i holoceńskiego rozwoju den dolinnych na Niżu Polskim. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydz. Mat: Przyr., Prace Komisji Geogr.-Geo1.19.
• 118. KOZŁOWSKA-SZCZĘSNA T., PASZYŃSKI J., 1967. Stosunki klimatyczne Gór Świętokrzyskich. Problemy zagospodarowania ziem górskich 4(17): 79-129.
• 119. KRUPA J., 2010. Antropogeniczne przekształcenia doliny Czarnej Nidy, V Ogólnopolska Konferencja Doktorantów Geografii, Toruń 23-25 września 2010, 49.
• 120. KRUPA J., 2011. Rozwinięcie koryta Czarnej Nidy, zapis w morfologii i osadach późnoglacjalnych i holoceńskich. VI Świętokrzyskie Spotkania Geologiczno-Geomorfologiczne: Rekonstrukcja środowisk depozycyjnych na podstawie badań sedymnetologicznych, geochemicznych i stratygraficznych. 17-18.05.201 l, Ameliówka.
• 121. KRUPA J. 2012a. Budowa i wiek równiny zalewowej Czarnej Nidy [w:] Czynniki różnicowania rzeźby Niżu Polskiego (red. D. Dzieduszyńska, M. Roman), 13-15.06.2012 Uniejów: 47-49.
• 122. KRUPA J. 2012b. Reflection of human activity in Czarna Nida river valley, Polish Uplands [w:] Geomorphic processes and geoarchaeology. From Landscape archaeology to archaeotourism. Extended abstracts. Moscow-Smolensk 20-24.08.2012, 159-161.
• 123. KRUPA J., 2012c. Channel pattern changes in the Czarna Nida valley during the Late Glacial and Holocene, Polish Uplands. Abstract book FLAG Biennial Meeting 2012, 2-7.09.2012, Remich, Luxemburg, 17.
• 124. KRUPA J., KALICKI T., 2012. Transformacja doliny i koryta Czarnej Nidy (Góry Świętokrzyskie, Polska) w późnym Vistulianie i holocenie [w:] Problemi geomorfologii i paleogeografii ukrains'kich Karpat i prileglich teritorij, Lwiw: 53-59.
• 125. KUKULAK J., 2004. Zapis skutków osadnictwa i gospodarki rolnej w osadach rzeki górskiej na przykładzie aluwiów dorzecza górnego Sanu w Bieszczadach Wysokich. Wyd. Nauk. AP, Kraków.
• 126. KUPCZYK E., BIERNAT T., CIUPA T, KASPRZYK A., SULIGOWSKI R., 1994. Zasoby wodne dorzecza Nidy. WSP Kielce.
• 127. KUTEK J., GLAZEK J. 1972. The Holy Cross area, Central Poland, in the Alpine cycle. Acta Geologica Polonica 22: 603-652.
• 128. LAMPARSKI Z., 1970. Dynamika ruchu brzeżnej części lądolodu w czasie transgresji zlodowacenia środkowopolskiego na północno-wschodnie zbocza Gór Świętokrzyskich. Acta Geologica Polonica 20: 3.
• 129. LENCEWICZ S.,1913. Dzieje górnej Lubrzanki (Czarnej Nidy) w czwartorzędzie. Pam. Fizjogr. 21. Dz. II.
• 130. LENCEWICZ S., 1934. Le massif hercynien des Łysogóry (Ste Croix) et ses envelopes. Congres Intern. De Geogr. Varsovie.
• 131. LINDNER L. 1970. Czwartorzęd północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, Acta Geologica Polonica XX (3): 636-645.
• 132. LINDNER L., 1971. Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Stud. Geol. Pol. 35: 1-113.
• 133. LINDNER L., 1977. Wiek tarasów zalewowych rzek świętokrzyskich w świetle datowań „poziomu czarnych dębów" metoda 14C. Kwartalnik Geologiczny 21 (2): 325-335.
• 134. LINDNER L., 1979. Rozwój paleogeomorfologiczny zachodniej części regionu świętokrzyskiego w plejstocenie. Rocz. Pol. Tow. Geol. 48 (3-4): 479-508.
• 135. LINDNER L., 1980. Zarys chronostratygrafii czwartorzędu regionu świętokrzyskiego. Kwart. Geol. 24 (3):689-716.
• 136. LINDNER L., 1984a. Region świętokrzyski [w:] Budowa geologiczna Polski, t. I, cz. 3b - czwartorzęd. Wyd. Geol., Warszawa: 65-73, 113-145, 255 286.
• 137. LINDNER L., 1984b. Holocen [w:] Budowa geologiczna Polski, t. I, cz. 3b - czwartorzęd. Wyd. Geol., Warszawa: 326-330.
• 138. LINDNER L., 1988. Jednostki glacjalne i interglacjalne w plejstocenie regionu świętokrzyskiego. Przegląd Geol. 41, 7: 31 39.
• 139. LINDNER L., 2004. Zarys stratygrafii plejstocenu Regionu Świętokrzyskiego. Prace Instytutu Geografii AŚ 7-31.
• 140. LINDNER L., 2005. Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski. Przegląd Geol. 53 (2): 145-150.
• 141. LINDNER L., BRAUN J.J.,1974. Stratygrafia czwartorzędu i rozwój geomorfologiczny Bobrzyczki w rejonie jaskini Raj. Bad. i udost. jaskini Raj. Wyd. Geol. Warszawa: 131-142.
• 142. LINDNER L., MASTELLA L., 2002. Geneza i wiek przełomu Wiernej Rzeki (Łososiny) w rejonie Bocheńca (SW obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich). Prace Inst. AŚ w Kielcach 6: 21-46.
• 143. LUDWIKOWSKA M., 1993. Holoceńskie osady dna doliny Belnianki. Przewodnik terenowy 42. Zjazdu PTGeogr., Kielce: 41-44.
• 144. LUDWIKOWSKA M., 1995. Wiek osadów dna doliny Belnianki w Górach Świętokrzyskich w świetle datowań metodą radiowęgla i TL. Materiały V Konferencji nt. „Metody chronologii bezwzględnej", Gliwice-Rudy.
• 145. LUDWIKOWSKA M., 1997. Rzeźba równiny aluwialnej doliny Belnianki na odcinku Bieliny-Słopiec Szlachecki w świetle analizy zdjęć lotniczych. Materiały Sympozjum, ,,Odzwierciedlenie zmian klimatycznych ostatniego 1000-lecia w środowisku przyrodniczym". US, Sosnowiec: 35-36.
• 146. LUDWIKOWSKA M., 1998. Profile litostratygraficzne aluwiów doliny rzeki Belnianki (schyłek vistulianu-holocen) dla trzech wybranych stanowisk. VI Konferencja „Metody Chronologii Bezwzględnej", Instytut Fizyki PŚ, Gliwice-Rudy.
• 147. LUDWIKOWSKA M., OLSZAK L., 1997. Cechy litofacjalne i wiek osadów teras wysokich doliny rzeki Belnianki w centralnej części Gór Świętokrzyskich. Przewodnik VI Konferencji Stratygrafia Plejstocenu Polski „Problemy zlodowaceń środkowopolskich w Polsce południowo-zachodniej". UW, Wrocław: 219-220.
• 148. LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M., 2000. Ewolucja środkowego odcinka doliny rzeki Belnianki w późnym glacjale i holocenie. DIALOG, Warszawa.
• 149. LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M., OLSZAK L., 2000. Terasa wysoka doliny Belnianki w rejonie Słopca Szlacheckiego - budowa i wiek osadów. Materiały konferencyjne „Geomorfologia gór i wyżyn w Polsce, kontrowersje i nowe spojrzenia", Wólka Milanowska, 16-19.05.2000. IG WSP, Kielce: 76-78.
• 150. ŁYCZEWSKA J., 1959. Czwartorzęd regiony świętokrzyskiego w świetle aktualnej problematyki. Przegląd Geol. 2.
• 151. ŁYCZEWSKA J., 1969. Sediments etprocessus auaternaires du versant cretace de la vallee de la Basse-Nida (partie meridionale de la Pologne centrale). Biul. Peryg1.18, Łódź.
• 152. ŁYCZEWSKA J., 1971. Czwartorzęd regionu świętokrzyskiego [w:] Stratygrafia kenozoiku Gór Świętokrzyskich i ich obrzeżenia. Prace Inst. Geol. LXIV: 5-86.
• 153. MACKLIN M.B., BENITO G., GREGORY K.J., JOHNSTONE E., LEWIN E., MICHCZYŃSKA D.J., SOJA R., STARKEL L. and THORNDYCRAFT V.R., 2006. Past hydrological events reflected in the Holocene fluvial record of Europe. Catena 66 (1-2): 145-154.
• 154. MALINOWSKI J. (red.), 1991. Budowa geologiczna Polski. t. VII - Hydrogeologia. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 275.
• 155. MATUSZKIEWICZ W., FALIŃSKI J.B., KOSTROWICKI A.S., MATUSZKIEWICZ J.M., OLACZEK R., WOJTERSKI T., 1995. Potencjalna roślinność naturalna Polski. Mapa przeglądowa 1:300 000. Arkusz C3. IGiPZ PAN, Warszawa.
• 156. Mapa Austro-Węgier, 1890. 3rd Military Mapping Survey of Austria-Hungary Index Sheet of the General Map of Central Europe, 1:200 000 - arkusz 38-51 Kielce - Offic. Michael Jacupec, Hptm. Karl Niclas.
• 157. MICHNO A., 2004. Transformacja doliny dolnej Nidzicy w holocenie. Instytut Geografii i GP UJ, Kraków.
• 158. MOJSKI J.E., 1993. Europa w plejstocenie. Wyd. PAE, Warszawa.
• 159. MOJSKI J.E., 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. PIG, Warszawa: 1-404.
• 160. MOL J., VANDENBERGHE J., KASSE C., 2000. River response to variations of periglacial climate in mid-latitude Europe. Geomorphology 33: 131-148.
• 161. MOORE P.D., WEBB J.A., COLLINSON M.E., 1991. Pollen Analysis. 2nd ed. Blackwell Scientific Publications. Oxford.
• 162. MUSIEROWICZ A., 1961. Mapa Gleb Polski w skali 1:300 000. Wyd. Geol.
• 163. MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 1969. Próba rekonstrukcji warunków paleohydrodynamicznych rzeki na podstawie badań sedymentologicznych w dolinie Wisły pod Tarnobrzegiem. Przegl. Geogr. 44 (3): 409-429.
• 164. MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 1972. Rozwój doliny środkowej Wisły w holocenie w świetle badań okolic Tarnobrzega. Przegl. Geogr. 44 (1): 73-83.
• 165. MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 1995. Wybrane cechy teksturalne i ich wartość interpretacyjna [w:] Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników, E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.). Wydaw. WGiSR, Warszawa: 29-105.
• 166. NALEPKA D., WALANUS A., 2003. Przypisywanie wieku spektrom w diagramie pyłkowym na podstawie niewielkiej liczby dat radiowęglowych. Botanical Guidebook 26: 295-307.
• 167. NANSON G.C., KNIGHTON A.D., 1996. Anabranching rivers: their cause, character and classification. Earth Surface Processes and Landforms 21: 217-239.
• 168. Narodowy Atlas Polski, 1973-1978. PPŁK, Warszawa.
• 169. NIEDŹWIEDŹ T., OBRĘBSKA-STARKLOWA B., 1991. Klimat [w:] Dorzecze górnej Wisły, I. Dynowska, M. Maciejewski (red.). PWN, Warszawa.
• 170. NIEWIAROWSKI W., 1987. Evolution of the lower Vistula valley in the Unisław Basin and the river gap to the North of Bydgoszcz Fordon. Basin [w:] L. Starkel (red.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15,000 years. Geographical Studies. Special Issue 4(2): 234-252.
• 171. NOTEBAERT B., VERSTRAETEN G., 2010. Sensitivity of West and Central European river systems to environmental changes during the Holocene. A review. Earth-Science Reviews 103 (3-4): 163-182.
• 172. NOWAK W.A., 1986. Fizycznogeograficzna regionalizacja Niecki Nidziańskiej. Stud. Ośr. Dokum. Fizjogr. XIV (1).
• 173. NOWAK E., 2012. Rzeźba i budowa geologiczna równiny zalewowej Czarnej Nidy koło Tokarni. Praca magisterska, Inst. Geogr. UJK w Kielcach (maszynopis).
• 174. OKOŁOWICZ W., MARTYN D., 1979. Rejony klimatyczne Polski [w:] Atlas geograficzny. PZWK, Warszawa.
• 175. OLSZEWSKI J.L., 1992. Indywidualizm klimatyczny Gór Świętokrzyskich. Rocznik Świętokrzyski XIX.
• 176. OLSZEWSKI J.L., ŻARNOWIECKI G., 1993. Klimat Gór Świętokrzyskich. Przewodnik terenowy. 42 Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Kielce.
• 177. ORZECHOWSKI Sz., 2007. Zaplecze osadnicze i podstawy surowcowe starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego. KTN, Kielce.
• 178. PANIN A.V., SIDORCHUK A.YU., CHERNOV A.V., 1999. Historical background to floodplain morphology: examples from the east European Plain [in:] Floodplains: Interdisciplinary Approaches, S.B. Marriott, J. Alexander (red.). Geol. Society London Special Publications 163: 217-229.
• 179. PASSEGA R., 1957. Texture as characteristic of clastics deposition, Am. Soc. Asoc. Petrol. Geol. Bull. Tulsa, Okland 41: 1952-1984.
• 180. PASSEGA R., 1964. Grain size representation by CM patterns as a geologic tool. Jour. Sed. Petrol. Tulsa Ok. 34 (4): 830-847.
• 181. PERSOIU I., 2010. Reconstruction of Holocene geomorphological evolution of Somesu Mic Valley, Unpublished PhD thesis "A. I. Cuza" University, Iasi, Romania.
• 182. POPIS A., 2012. Budowa i rzeźba doliny Czarnej Nidy w rejonie miejscowości Kuby-Młyny. Praca licencjacka. Inst. Geogr., UJK w Kielcach (maszynopis).
• 183. POŻARYSKA K., 1948. Stratygrafia plejstocenu w dolinie dolnej Kamiennej. Biul. Państ. Inst. Geol. 52, Warszawa.
• 184. PRZYCHODNI A., 2006. Starożytne hutnictwo nad Nidą jako potencjalna enklawa świętokrzyskiego centrum hutniczego [w:] 50 lat badań nad starożytnym hutnictwem świętokrzyskim. KTN, Kielce: 103-123.
• 185. RADŁOWSKA C., 1957. Z badań nad morfogenezą doliny Krępianki. Przegl. Geogr. 29 (2): 359-366.
• 186. RADŁOWSKA C., 1960. Z paleogeomorfologii doliny Zwoleńki. Przegl. Geogr. 32 (4): 561-574.
• 187. RADŁOWSKA C., 1963. Rzeźba północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Prace Geogr. IG PAN: 38.
• 188. RADŁOWSKA C., 1967a. Charakterystyka geomorfologiczna Gór Świętokrzyskich. Problemy zagospodarowania ziem górskich 4.
• 189. RADŁOWSKA C., 1967b. Elementy rzeźby przedczwartorzędowej w Górach Świętokrzyskich. Przegl. Geogr. 39: 3.
• 190. RADŁOWSKA C., MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., 1972. Uwagi o deglacjacji w zachodniej części Gór Świętokrzyskich (w okolicach Chęcin). Przegl. Geogr. 44: 4.
• 191. RADŁOWSKA C., MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E., BOGACKI M., 1974. Współczesna morfogeneza w południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Problemy zagospodarowania ziem górskich 13: 47-71.
• 192. REILLE M., 1995. Pollen et spores d'Europe et d'Afrique du Nord - Supplement 1., URA, CNRS, Marseille.
• 193. REYMAN, 1797. Reyman Daniel Gottlob, Karte eins Theils von Neu oder West Gallicien welcher die Woywodschaften Sandomier und Krakau enthaelt nebst eines Theil von Alt Gallicien in XII Blatt, entworfen von Daniel Gottlob Reymann. Koenigl: Preuss: Plannnn Kammer Inspector und Ingenieur Geographe, 1797, Berlin, S. Schropp und Comp.
• 194. REYMANN, 1872. Topographischer Special-Karte von Central Europa Special-Karte von Mittel-Europa, arkusz 154A, w skali 1: 200 000.
• 195. ROTNICKI K., 1974. Pozycja chronologiczna faz erozji w dolinie Prosny po okresie maksymalnego zasięgu zlodowacenia bałtyckiego. Krajowe sympozjum „Rozwój den dolinnych rzek niżowej części dorzecza Odry i wydm śródlądowych w holocenie z nawiązaniem do schyłku ostatniego glacjału". Streszczenia referatów i komunikatów. Wrocław-Poznań 16-21.09.1974, Poznań: 37-42.
• 196. ROTNICKI K., LATAŁOWA M., 1986. Paleohydrology and fossilization of a meandering channel of Younger Dryas age in the Middle Prosna River Valley. Quaternary Studies in Poland 7: 73-90.
• 197. RÓŻYCKI S.Z., 1964. Klimatostratygraficzne jednostki podziału plejstocenu. Acta Geol. Pol. 14 (3): 321-340.
• 198. RÓŻYCKI S.Z., 1967. Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. Warszawa.
• 199. RÓŻYCKI S.Z., 1972. Problemy czwartorzędu Gór Świętokrzyskich. Rocz. Pol. Tow. Geol. 42 (1): 67-79.
• 200. RUHLE E., 1952. Utwory czwartorzędowe doliny Kierdonki na północ od Rakowa. Biul. Państw. Inst. Geol. 68. Warszawa.
• 201. RUHLE E., 1973. Stratygrafia czwartorzędu Polski [w:] Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wyd. Geol., Warszawa: 31-78.
• 202. RZEPA Cz., 1992. Wpływ denudacji na chemizm wód w zlewni Czarnej Nidy w Górach Świętokrzyskich. KTN, Kielce.
• 203. SAMSONOWICZ J., 1916. Materiały do geologii Gór Świętokrzyskich. Kambr i kambro-sylur Gór Świętokrzyskich. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 9: 321-351.
• 204. SAMSONOWICZ J., 1925. O granicy zasięgu młodszego zlodowacenia między rzeką Iłżanką a Wisłą. Posiedz. Nauk. Państw. Inst. Geol. 12: 9-10.
• 205. SAMSONOWICZ J., 1934. Objaśnienia arkusza Opatów. Państ. Inst. Geol.
• 206. SAMSONOWICZ J., 1955. O górnym prekambrze (ryfeju) w Polsce. Przegląd Geologiczny 3: 558-559.
• 207. Schulz I., 2000. Spreemander [in:] Frankfurt (Oder) - Eisenhuttenstadt, Schceder J.H. & Brose F. (eds.). Geologie von Berlin und Brandenburg 7: 142-147, Berlin.
• 208. SOŁTYSIK R., 2000. Wpływ czynnika tektonicznego na formowanie zabagnień w strefach przedprzełomowych dolin rzecznych Gór Świętokrzyskich i ich obrzeżenia. Prace Inst. Geogr. WSP w Kielcach 4: 109-112.
• 209. SOŁTYSIK R., 2002. Geneza mokradeł Gór Świętokrzyskich i Niecki Nidziańskiej. Prace Inst. Geogr. AŚ w Kielcach 9: 1-126.
• 210. STARKEL L., 1960. Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie. Prace Geogr. IG PAN 22.
• 211. STARKEL L., 2001. Historia doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś. Monografie IGiPZ PAN 2.
• 212. STARKEL L., 2002. Change in the frequency of extreme events as the indicator of climatic change in the Holocene (in fluvial systems). Quaternary Internationa191: 25-32.
• 213. STARKEL L., 2005. Role of climatic and anthropogenic factors accelerating soil erosion and fluvial activity in central Europe. Studia Quaternaria 22: 27-33.
• 214. STARKEL L., GĘBICA R., KALICKI T., LUDWIKOWSKA M., NIEDZIAŁKOWSKA E., 1999. Chronostratygrafia aluwiów i form fluwialnych w południowej Polsce [w:] Geochronologia Górnego Czwartorzędu Polski, A. Pazdur i in. (red.), Wrocław: 133-156.
• 215. STARKEL L., SOJA R., Michczyńska D.J., 2006. Past hydrological events reflected in Holocene history of Polish rivers. Catena 66: 24-33.
• 216. STARKEL L., THORNES J.B., 1981. Palaeohydrology of river basins. Technical Bulletin of British Geomorphological Research Group 28: 1-107.
• 217. STUPNICKA E., 1971. Tektonika utworów mezozoicznych południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Rocznik PTG 40: 393-410,
• 218. STUPNICKA E., 1997. Geologia regionalna Polski. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa: 118-166.
• 219. SULIGOWSKI R., 2004. Struktura czasowa i przestrzenna opadów atmosferycznych w Polsce. Próba regionalizacji. Prace Inst. Geogr. Akademii Świętokrzyskiej: 12.
• 220. SULIGOWSKI R., 2007. Opady deszczu o dużym natężeniu w Kielcach (1961-2000) [w:] Rola geografii fizycznej w badaniach regionalnych. Nauki geograficzne w badaniach regionalnych. Tom I, Sołtysik R., Suligowski R. (red.). Inst. Geogr. Akademii Świętokrzyskiej, Kielce: 223 230.
• 221. SULIGOWSKI R., 2008. Probable maximum precipitatin (PMP) for a 1-, 2-, 3-, 4- days duration over the Kielce Upland (Poland) [w:] Hydrological extremes in small basins, 12th Conference of Euromediterraneam Network of Experimental and Representative Basins (ERB). Jagiellonian University, Cracow: 187-191.
• 222. SULIGOWSKI R., KUPCZYK E., KASPRZYK A., KOŚLACZ R., 2009. Woda w środowisku przyrodniczym województwa świętokrzyskiego. Wyd. Instytut Geografii UJK, Kielce: 131.
• 223. SULIGOWSKI R., 2010a. Maksymalny prawdopodobny opad deszczu w zlewni Czarnej Nidy (Wyżyna Kielecka) [w:] Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej, Więzik B. (red.). Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska, PAN, nr 68, Warszawa.
• 224. SULIGOWSKI R., 2010b. Zależność między sumą opadów atmosferycznych a powierzchnią terenu objętą zasięgiem i czasem trwania na Wyżynie Kieleckiej [w:] Woda w badaniach geograficznych, Ciupa T., Suligowski R. (red.). Inst. Geogr. UJK w Kielcach: 205-215.
• 225. SZCZEPANEK K., 1961. Późnoglacjalna i holoceńska historia roślinności Gór Świętokrzyskich. Acta Palaeobotanica 2 (2): 1-44.
• 226. SZCZEPANEK K., 1971. Kras staszowski w świetle badań paleobotanicznych. Acta Palaeobotanica 12 (2), 63-140.
• 227. SZCZEPANEK K., 1982. Development of the peat-bog at Słopiec and the vegetational history of the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts in the last 10 000 years. Acta Palaeobotanica 22 (1): 117-130.
• 228. STRZEMSKI M., 1967. Gleby Gór Świętokrzyskich. Problemy zagospodarowania ziem górskich 4.
• 229. SZAFER W., ZARZYCKI K., 1972. Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa.
• 230. SZMAŃDA J.B., 2011. Zapis warunków depozycji w uziarnieniu aluwiów pozakorytowych. Landform Analysis 18: 1-97.
• 231. SZUMAŃSKI A., 1982. The evolution of the lower San river valley during the late glacial and the Holocene [w:] Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part I, L. Starkel (red.). Geogr. Studies, Spec. Issue 1: 57 78.
• 232. SZUMAŃSKI A., 1983. Paleochannels of large meanders in the river valleys of the Polish Lowland, Quat. Stud. in Poland 4: 207-216.
• 233. SZUMAŃSKI A., 1985. Opracowanie modelu przyrodniczego prawidłowości zmian ewolucyjnych w naturalnym rozwoju koryt rzecznych u schyłku plejstocenu i w holocenie. Spraw. Bad. Nauk Komit. Badań Czwartorzędu PAN 6: 82-98.
• 234. SZUMAŃSKI A., 1986. Postglacjalna ewolucja i mechanizm transformacji dna doliny dolnego Sanu. Kwartalnik AGH, Geologia 12 (1): 1-92.
• 235. SZWARCZEWSKI P., SMOLSKA E., 2009. Plan ochrony Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego. Operat ochrony walorów abiotycznych i gleb, Cz. I- Diagnoza stanu. Narodowa:Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• 236. ŚNIESZKO Z., 1978. Holoceńskie zmiany w środowisku naturalnym dna doliny Czarnej i Białej Nidy na obszarze projektowanego zbiornika Chęciny rejon wsi Mosty Żerniki. Archiwum IA WUOZ, Kielce.
• 237. ŚNIESZKO Z., 1985. Paleogeografia holocenu w dolinie Sancygniówki. Acta Geogr. Lodziensia 51: 1-106.
• 238. TEISSEYRE A.K., 1991. Klasyfikacja rzek w świetle analizy systemu fluwialnego i geometrii hydraulicznej. Acta. Uniw. Wratis. 1287, Prace Geol. 4, 241-248.
• 239. TEISSEYRE A.K., 1992. Rzeki anastomozujące-procesy i modele sedymentacji. Przegl. Geol. 4: 241-248.
• 240. TOMCZAK A., 1982. The evolution of the Vistula river valley between Toruń and Solec Kujawski during the Late Glacial and the Holocene. Geographical Studies. Special Issue 1: 109-130.
• 241. Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, 1843. Mapa Kwatermistrzostwa w skali 1:126 000.
• 242. TROLL C., 1957. Tiefenerosion, Seitenerosion und Akkumulation der Flusse im fluvioglazialen und periglazialen Bereich. Geomorph. Studien, Machatschek Festschrift: 213-226.
• 243. TUNIA K. (red.), 1997. Z archeologii Małopolski. Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej. Inst. Archeol. i Etnol. PAN, Kraków.
• 244. TURKOWSKA K., 1988. Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie. Acta Geographica Lodziensia 57.
• 245. TURNER F., 2012. Biogeowissenschaftlich-palaookologische Untersuchungen zur sp8tgalazialen und holozanen Entwicklung von Landschaft und Flussystem an der Jeetzel im mittleren Elbetal. - Ph.D. Thesis. University of Hannover.
• 246. VAN DER KROFT P., RENNO A., ULLRICH O., 2002. Spatglaziale undholozane Fluss-, Seen-und Niedermoorentwicklung im Oberlausitzer Heide und Teichgebiet (Sachsen). Greifswalder Geographische Arbeiten 26: 67-71.
• 247. VANDENBERGHE J., 1992. Climatic change and landscape development: an example from the past. Catena, Suppl. 22: 73-83.
• 248. VANDENBERGHE J., 2003. Climate forcing of fluvial system development: an evolution of ideas. Quaternary Science Reviews 22: 2053-2060.
• 249. VANDENBERGHE J., KAASE C., BOHNCKE S., KOZARSKI S., 1994. Climate-related river activity at the Weichselian-Holocene transition: a comparative study of the Warta and Maas rivers. Terra Nova 6: 476-485.
• 250. VANDENBERGHE J., MADDY D., 2001. The response of river systems to climate change. Quaternary International 79, 1-3.
• 251. WALCZOWSKI A., 1962. Utwory czwartorzędowe w okolicach Rakowa i Łagowa. Kwart. Geol. 6(3): 469-483.
• 252. WISZNIEWSKI W., CHEŁCHOWSKI W., 1987. Regiony klimatyczne. Atlas hydrologiczny Polski. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
• 253. WÓJCICKI K.J., 2005. Wpływ zmiennych środowiskowych na zapis facjalny w późnovistuliańskich i holoceńskich wypełnieniach starorzeczy Rudy, Kłodnicy i Osobłogi. Czasopismo Geograficzne 76 (4): 295-328.
• 254. WÓJCICKI K., 2010. The valley-fill deposits of the Kłodnica River (southern Poland): Environmental drivers of facies changes from the Late Vistulian through the Holocene. Geochronometria 35: 49-66.
• 255. WÓJCICKI K., MARYNOWSKI L., 2012. The organic and mineral matter contents in deposits infilling floodplain basins: Holocene alluviation record from the Kłodnica and Osobłoga river valleys, southern Poland. Geomorphology 159-160: 15-29.
• 256. WRÓBLEWSKI T., 1977. Rzeźba Gór Świętokrzyskich. Rocznik Świętokrzyski KTN 9-22.
• 257. ZAWADZKA B., 2009. Wpływ prehistorycznego hutnictwa żelaza na morfologię koryta środkowego odcinka Czarnej Nidy. Praca magisterska Inst. Gegor. UJK w Kielcach (maszynopis).
• 258. ZIELIŃSKI T., 1995. Kod litofacjalny i litogenetyczny - konstrukcja i zastosowanie [w:] Badania osadów czwartorzędowych, E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Warszwa.
• 259. ŻARNOWIECKI G., 1989. Klimat Doliny Nidy. Studia Kieleckie 1(61).
• 260. ŻARNOWIECKI G., 1991. Opady atmosferyczne Wyżyny Środkowomałopolskiej. Studia Kieleckie 11(74).