Diagnostyka termiczna wraz z oceną stanu utrzymania wybranych budynków mieszkalnych Osiedla Bobrek w Bytomiu w kontekście możliwości ich modernizacji

• Autorzy: Krause-Świerczyńska Magdalena , Sulimowska Anna

Identyfikatory

DOI

10.2478/he-2024-0018

Warianty tytułu

EN

Thermal diagnostics and preservation status assessment of selected residential buildings in the Bobrek Housing Estate in Bytom in the context of their modernisation potential

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia wybrane elementy diagnostyki termicznej historycznej zabudowy robotniczej Aglomeracji Górnośląskiej, która stanowi ważny element dziedzictwa przemysłowego regionu. Pomimo wyjątkowego znaczenia dla charakteru i kształtu górnośląskiego krajobrazu kulturowego, przetrwanie osiedli i kolonii robotniczych jest zagrożone. Obiekty mieszkalne ulegają postępującej degradacji wraz z likwidacją macierzystych zakładów przemysłowych. Badaniami zostały objęte wybrane budynki mieszkalne w obrębie osiedla Bobrek w Bytomiu – w jednym z największych i najbardziej charakterystycznych górnośląskich osiedli robotniczych. Osiedle powstające w kilku etapach od 1888 roku do lat 20. XX wieku ukazuje pełny zakres historii budownictwa patronalnego regionu. Obecnie jak w kropli wody koncentrują się w nim wszystkie negatywne zjawiska związane z bezrefleksyjną i bezplanową restrukturyzacją przemysłu, która rozpoczęła się w latach 90. XX wieku. Celem badań była próba oceny stanu utrzymania istniejących budynków wraz z diagnostyką termiczną dokonaną na podstawie badań termowizyjnych. Ocena tego stanu wydaje się kluczowa do określenia możliwości oraz zakresu ich zachowania i skutecznej termomodernizacji. Daje również szerszy pogląd na poziom skomplikowania problemu związanego z potrzebą zachowania cennego dziedzictwa przemysłowego w skali całego regionu przy jednoczesnym obniżeniu kosztów eksploatacji i emitowanych przez budynki zanieczyszczeń.

EN

This paper presents selected aspects of thermal diagnostics of historical workers’ buildings in the Upper Silesian Agglomeration, which constitutes an important element of the industrial heritage of the region. Despite the quite exceptional significance of workers’ housing estates and colonies for the nature and shape of the Upper Silesian cultural landscape, their preservation is threatened. Residential buildings face progressive degradation as their parent industrial plants get liquidated. The study covers selected residential buildings within the perimeter of the Bobrek housing estate in Bytom – one of the biggest and most characteristic workers’ housing estates in Upper Silesia. This particular housing estate, built in stages from 1888 to the 1920s, demonstrates a full scope of the history of building patronal housing complexes in the region. Currently, like a drop of water, it accumulates all negative phenomena associated with the thoughtlessness and unplanned restructuring of industry, which commenced in the 1990s. The objective of the study was an attempt at assessing the preservation status of existing buildings accompanied by thermal diagnostics based on thermal imaging tests. This assessment seems to be of key importance in determining possibilities and scope of their preservation and effective thermal insulation. Furthermore, it offers a better insight into the degree of complexity of the problem associated with the need to preserve valuable industrial heritage in the scale of the entire region, while reducing operating costs and obtaining a significant reduction of pollution emitted by buildings.

Słowa kluczowe

PL

Aglomeracja Górnośląska; osiedle robotnicze; dziedzictwo przemysłowe; diagnostyka termiczna; fasada; renowacja; badania termowizyjne

EN

Upper Silesian Agglomeration; housing estate; industrial heritage; thermal diagnostics; façade; renovation; thermal imaging tests

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 48
• Strony: 99--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., il.

Twórcy

autor

Krause-Świerczyńska Magdalena

• Wydział Architektury, Politechnika Śląska

• https://orcid.org/0000-0003-0360-1461

autor

Sulimowska Anna

• Wydział Architektury, Politechnika Śląska

• https://orcid.org/0000-0001-5231-5977

Bibliografia

• [1] Bahlcke J., Gawrecki D., Kaczmarek R. (2011). Historia Górnego Śląska. Gliwice: Dom współpracy Polsko-Niemieckiej.
• [2] Bukowski M., Śniegocki A., Wetmańska Z. (2018). Od restrukturyzacji do trwałego rozwoju. Przypadek Górnego Śląska. Raport WiseEuropa dla Fundacji WWF Polska.
• [3] Frey B. (1997). The evaluation of cultural Heritage: some critical issues. Economic Perspectives on Cultural Heritage. Palgrave Macmillan, London, 31-49.
• [4] Fruźyński A. (2012). Kopalnie węgla kamiennego w Polsce. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy.
• [5] Jaros J. (1973). Dzieje hutnictwa żelaza w rejonie Gliwic i Zabrza. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 18/4, 691-705.
• [6] Juzwa N. (1988). Kształtowanie przestrzenne przemysłu na obszarach intensywnie zurbanizowanych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, vol. 925 (8), 79-97.
• [7] Krause H., Czyszek M., Steidl T. (1997). Termografia w budownictwie mieszkaniowym, WARSTWY 3(8)/97.
• [8] Krause K.H., Ahnert R. (2014). Typische Baukonstruktionen von 1860 bis 1960 zur Beurteilung der vorhandenen Bausubstanz, Band 1, Beuth Verlag GmbH, Berlin, Wien, Zurich.
• [9] Krause M. (2017). Renowacja fasady zabytkowej kamienicy, Builder.
• [10] Krause-Świerczyńska M. (2022). Wielorodzinne budynki mieszkalne w osiedlach robotniczych Górnego Śląska – przykładowa diagnostyka termiczno-wilgotnościowa. BUILDER. 14-17.
• [11] Kuźnik F. (2015). Zarządzanie procesem metropolizacji aglomeracji górnośląskiej. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, No 259, 80-99.
• [12] Matysek P. (2017). Nośność ścian i filarów murowanych w budynkach istniejących – wykorzystanie badań nieniszczących i małoniszczących w analizie zagadnienia. Monografia – Awarie budowlane: zapobieganie, diagnostyka, naprawy, rekonstrukcje, XXXIII Ogólnopolska Konferencja Awarie Budowlane, Międzyzdroje.
• [13] Mazur D., Herbut E., Walczak J. (2006). Termowizja jako metoda diagnostyczna. Rocz. Nauk. Zoot., T. 33, z. 2 (2006) 171-181.
• [14] Murzyn-Kupisz M. (2012). Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• [15] Mourato S., Mazzanti M. (2002). Economic Valuation of 114 Cultural Heritage: Evidence and Prospects. Assessing the Values of Cultural Heritage. Research Report. Edited by Marta de la Torre. The Getty Conservation Institute, Los Angeles, 51-73.
• [16] PN-EN 13187:2001 Właściwości cieplne budynków – Jakościowa detekcja wad cieplnych w obudowie budynku – Metoda podczerwieni
• [17] Ruijgrok E. (2006). The three economic values of cultural heritage: a case study in the Netherlands. Journal of Cultural Heritage, Volume 7, Issue 3, July–September 2006, 206-213.
• [18] Steidl T., Krause P. (2009). Termowizja w ocenie jakości przegród budowlanych. PAK vol. 55, nr 11 (2009) 942-945.
• [19] Sulimowska-Ociepka A. (2005). Osiedla patronackie Górnego Śląska. Studium Miejsca oraz znaczenie, Praca doktorska.
• [20] Sulimowska-Ociepka A. (2009). Osiedle patronackie Bobrek w Bytomiu na Górnym Śląsku. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki Polskiej Akademii Nauk, Tom LIV, Zeszyt 1/2009, 57-65.
• [21] Sulimowska-Ociepka A. (2016). Kłopotliwe dziedzictwo – historyczne osiedla robotnicze Górnego Śląska. Przegląd kulturoznawczy. Nr 1(27) 2016, 60-72.
• [22] Szmolke N. (2015). Diagnostyka obiektów z wykorzystaniem kamery termowizyjnej. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury Journal of Civil Engineering, Enviroment and Architecture, JCEEA, t. XXXII, z.62 (2/15), 469-476.
• [23] Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami, Oddział Wojewódzki z siedzibą w Bytomiu. (1993). Studium historyczno-urbanistyczne zabytkowego osiedla robotniczego Kolonia Bobrek, Bytom.
• [24] Więcek B., Perkowski J., Wysocki M. (2010). Zastosowanie termowizji do badań architektonicznych obiektów zabytkowych. Instytut Elektroniki Politechniki Łódzkiej Międzyresortowy Instytut Techniki Radiacyjnej Politechniki Łódzkiej, Prace Instytutu Elektrotechniki, zeszyt 245, 31-40.
• [25] Więcek B., Poksińska M. (2006). Zastosowanie termografii w konserwacji zabytków, PAK nr 3/2006 7-10.
• [26] Wittchen W. (2010). Wykorzystanie techniki termowizyjnej w hutnictwie żelaza i stali, Prace IMŻ 1, 250-254.
• [27] Zygmunt A. (2018). Potencjał demograficzny Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii — szanse, zagrożenia, perspektywy. Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” 2018, T. 9, z. 2, 100-119.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).