Wpływ długotrwałego oddziaływania cyklicznych zjawisk atmosferycznych na właściwości piaskowców istebniańskich

• Autorzy: Figarska-Warchoł Beata , Sierakowska Joanna

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.6

Warianty tytułu

EN

The influence of long-term cyclic atmospheric phenomena on the Istebna sandstone properties

• Konferencja: Jubileuszowa XXV Konferencja Naukowa PIG-PIB Kamień w złożu, krajobrazie i architekturze – Kielce, 27.11.2020
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The Istebna sandstones are one of the main stone materials used for centuries in the construction industry in Kraków and the surrounding area. It was supported not only by their decorative properties and technical parameters, but also the proximity of the outcrops. The results of research on changes in the physical and mechanical properties of samples taken from the Czasław and Sobolów deposits are presented. They represent two structural varieties, subjected to fatigue by cyclic processes of freezing and thermal shock. Such a treatment of the samples was aimed at recreating the natural conditions in which the stone elements are subjected to the destructive effects of atmospheric phenomena associated with temperature changes during winter and summer periods. Data on the weather conditions in Kraków for the period 1951-2020 were used to assess the effect of climate on the intensity of the impact of the two above factors and, additionally, the destructive effect of rock salt, used for de-icing road surfaces. An attempt was also made to forecast the expected rate of destruction of the Istebna sandstones, based on the analysis of climate change.

Słowa kluczowe

PL

piaskowce istebniańskie; szok termiczny; fizyczne wietrzenie; gęstość pozorna; absorpcja wody na wagę; prędkość fali ultradźwiękowej

EN

Istebna sandstones; thermal shock; physical weathering; apparent density; water absorption by weight; ultrasonic wave velocity

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 2
• Strony: 109--119
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Figarska-Warchoł Beata

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, ul. Józefa Wybickiego 7A, 31-261 Kraków

autor

Sierakowska Joanna

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Adama Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. BROMOWICZ J. 2001 - Ocena możliwości wykorzystania skał z okolic Krakowa do rekonstrukcji kamiennych elementów architektonicznych. Gosp. Sur. Min., 17 (1): 5-73.
• 2. BROMOWICZ J., FIGARSKA-WARCHOŁ B. 2010 - Raport z badań nad zmianami właściwości skał wywołanych zamrozem. Pr. Nauk. Inst. Górn. PWr., Stud. Mat., 130 (37): 41-55.
• 3. BROMOWICZ J., MAGIERA J. 2015 - Kamienie wczesnośredniowiecznych budowli Krakowa: ich pochodzenie na tle geologii miasta. Wyd. AGH, Kraków.
• 4. BURTAN J. 1956 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1: 50 000, ark. Wieliczka. Inst. Geol., Warszawa.
• 5. CIESZKOWKI M., WAŚKOWSKA A. 2010 - Zamki znad jezior Rożnowskiego i Czchowskiego jako geoturystyczne lapidaria i rola piaskowców istebniańskich w ich powstaniu. Geoturystyka, 2 (21): 3-18.
• 6. FIGARSKA-WARCHOŁ B., STAŃCZAK G. 2016 - Ocena mikrostruktur kierunkowych i ich znaczenie dla właściwości technicznych piaskowców. Górn. Odkryw., 57 (4): 26-38.
• 7. HALSEY D.P., MITCHELL D.J., DEWS S.J. 1998 - Influence of climatically induced cycles in physical weathering. Quart. J. Eng. Geol., 31: 359-367.
• 8. KITA-BADAK M. 1963 - O możliwości wykorzystania piaskowców warstw istebniańskich z okolic Dobczyc. Kwart. Geol., 7: 374-383.
• 9. KSIĄŻKIEWICZ M. 1951 - Objaśnienia do arkusza Wadowice, 1: 50 000. Inst. Geol., Warszawa.
• 10. PESZAT C. (red.) 1976 - Piaskowce karpackie, ich znaczenie surowcowe i perspektywy wykorzystania. Zesz. Nauk. AGH, Geologia, 2 (2): 27-35.
• 11. PESZAT C., BUCZEK-PUŁKA M. 1984 - Zmienność właściwości fizyczno-mechanicznych budowlanych piaskowców istebniańskich obszaru Karpat. Zesz. Nauk. AGH, Geologia, 10 (1): 5-34.
• 12. PESZAT C., WIESER T. 1999 - Mineral composition of matrix in thick-bedded Istebna Sandstones (The Polish Flysch Carpathians). Mineral. Pol., 30 (1): 73-84.
• 13. PN-EN 1936:2010 - Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie gęstości i gęstości objętościowej oraz całkowitej i otwartej porowatości.
• 14. PN-EN 13755:2008 - Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie nasiąkliwości przy ciśnieniu atmosferycznym.
• 15. PN-EN 12371:2010 - Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie mrozoodporności.
• 16. PN-EN 14066:2013-07 - Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie odporności na starzenie spowodowane szokiem termicznym.
• 17. PN-EN 14579: 2005 - Metody badań kamienia naturalnego. Oznaczanie prędkości rozchodzenia się dźwięku.
• 18. RAJCHEL J. 2005 - Kamienny Kraków. Spojrzenie geologa. Wyd. AGH, Kraków.
• 19. REMBIŚ M., SMOLEŃSKA A. 2010 - Odporność wybranych piaskowców karpackich na krystalizację soli i zmiany ich mikrostruktur. Gosp. Sur. Min., 26 (1): 37-59.
• 20. ROBERTSON E.C. 1988 - Thermal properties of rocks. United States Department of the Interior, Geological Survey, Open File Report, 88-441: 1-106.
• 21. SMOLEŃSKA A., KORZENIOWSKI M., OZGA P. 2010 - Kamień budowlany i dekoracyjny zamku Kmitów i Lubomirskich w Nowym Wiśniczu. Prz. Geol., 58 (10): 984-990.
• 22. UNRUG R. 1963 - Istebna beds - a fluxoturbidity formation in the Carpathian flysch. Rocz. PTG, 33 (1): 49-92.
• 23. WILCZYÑSKA-MICHALIK W. 2004 - Influence of atmospheric pollution on the weathering of stones in Cracow monuments and rock outcrops in Cracow, Cracow-Częstochowa Upland and the Carpathians. Wyd. Nauk. Akad. Pedagog., Kraków.
• 24. WILCZYŃSKA-MICHALIK W., MICHALIK M. 1995 - Deterioracja materiałów skalnych w budowlach Krakowa. Prz. Geol., 43: 227-235.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).