Górnictwo kruszyw w Polsce – szanse i zagrożenia

• Autorzy: Kozioł W. , Machniak Ł. , Borcz A. , Baic I.

Warianty tytułu

PL

Mining of Aggregates in Poland – Opportunities and Threats

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł przedstawia rozwój wydobycia i produkcji kruszyw w Polsce na tle kształtowania się produkcji kruszyw w wybranych krajach Unii Europejskiej. Kruszywa mają szerokie zastosowanie w wielu branżach przemysłowych. Są największą na świecie grupą eksploatowanych kopalin, a ich globalne wydobycie szacowane jest na poziomie ponad 20 mld Mg rocznie, z czego w Europie kształtuje się na poziomie 3,7 mld Mg/rok. W Polsce produkcja kruszyw w 2015r wyniosła ponad 0,23 mld Mg/rok i od lat 90. XX wieku wzrosła prawie czterokrotnie. W artykule zwrócono uwagę na rolę i znaczenie kruszyw naturalnych w gospodarce krajowej. Scharakteryzowano zmiany regionalne i jakościowe wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w Polsce. W latach 2011–2015 wydobycie kruszyw naturalnych uległo głównie spadkowi – w czterech województwach nawet ponad 50%. Województwa utrzymują generalnie stałe pozycje w rankingu jeżeli chodzi o produkcję kruszyw łamanych. Istotną część artykułu stanowi analiza szans i zagrożeń produkcji kruszyw w Polsce, której nie grozi tak drastyczny spadek zapotrzebowania na kruszywa jak innym krajom Europy. Wynika to z faktu możliwości korzystania ze środków unijnych w najbliższych latach, jednak i po tym okresie prognozuje się nadal spore zapotrzebowanie wynikające z konieczności: rozbudowy i powiększenia obszarów szybkich dróg i obwodnic dużych miast, budowy inwestycji energetycznych oraz konieczności budowy mieszkań, których w Polsce jest zdecydowanie za mało. Niemniej pojawiają się również utrudnienia wynikające choćby z pogarszania się jakości złóż kruszyw naturalnych, czy wzrost głębokości eksploatacji i konieczność urabiania złóż trudno urabialnych, które wymagają zmiany technologii wydobycia, co przekłada się na wzrost kosztów produkcji. Istotnym elementem jest brak możliwości modyfikowania parków maszynowych przez kopalnie o dużych możliwościach produkcyjnych, w których sprzedaż kruszyw po niskich cenach wystarcza zaledwie na pokrycie kosztów zmiennych produkcji.

EN

This article presents the development of extraction and production of natural aggregates in Poland on the background of the formation of aggregates production in selected countries of the European Union. Aggregates are widely used in many industrial sectors. They are the world's largest group of exploited minerals, and their global production stands at more than 20 billion Mg per year, of which Europe stands at 3,7 billion Mg/year. In Poland, the production of aggregates stands at over 0,23 billion Mg/year (2015 year), and since the 90s of the twentieth century it grew almost four times. In this article attention was paid to the role and importance of natural aggregates in the national economics. Changes in the regional and qualitative extraction of sand and gravel aggregates in Poland were characterized. In period 2011–2015 extraction of natural aggregates has mostly decreased – in four provinces even more than 50%. The voivodeships remain generally on fixed positions in the ranking when it comes to the production of crushed stones aggregates. An important part of the article is description of the opportunities and threats of aggregates production in Poland, which threatened not so drastic decrease in demand for aggregates like in the other countries of Europe. This is due to the possibility of using EU funds in the coming years, however and after this period forecasts are showing still considerable demand resulting from the need to: expansion and enlargement of areas of fast roads and bypasses of major cities, construction of energy investments and the need for housing constructions, which in Poland are definitely not enough. However, there are also difficulties resulting even with the deterioration in the quality of deposits of natural aggregates, or an increase in the depth of exploitation and the need for excavate of deposits difficult to mine that require changes in production technology, which results into an increase in production costs. An important element is the lack of ability to modify machine parks by mines with high production capacity, in which the aggregate trade at low prices is sufficient just to cover the variable costs of production.

Słowa kluczowe

PL

kruszywa naturalne; eksploatacja odkrywkowa; baza surowcowa; analiza rynkowa

EN

natural aggregates; surface exploitation; material resources; market analysis

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2016
• Tom: R. 17, nr 2
• Strony: 175--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kozioł W.

• AGH University of Science and Technology, Kraków, Mickiewicza 30, 30-059, Poland

autor

Machniak Ł.

• AGH University of Science and Technology, Kraków, Mickiewicza 30, 30-059, Poland

autor

Borcz A.

• AGH University of Science and Technology, Kraków, Mickiewicza 30, 30-059, Poland

autor

Baic I.

• Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Oddział Zamiejscowy w Katowicach, 40-157 Katowice, Korfantego 193A, Poland

Bibliografia

• 1. Bednarczyk J. red. 2014. Scenariusz krajowy pozyskiwania i zagospodarowania surowców skalnych. Wrocław. Poltegor–Instytut. Instytut Górnictwa Odkrywkowego, s. 250 + 3 zał.
• 2. Kozioł W. i Galos K. red. 2013. Scenariusze zapotrzebowania na kruszywo naturalne w Polsce i w poszczególnych jej regionach. Kraków- Wrocław. Poltegor–Instytut. Instytut Górnictwa Odkrywkowego, s. 206
• 3. Kozioł i in. 2014 – Kozioł W., Ciepliński A., Machniak Ł. Kruszywa naturalne w Unii Europejskiej – produkcja w latach 1980 – 2011. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management 30(1), s. 53–68
• 4. Kozioł i in. 2015a – Kozioł W., Ciepliński A., Machniak Ł., Borcz A. Kruszywa w budownictwie. Cz. 1. Kruszywa naturalne. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne: drogi, geoinżynieria, geotechnika, hydrotechnika, inżynieria bezwykopowa, inżynieria środowiska, mosty, przepusty, tunele 10(4), s. 98–100
• 5. Kozioł i in. 2015b – Kozioł W., Machniak Ł., Ciepliński A., Borcz A. Produkcja i zużycie kruszyw naturalnych w Polsce – aktualny stan i prognozy. Górnictwo Odkrywkowe 56 (4), s. 41–50
• 6. Machniak Ł. 2016a. Model rozwoju sieci dróg szybkiego ruchu w oparciu o analizę ogłoszonych przetargów. Mining Science – Mineral Aggregates 23(1), s. 83–94
• 7. Machniak Ł. 2016b. Znaczenie budownictwa jednorodzinnego na rynku kruszyw do betonu. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne: drogi, geoinżynieria, geotechnika, hydrotechnika, inżynieria bezwykopowa, inżynieria środowiska, mosty, przepusty, tunele 64(1), s. 62–64
• 8. Rams A. 2016. Nie tylko dla budownictwa. Surowce i Maszyny Budowlane 2, s. 14–16
• 9. Stankiewicz J. 2016. Kierunki zagospodarowania drobnych frakcji z wydobycia i przeróbki surowców mineralnych. Mining Science – Mineral Aggregates 23(1), s. 155–166
• 10. IMBiGS 2015. Identyfikacja wielkości bazy zasobowej drobnych frakcji kruszyw z wydobycia i przeróbki kruszyw naturalnych wraz z kierunkami zagospodarowania. Warszawa-Katowice, Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego (IMBiGS). Badania statutowe. Materiał niepublikowany
• 11. UEPG 2008–2015. Annual Report. Brussels. European Aggregates Association (UEPG)
• 12. PIG 1991–2016. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. Warszawa. Państwowy Instytut Geologiczny (PIG)
• 13. Kabziński A. 2015. Pełne wykorzystanie surowców. Autostrada Polska – Salon Kruszyw. Kielce. 15 maj 2015. Warszawa: IMBiGS
• 14. Koziński J. Bez mieszkań nie będzie dzieci. Mieszkanie+ to listek figowy [Online] Dostępne w:http://wyborcza.biz/biznes/1,100897,20499960,bez-mieszkan-nie-bedzie-dzieci-mieszkanie-to-listek-figowy.html [Dostęp: 15 lipca 2016]

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.