What can we learn from archive records of snow avalanches in the Tatra Mountains?

• Autorzy: Kaczka R. J. , Spyt B. , Janecka K. , Lempa M. , Rączkowska Z.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of studies was to summarize all available published records of snow avalanche events in the Tatra Mountains in a form of a geodatabase and assess the usefulness of compiled information for analyses of long-term changes in snow avalanches characteristics. The systematic study of various sources from Poland and Slovakia resulted in geodatabase including about 3406 avalanche events, of which 2033 were registered in the Polish and 1373 in the Slovakian parts of the Tatra Mountains. The geodatabase comprises information about location, type and size of the avalanche, time of the event, source of the information as well as information about rescue missions, number of injured and fatalities. The snow avalanches causing the accidents are well documented. The rest of the avalanches were registered only as a result of the researches lasting from one up to maximum 11 winters or sporadic observations. In the Polish part of the High Tatra Mountains most of the avalanches were reported (681 events) in the Białka Valley, especially the Mięguszowieckie Szczyty ridge. In the Slovakian part of the Tatra Mountains most of the records came from the Žiarska Valley (222 events), especially the Tri kopy ridge. Although the records are unsystematic, the collected information can be used, if processed with caution, to analyse the certain aspects of the avalanche activities. The geodatabase was designed and developed in the way that allows future improvements by adding new records, either recent or historical ones.

Słowa kluczowe

EN

snow avalanches; historical records; avalanche accidents; Tatra Mountains

• Wydawca: Polska Akademia Umiejętności
• Czasopismo: Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 50
• Strony: 33—51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 87 poz., wykr., rys., tab.

Twórcy

autor

Kaczka R. J.

• University of Silesia, Faculty of Earth Science; Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Spyt B.

• University of Silesia, Faculty of Earth Science; Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Janecka K.

• University of Silesia, Faculty of Earth Scienc; Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Lempa M.

• Pieniny National Park; Jagiellońska 107B, 34-450 Krościenko n/Dunajcem, Poland

autor

Rączkowska Z.

• Institute of Geography and Spatial Organization PAS, Department of Geoenvironmental Research; 22 Św. Jana str., 31-018 Kraków, Poland

Bibliografia

• Ackroyd P., 1986. Debris transported by avalanche, Torlesse Range, New Zealand. Zeitschrift für Geomorphologie N.F. 30, 1, 1–14.
• Bader S., Kunz P., 2000. Climate risks—The challenge for Alpine Region - PNR31. Ed. by Zürich: vdf Hochschuverlag AG an der ETH. Zürich.
• Bebi P., Kulakowski D., Rixen C., 2009. Snow avalanche disturbances in forest ecosystems – State of research and implications for management. Forest Ecology and Management 257, 9, 1883–1892.
• Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich, 2012–2014, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
• Castebrunet H., Eckert N., Giraud G., Durand Y., Morin S., 2014. Projected changes of snow conditions and avalanche activity in a warming climate: the French Alps over the 2020–2050 and 2070–2100 periods. Cryosphere 8, 5, 1673–1697.
• Chomicz K., 1962. Śnieg i lawiny w Tatrach w 1960 r. Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny.
• Chomicz K., 1964. Śnieg i lawiny w Tatrach w 1961 r. Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny.
• Chrustek P., Świerk M., Biskupic M., 2013. Snow avalanche hazard mapping for different frequency scenarios, the case of the Tatra Mts., Western Carpathians. International Snow Science Workshop Grenoble – Chamonix Mont-Blanc, 745–749.
• Czajka B., Kaczka R.J., Guzik M., 2012. Zmiany morfometrii szlaków lawinowych w Dolinie Kościeliskiej od utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego. [in:] A. Łajczak (ed.), Antropopresja w wybranych strefach morfoklimatycznych – zapis zmian w rzeźbie i osadach. Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego 77, Sosnowiec, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 126–135.
• Eckert N., Parent E., Kies R., Baya E., 2010. A spatiotemporal modelling framework for assessing the fluctuations of avalanche occurrence resulting from climate change: Application to 60 years of data in the northern French Alps. Climatic Change 101, 3–4, 515–553.
• Falarz M., 2001. Zmienność wieloletnia wystę powania pokrywy śnieżnej w polskich Tatrach. Folia Geographica. Series Geographia-Physica 31–32, 101–123.
• Falarz M., 2002. Klimatyczne przyczyny zmian i wieloletniej zmienności występowania pokrywy śnieżnej w polskich Tatrach. Przegląd Geograficzny 74, 1, 83–106.
• Freer G.L., Schaerer P.A., 1980. Snow-avalanche hazard zoning in British Columbia, Canada. National Research Council Canada, Division of Building Research.
• Fiema A., Korzyński M., Nodzyński T., 2007a. Warunki śniegowe w Tatrach Polskich 2004/2005 Podsumowanie sezonu, IMGW Warszawa.
• Fiema A., Korzyński M., Nodzyński T., 2007b. Warunki śniegowe w Tatrach Polskich 2005/2006 Podsumowanie sezonu, IMGW Warszawa.
• Gardner J. 1983. Observations on erosion by wet snow avalanches Mount Rea area, Alberta, Canada. Artic and Alpine Research 15, 271–274.
• Gądek B., Grabiec M., Rączkowska Z., Maciata A., 2016. Variability of the snow avalanche danger in the Tatra Mountains during the past nine decades. Geographia Polonica 89, 1, 65–77.
• Gądek B., Kaczka R. J., Rączkowska Z., Rojan E., Casteller A., Bebi P., Snow avalanche activity in Żleb Żandarmerii in a time of climate change (Tatra Mts., Poland). Catena, in print.
• Grósz A., 1916. A Magas Tatras Lavinaviszonyairol. Jahrbuch des Ungarischen Karpathen 43, 3–66.
• Hess M., 1965. Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne 11, 1–268.
• Jagiełło M., 2002. Wołanie w górach. Iskry.
• Jomelli V., Francou B., 2000. Comparing the characteristics of rockfall talus and snow avalanche landforms in an Alpine environment using a new methodological approach: Massif des Ecrins, French Alps. Geomorphology 35, 3, 181–192.
• Kaczka R. J., Lempa M., Czajka B., Janecka K., Rączkowska Z., Hreško J., Bugar G., 2015. The recent timberline changes in the Tatra Mountains: A case study of the Mengusovská Valley (Slovakia) and the Rybi Potok Valley (Poland). Geographia Polonica 88, 2, 71–83.
• Kajimoto T., Daimaru H., Okamoto T., Otani T., Onodera H., 2004. Effects of snow avalanche disturbance on regeneration of subalpine Abies mariesii forest, northern Japan. Arctic, Antarctic, and Alpine Research 36, 4, 436–445.
• Keylock C., 1997. Snow avalanches. Progress in Physical Geography 21, 4, 481–500.
• Kłapa M., 1959. Lawiny. Wierchy 28, 127–163.
• Kłapowa M., 1969. Obserwacje lawin śnieżnychwTatrach. Wierchy 38, 137–154.
• Kłapowa M., 1976. Mapa zagrożenia lawinowego w Tatrach–Tatry Zachodnie. Wynik kartowania lawin śnieżnych zimą 1969/1970. Map at a scale 1:10,000, 8 sheets.
• Krąż E., Balon J., 2012. Wpływ warunków naturalnych na występowanie wypadków w Polskich Tatrach. Prace Geograficzne 128, 97–107.
• Lavigne A., Eckert N., Bel L., Parent E., 2015. Adding expert contribution to the spatio-temporal modeling of avalanche activity under different climatic influences. Journal of the Royal Statistical Society C, Applied Statistics 64, 4, 651–671.
• Lazar B. Williams M., 2008. Climate change in western ski areas: potential changes in the timing of wet avalanches and snow quality for the Aspen ski area in the years 2030 and 2100. Cold Regions Science and Technology 51, 2–3, 219–228.
• Lempa M., Kaczka R.J., Rączkowska Z., 2015. Morphological and Morphometrical Analyses Reveal the Avalanche Influence over the Talus Cones in the Rybi Potok Valley, Tatra Mountains.Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 49, 15–33.
• Lempa M., Kaczka R.J., Rączkowska Z., Janecka K., 2016. Combining treering dating and geomorphological analyses in the reconstruction of spatial patterns of the runout zone of snow avalanches, the Rybi Potok Valley, the Tatra Mountains. Geographia Polonica 89, 1, 31–45.
• Leszczcki S., 1929a. Badania klimatologiczne w Tatrach. Wiadomości Geograficzne 7, 3, 35–36.
• Leszczcki S., 1929b. Badania klimatologiczne w Tatrach. Wiadomości Geograficzne 7, 5, 58–59.
• Leszczcki S., 1929c. Badania klimatologiczne w Tatrach. Wiadomości Geograficzne, 7, 8, 102–103.
• Leszczycki S., 1931. Współczesny stan badań niwalnych w Polsce. Wiadomości Geograficzne 9, 3, 31–34.
• Luckman B.H., 1978. Geomorphic work of snow avalanches in the Canadian Rocky Mountains. Arctic and Alpine Research 10, 2, 261–276.
• Luckman B.H., 1992. Debris flows and snow avalanche landforms in the Lairig Ghru, Cairngorm Mountains, Scotland. Geografiska Annaler 74A., 109–121.
• Maggioni M., Gruber U., 2003. The influence of topographic parameters on avalanche release dimension and frequency. Cold Regions Science and Technology 37, 3, 407–419.
• Martin E., Giraud G., Lejeune Y., Boudart G., 2001. Impact of climate change on avalanche hazard. Annals of Glaciology 32, 163–167.
• McClung D.M., Schaerer P.A., 1985. Characteristics of flowing snow and avalanche impact pressures. Annals of Glaciology 6, 1, 9–14.
• McClung D.M., Schaerer P.A., 2006. The avalanche handbook. Seattle. The Mountaineers Books.
• McClung D.M., 2001. Characteristics of terrain, snow supply and forest cover for avalanche initiation caused by logging. Annals of Glaciology 32, 1, 223–229.
• Milan L., 1981. Spracovanie katastru lavínových terénov a ich topografickej charakteristiky v horstvách Slovenska. Geografický časopis 33, 2, 145–163.
• Milata W., 1937. Pokrywa śnieżna w Karpatach. Biuletyn Komisji Studiów Ligi Popierania Turystyki 1, 137–186.
• Milata W., 1947. Lawiny. Wierchy 17, 175–179.
• Niedźwiedź T., 1992. Climate of the Tatra Mountains. Mountain Research and Development 12, 2, 131–146.
• Niedźwiedź T., Łupikasza E., Pińskwar I., Kundzewicz Z.W., Stoffel M., Małarzewski Ł., 2015. Variability of high rainfalls and related synoptic situations causing heavy floods at the northern foothills of the Tatra Mountains. Theoretical and Applied Climatology 119, 1–2, 273–284.
• O’Leary C., Ranger S., 1968. The character of snow avalanching induced by the Alaska earthquake. The Great Alaska Earthquake of 1964. 3, 1, 355.
• Pawlik W., 1931. Przyczynek do znajomości morfologii lawin tatrzańskich. Wiadomości Geograficzne 9, 3, 45–49.
• Perla R.I., Martinelli Jr. M., 1976. Avalanche handbook. Washington DC, University of Agriculture.
• Pociask-Karteczka J., Baścik M., Czubernat S., 2007. Ruch turystyczny w Tatrzańskim Parku Narodowym w latach 1993–2005. [in:] W. Kurek, M. Mika (eds.), Studia nad turystyką. Tradycje, stan obecny i perspektywy badawcze. Geograficzne, społeczne i ekonomiczne aspekty turystyki. Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ, Kraków, 271–280.
• Podolskiy E. A., Nishimura K., Abe O., Chernous P.A., 2010. Earthquake-induced snow avalanches: I. Historical case studies. Journal of Glaciology 56 (197), 431–446.
• Quirini-Popławski Ł., 2007. Początki zorganizowanego ratownictwa górskiego w Czarnohorze i Tatrach. [in] J. Pociask-Karteczka, A. Matuszyk, P. Skawiński (eds.), Stan i perspektywy rozwoju turystyki w Tatrzańskim Parku Narodowym. Studia i Monografie AWF 46, AWF – TPN, Kraków–Zakopane, 111–120.
• Radwańska-Paryska Z., Paryski W.H., 1995. Wielka encyklopedia tatrzańska. Wydawnictwo Górskie.
• Rączkowska Z., Długosz M., Rojan E., 2016. Geomorphological conditions of snow avalanches in the Tatra Mountains. Zeitschrift für Geomorphologie 60, 4, 285–297.
• Rejowska Z. 1948. Obserwacje lawin w okolicach Morskiego Oka. Taternik 30, 1–2.
• Reichart D., Freyer B., 1924. Lavinen in der Hohen Tatra. Turistik, Alpinismus und Wintersport 49, 1/2, 1–18.
• Schneebeli M., Laternser M., Ammann W., 1997. Destructive snow avalanches and climate change in the Swiss Alps. Eclogae Geologicae Helvetiae 90, 457–461.
• Schweizer, J., Lütschg M., 2001. Characteristics of human-triggered avalanches. Cold Regions Science and Technology 33, 2, 147–162.
• Schweizer J., Bruce J., Schneebeli M., 2003. Snow avalanche formation. Reviews of Geophysics 41, 4. doi:10.1029/ 2002RG000123.
• Schaerer P., 1977. Analysis of snow avalanche terrain. Canadian Geotechnical Journal 14, 281–287.
• Sekiguchi T., Sato H.P., Akiyama K., 2005. Geomorphological features of avalanche furrows in heavy snow region in Japan. Bulletin of the Geographical Survey Institute 52, 37–47.
• Šilhán K., Tichavský R., 2017. Snow avalanche and debris flow activity in the High Tatra Mountains: New data from using dendrogeomorphic survey. Cold Regions Science and Technology 134, 45–53.
• Smith J.M., 1995. Frequency and terrain factors for high-frequency snow avalanche paths. Msc Thesis, Dept. of Geography, British Columbia, Canada.
• Smith M. J., McClung D.M., 1997a. Avalanche frequency and terrain characteristics at Rogers’ Pass, British Columbia, Canada. Journal of Glaciology 43 (143), 165–171.
• Smith M.J., McClung D.M., 1997b. Characteristics and prediction of high-frequency avalanche runout. Arctic and Alpine Research 29, 3, 352–357.
• Spyt B., Kaczka R.J., Lempa M., Rączkowska Z., 2016. Application of the timberline morphometric analysis for detecting snow avalanche paths: A case study of the Tatra Mountains. Geographia Polonica 89, 1, 91–111.
• Stolarczyk J., 1915. Kronika parafii zakopiańskiej 1848–1890. Druk W.L. Anczyca i Sp. Kraków, przedruk 1984.
• Szczepański J.A., 1933. Początki taternictwa zimowego. Wierchy 11, 27–44.
• Ustrnul Z., Walawender E., Czekierda D., Štrastný P., Lapin M., Mikulová K., 2015. Precipitation and snow cover. [in:] K. Dąbrowska, M. Guzik (eds.), Atlas of the Tatra Mountains, Abiotic Nature, sheet II.3, maps 1 and 5, 1: 250,000. Zakopane, Tatrzański Park Narodowy.
• Vojtek M., 2005. Statistical results from historical avalanche records (High Tatra Mountains, Slovakia). Contributions to Geophysics & Geodesy 35, 3, 255–263.
• Walsh S.J., Butler D.R., Allen T.R., Malanson G.P., 1994. Influence of snow patterns and snow avalanches on the alpine treeline ecotone. Journal of Vegetation Science 5, 5, 657–672.
• Weir P., 2002. Snow avalanche management in forested terrain. British Columbia, Forest Science Program.
• WIG (Wojskowy Instytut Geograficzny), 1934. Map of Tatra Mountains (Polish part). Photogrametric Map of the National Park (Tatra Mountains, Polish part), 1:20,000, Tourist-skiing edition.
• www.hzs.sk
• Zaruski M., 1908. Lawina śnieżna w Tatrach. Czas 13, 16, 17, 19.
• Zaruski M., 1909. Przygoda z lawiną pod Polskim Grzebieniem. Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego 30, 16–22.
• Zaruski M., 1910. Jeden dzień przy Morskim Oku. Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego 31, 31–35.
• Zaruski M., 1911. Lawiny śnieżne w Dolinie Rybiego Potoku w dniach 27–29.01.1911. Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego 32, 107–112.
• Zaruski M., 1913. Przewodnik po terenach narciarskich Zakopanego i Tatr Polskich.
• Zweifel B., Raez A., Stucki T., 2006. Avalanche risk for recreationists in backcountry and in off-piste area: Surveying methods and pilot study at Davos, Switzerland. Proceedings International Snow Science Workshop, 733–741.
• Žiak M., 2012. Lavínová hrozba, bilancia energie a hmoty vo vysokohorskom prostredí. PhD thesis Prírodovedecká fakulta Univerzity Komenského v Bratislave, Bratislava.
• Žiak M., Długosz M., 2015. Potencjalne obszary lawinowe. Chart V.3 [in:] K. Dąbrowska, M. Guzik (eds.), Atlas of the Tatra Mountains, Abiotic Nature. Zakopane, Tatrzań ski Park Narodowy.
• Żmudzka E., 2011. Contemporary climate changes in the high mountain part of the Tatras. Miscellanea Geographica 15, 93–102.
• Żmudzka E., Nejedlík P., Mikulová K., 2015. Temperature, thermal indices. [in:] K. Dąbrowska, M. Guzik (eds.), Atlas of the Tatra Mountains, Abiotic Nature, sheet II.2, map 1, scale 1: 250,000. Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.