Accelerated peatland disappearance in the vicinity of the Konin brown coal strip mine

• Autorzy: Ilnicki P. , Górecki K. , Szczepański M.

Identyfikatory

DOI

10.1515/jwld-2017-0071

Warianty tytułu

PL

Przyśpieszone zanikanie torfowisk w sąsiedztwie Kopalni Odkrywkowej Węgla Brunatnego Konin

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the Powidzki Landscape Park, there are 150 peatlands of a total area of 1,250.2 ha. On its edge, brown coal strip mines are in operation, causing deep land drainage that resulted in a drastic (up to 5 m) lowering of the water table in lakes and accelerated peatland disappearance. To determine the extent of the process, a comparison was made of the types of surface soil layers and their ash content in 20 peatlands determined in 1957–1965 and in 2017. They are located in the farmland lying the closest to the strip mine, Jóźwin IIB, and in woodland lying further away. The results were compared with those for a peatland in Skulsk, which was not affected by the negative impact of the strip mine. Fen peat, occurring there about 55 years ago has largely turned into grainy moorsh. In the 20–50 cm layer, an ash content has grown almost twofold, while in part of the peatlands organic soils have changed into mineral and organic-mineral ones. The greatest changes have occurred in the farmland. In all Park peatlands, grasslands have contracted threefold, while the area of forests and woodlands has grown fivefold. Today, about 10% of the peatland area is taken up by arable land of which there was none before.

PL

W Powidzkim Parku Krajobrazowym znajduje się 150 torfowisk o obszarze 1250,2 ha. Na jego obrzeżu prowadzona jest odkrywkowa eksploatacja węgla brunatnego powiązana z głębokim odwodnieniem terenu. Spowodowała ona drastyczne obniżenie lustra wody (do 5,0 m) w istniejących tu jeziorach i przyśpieszyła proces zanikania torfowisk. W celu ustalenia jego zakresu porównano określone w latach 1957–1965 i w 2017 r. rodzaje i popielność powierzchniowych warstw gleby w 20 torfowiskach. Leżą one najbliżej odkrywki Jóźwin IIB położonym regionie rolniczym i w dalej położonym regionie leśnym. Wyniki porównano z torfowiskiem w Skulsku, na które kopalnia negatywnie nie oddziałuje. Występujące ok. 55 lat temu torfy niskie w większości przekształciły się w mursz ziarnisty. W warstwie 20–50 cm nastąpił blisko dwukrotny wzrost popielności, a w części torfowisk gleby organiczne przekształciły się w gleby mineralne i organiczno-mineralne. Największe zmiany wystąpiły w regionie rolniczym. We wszystkich torfowiskach na terenie Parku trzykrotnie zmalał obszar użytków zielonych i pięciokrotnie wzrosła powierzchnia lasów. Obecnie 10% ich powierzchni zajmują grunty orne, których uprzednio nie było wcale.

Słowa kluczowe

EN

brown coal mining; lakes degradation; landscape park; peatland utilization change; peatlands disappearance

PL

degradacja jezior; kopalnia odkrywkowa węgla brunatnego; obszar Natura 2000; park krajobrazowy; zanikanie torfowisk; zmiana użytkowania torfowisk

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2017
• Tom: no. 35
• Strony: 83--93
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Ilnicki P.

• Poznań University of Life Sciences, Faculty of Horticulture and Landscape Architecture, Department of Environmental Protection, ul. Dąbrowskiego 159, 60-594 Poznań, Poland

autor

Górecki K.

• Poznań University of Life Sciences, Faculty of Horticulture and Landscape Architecture, Department of Environmental Protection, ul. Dąbrowskiego 159, 60-594 Poznań, Poland

autor

Szczepański M.

• Institute for Agricultural and Forest Environment, Polish Academy of Sciences, Poznań, Poland

Bibliografia

• CHMIEL J. 2007. Inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych z zał. 1 i gatunków roślin z zał. 2 Dyrektywy Rady 92/43/EWG na terenie PLH300026 Pojezierze Gnieźnieńskie [Listing of natural habitats from annex 1 and plant species from annex 2 of the Council Directive 92/43/EEC on the PLH300026 Gniezno Lakeland]. Manuscript. Poznań. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Mapa i zdjęcia lotnicze czarno-białe w skali 1:25 000 z lokalizacją siedlisk przyrodniczych.
• CZYŻEWSKI 1961. Dokumentacja geologiczna złóż torfu “Powidz–Wylatkowo–Anastazewo” w kategorii C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Powidz–Wylatkowo–Anastazewo” in category C-2]. Wrocław. AR we Wrocławiu. Manuscript.
• FRĄCKOWIAK H., FELIŃSKI T. 1994. Obniżanie się powierzchni łąkowych gleb organicznych w warunkach intensywnego przesuszenia [The level reduce of organic meadows by deep drainage]. Wiadomości IMUZ. T. 18. Z. 2 p. 29–36.
• GAWLIK J. 1994. Wpływ głębokiego i długotrwałego odwodnienia gleb hydrogenicznych na ich fizyczne właściwości [Influence of deep and longterm drainage of organic soils on tehir physical properties]. Wiadomości IMUZ. T. 18. Z. 2 p. 9–28.
• ILNICKI P. 1972. Osiadanie powierzchni torfowisk niskich w dolinie Noteci będących w długotrwałym rolniczym użytkowaniu w zależności od ich budowy i intensywności odwodnienia [Longterm agricultural used fens subsidence in the Noteć River valley dependent on their stratygraphy and drainage intensity]. Rozprawy. Nr 30. Szczecin. WSR w Szczecinie p. 1–3.
• ILNICKI P., FARAT R., GÓRECKI K., LEWANDOWSKI P. 2012. Mit stepowienia Wielkopolski w świetle wieloletnich badań obiegu wody [Myth of the steppe forming proces in the Wielkopolska region from the viewpoint of long investigations of water circulation]. Poznań. Wydaw. UP w Poznaniu. ISBN 978-83-7160-672-4 pp. 398.
• ILNICKI P., GÓRECKI K., LEWANDOWSKI P. 2017. Torfowiska w Powidzkim Parku Krajobrazowym [Peatlands in the Powidzki Landscape Park]. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski. Nr 23(25) p. 38–65.
• ILNICKI P., ORŁOWSKI W. 2006. Ocena oddziaływania odwodnienia odkrywek w rejonie Kleczewa prowadzonych przez KWB Konin SA w Kleczewie, na poziomy wody w jeziorach położonych przy wododziale rzeki Noteci i rzeki Warty [Assessment of drainage impact of KWB Konin open coal mines near Kleczew on water levels in lakes situated on the watershed of Warta and Noteć rivers]. Manuscript pp. 201.
• ILNICKI P., ORŁOWSKI W. 2011. Rezygnacja z retencjonowania wody na wododziale Noteci i Warty sprzeczna z zasadą zrównoważonego rozwoju [Resignation of water retention on the watershed of Warta and Noteć rivers contradictory with the principle of stabile economy]. Gospodarka Wodna. Nr 8 p. 322–328.
• ILNICKI P., SZAJDAK L. 2016. Zanikanie torfowisk [Peatland disappearance]. Poznań. Wydaw. PTPN. ISBN 978-83- 7654-374-1 pp. 312.
• JURCZUK S. 2011. Melioracyjne uwarunkowania zachowania materii organicznej w użytkowanych łąkowo glebach pobagiennych [Connection between the organic matter in meadows on peatland and their drainage]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 9. Z. 3(27) p. 57–75.
• KALIŃSKI J. 1957. Dokumentacja geologiczna złóż torfu “Kleczew” w kat. C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Kleczew” in category C-2]. Warszawa. Geotorf. Manuscript.
• KĘDZIORA A. 2005. Bilans wodny krajobrazu konińskich kopalni odkrywkowych w zmieniających się warunkach klimatycznych [Landscape water balance of Konin open coal mines in changed climatic conditions]. Roczniki Gleboznawcze. T. 59(2) p. 104–118.
• KĘDZIORA A. 2011. Warunki klimatyczne i bilans wodny Pojezierza Kujawskiego [Climatic conditions and water balance in the Kujawy lake district]. Roczniki Gleboznawcze. T. 62(2) p. 189–203.
• KOMISAREK J., MATCZAK S., PAWŁOWSKI M. 2011. Zróżnicowanie przestrzenne gleb organicznych wokół odkrywki “Jóźwin IIB” KWB Konin [Spatial distribution of Histosols around the Konin „Jóźwin IIB” open cast mine]. Roczniki Gleboznawcze. T. 62(2) p. 212–218.
• KOZYRA J., DOROSZEWSKI A., STUCZYŃSKI T., JADCZYSZYN J., ŁOPATKA A., PUDEŁKO R., KOZA P., NIERÓBCA A., MIZAK K., BORZĘCKA-WALKER M. 2009. Agricultural Drought Monitoring System (ADMS) – including crop specific requirements and soil map for the detection of areas affected by drought in Poland. In: Impact of climate change and adaptation in agriculture [online]. Ed. L. Eitzinger, G. Kubu. Int. Symp. BOKU Vienna, June 22–23, 2009. BOKU met. Report 17. [Access 12.06.2009]. Available at: www:adagio.eu.org/documents/symposium/23_J_Kozyra_drought_monitoring_Poland.pdf
• KRASNODĘBSKI W. 1958. Dokumentacja geologiczna torfowisk rejonu „Jeziora Skorzęcińskiego” w kat. C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Jezioro Skorzęcińskie” in category C-2]. Warszawa. Geotorf. Manuscript.
• KUNZ M., SKOWRON R., SKOWROŃSKI Sz. 2010. Morphometry changes of Lake Ostrowskie (the Gniezno Lakeland) on the basis of cartographic, remote sensing and geodetic surveying. Limnological Review. Vol. 10(2) p. 77–85. DOI: 10.2478/v10194-011-0009-1.
• MAREK S. 1960. Dokumentacja geologiczna torfowisk rejonu „Budy–Skrzynka–Salomonowo” w kategorii C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Budy–Skrzynka–Salomonowo” in category C-2]. Wrocław. AR we Wrocławiu. Manuscript.
• MARSZELEWSKI W., PTAK M., SKOWRON R. 2011. Antropogeniczne i naturalne uwarunkowania zaniku jezior na Pojezierzu Wielkopolsko-Kujawskim [Anthropogenic and natral conditions of disappearing lakes in the Wielkopolska-Kujawy lake district]. Roczniki Gleboznawcze. T. 62(2) p. 283–294.
• MOCEK A., OWCZARZAK W. 2003. Odwodnieniowa degradacja gleb w obrębie Konińsko-Tureckiego Zagłębia Węglowego [Soil degradation through drainage in the Konin-Turek brown coal region]. Acta Agrophysica. Vol. 1(4) p. 697–704.
• NAWALANY M. (ed.) 1998. Badania i prognoza oddziaływania górnictwa odkrywkowego w województwie konińskim na wody powierzchniowe i podziemne [Influence of the open cast mines in the Konin voivodship on Surface and ground waters]. Warszawa. PW, Instytut Systemów Inżynierii Środowiska. Manuscript pp. 56.
• OKRUSZKO H., CHURSKI T. 1962. Związek pomiędzy rodzajem torfowiska a geomorfologią terenu na przykładzie doliny Noteci [Relationship between the kind of peatland and valley geomorphology on the example of the Noteć River valley]. Roczniki Nauk Rolniczych. Ser. F. T. 75(2) p. 371–392.
• OWCZARZAK W., MOCEK A. 2004. Wpływ opadów atmosferycznych na gospodarkę wodną gleb autogenicznych przyległych do odkrywek węgla brunatnego [Effect of atmospheric precipitation on water regime of autogenic soils adjacent to lignite opencast mines]. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego. Inżynieria Środowiska 12. Z. 131 p. 277–286.
• PAŁCZYŃSKI A. 1961. Dokumentacja geologiczna torfowisk rejonu „Trzuskołoń–jezioro Ostrowite” w kategorii C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Trzuskołoń–jezioro Ostrowite” in category C-2]. Wrocław. AR we Wrocławiu. Manuscript.
• PIASECKI J. 1965. Dokumentacja geologiczna torfowisk rejonu „Orchowo” w kategorii C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Orchowo” in category C-2]. Wrocław. AR we Wrocławiu. Manuscript.
• PIASECKI A., SKOWRON R. 2014. Changing in the geometry and water resources of lakes Gopło and Ostrowskie under influence of anthropopressure. Limnological Review. Vol. 14(1) p. 31–41. DOI 10.2478/limre-2014-0004.
• PN-G-02500:1985. Torf. Genetyczny podział surowca [Genetic classification of peats]. PKN.
• PN-G-04596:1997. Torf i wyroby z torfu. Oznaczanie zawartości popiołu [Peat and peat products. Determining of ash content]. PKN.
• PRZYBYŁEK J. 2011. Warunki hydrogeologiczne i problemy odwadniania odkrywek węgla brunatnego we wschodniej Wielkopolsce [Groundwater conditions and problems of dewatering of lignite open pits in the eastern Wielkopolska area]. Roczniki Gleboznawcze. T. 62(2) p. 341–356.
• RDOŚ 2007. Administracyjna decyzja środowiskowa z 16 grunia 2007 r. [Administrative environmental decision from 16th December 2007]. Poznań. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.
• STACHOWSKI P., OLISKIEWICZ-KRZYWICKA A., KUPIEC J.M. 2016. Naturalne uwarunkowania stanu wód jezior w rejonie Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” [The natural characteristics of the state of the water in lakes in the area of open mine quarry „Konin”]. Rocznik Ochrona Środowiska. T. 18 p. 642–669.
• TOŁPA S. 1960. Dokumentacja geologiczna torfowisk rejonu „Marszewo–Wilcza Góra” w kategorii C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Marszewo–Wilcza Góra” in category C-2]. Wrocław. AR we Wrocławiu. Manuscript.
• TURBIAK J., MIATKOWSKI Z. 2008. Ocena tempa mineralizacji organicznych związków azotu w głęboko odwodnionych glebach torfowo-murszowych [Assessment of mineralization rate of itrogen organic compounds in deeply drained peat-muck soils]. Roczniki Gleboznawcze. T. 59. Nr 3/4 p. 276–283.
• Urząd Miasta i Gminy 2010. Administracyjna decyzja środowiskowa z 28 stycznia 2010 r. [Administrative environmental decision from 28 January 2010]. Kleczew.
• UZAROWICZ Ł., SZAFRANEK A., KURBIEL M. 2014. Problemy gleboznawczej klasyfikacji bonitacyjnej gruntów rolnych w zasięgu oddziaływania leja depresyjnego KWB „Bełchatów” [Problems with the soil classification and quality assessment of agricultural lands in the range of cone of depression around the “Bełchatów” open pit lignite mine]. Roczniki Gleboznawcze. T. 65. Nr 4 p. 170–179. DOI 10.1515/ssa-2015-0011.
• VON POST L. 1924. Das genetische System der organogener Bildungen Schwedens [The genetic system of organogenous formations of Sweden]. Comittė International de Pedologie IV. Communication 22 p. 287–304.
• WĄS S. 1960. Dokumentacja geologiczna torfowisk rejonu „Siedlimowo–Skulska Wieś: w kategorii C-2 [Geological peatlands evidence in the region “Siedlimowo–Skulska Wieś” in category C-2]. Wrocław. AR we Wrocławiu. Manuscript.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).