Wezbranie zatorowe rzeki Wisły w Kotlinie Warszawskiej w lutym i marcu 2010 roku

• Autorzy: Wierzbicki G. , Mazgajski M..

Warianty tytułu

EN

Ice-jam flood of the Vistula River in the Warszawa Basin during February and March 2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza przebiegu i uwarunkowań wezbrania zatorowo-roztopowego, które miało miejsce w dolnej części Kotliny Warszawskiej na przełomie lutego i marca 2010. Wykorzystując dane telemetryczne z profilu wodowskazowego Kępa Polska wykazano, że stany wody osiągnęły historyczne wartości, podobne do notowanych w czasie katastrofalnych powodzi w styczniu 1982 i maju 2010. Wezbranie miało gwałtowny przebieg i towarzyszący mu pochód kry lodowej spowodował uszkodzenie wałów przeciwpowodziowych. Podjęto próbę wyjaśnienia przyczyn ww. zjawisk w oparciu o komunikaty o zjawiskach lodowych na polskich rzekach OKI RZGW w Warszawie i dane meteorologiczne IMGW oraz szczegółowe dane odnoszące się do badanego odcinka Wisły. Były nimi przekroje poprzeczne koryta z lodowym wypełnieniem, przekroje poprzeczne koryta z siatką pól prędkości (wykonane urządzeniem ADCP), wyniki pomiarów batymetrycznych i kartowanie miejsc uszkodzeń wałów przeciwpowodziowych. Analizy przestrzennej ww. danych dokonano w środowisku GIS na podkładzie map topograficznych w skali 1:10 000. Zwrócono też uwagę na rolę drzew w trakcie pochodu kry lodowej i na potencjalny wpływ budowy geologicznej doliny dla rozwoju zjawisk lodowych.

EN

During thaw in upper Vistula catchment, snowmelt runoff raised the river water stage and reduced ice cover. Ice floes moving downstream encountered ice cover with frazil slush what caused piling them up and the ice jam was formed. It took place in lower part of the Warszawa Basin, near Kepa Polska water gauge, where such a situation happens quite often. The water level increased rapidly, exceeded the alarm stage and reached the highest level even measured. The flooding almost occurred. The paper contains the analysis of the ice jam flood, its consequences and comparison with another extreme flood episodes in lower part of Warszawa Basin. The authors try to explain the reasons of embankment failure in the described case. Because of the limitations of making measurments in ice-covered rivers it is hard to draw certain conclusions about the prcoesses connected with ice jam events.

Słowa kluczowe

PL

zjawiska lodowe; zator lodowy; wezbranie zatorowe; morfodynamika koryta rzecznego; uszkodzenie wału przeciwpowodziowego

EN

ice phenomena; ice jam; break up ice-jam flood; river bed dynamics; embankment failure

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 20, No. 1
• Strony: 52--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Wierzbicki G.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Geoinżynierii, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa, Poland

autor

Mazgajski M..

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa, Poland

Bibliografia

• FALKOWSKI T. 2007: The application of geomorphological analysis of the Vistula River, Poland in the evaluation of the safety regulation structures. Acta Geologica Polonica 57, 3: 377–390.
• FALKOWSKI T., POPEK Z. 2000: Zones of the ice-jam formation on the Middle Vistula River reach in relation to variable of river valley morphology. Annals of Warsaw Agricultural University – SGGW, Land Reclamation 30: 77–90.
• GRZEŚ M. 1985: Problem zatorów i powodzi zatorowych na dolnej Wiśle. Przegląd Geograficzny, LVII, 4: 499–525.
• GRZEŚ M. 1988: Zatory i powodzie zatorowe na dolnej Wiśle. W: Przemiany środowiska geograficznego Polski. Wszechnica PAN, Ossolineum, Wrocław: 225–246.
• GRZEŚ M., BANACH M. 1983: Powódź zatorowa na Wiśle w styczniu 1982. Przegląd Geograficzny LV, 1: 91–113.
• GRZEŚ M., PAWŁOWSKI B. 2006: Metody identyfikacji zatorowych odcinków rzek. Dokumentacja Geograficzna 32: 94–98.
• GRZEŚ M., PAWŁOWSKI B., ĆMIELEWSKI M., LACH R., MUSIALIK A. 2010: Monitorowanie zjawisk lodowych na Zbiorniku Włocławskim w km 634–644 oraz rzece Wiśle na odcinkach km 587–590 i 598–613. Opracowanie nr 6707/10. HYDROPROJEKT Sp. z o.o. Warszawa, O/Włocławek. Archiwum RZGW w Warszawie, Warszawa.
• KONDRACKI J. 1978: Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.
• KOSSAKOWSKA-BANACKA B., WALAS P. 2010a: Zagrożenie powodziami zatorowymi na obszarze RZGW w Warszawie. W: Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej. Red. B. Wiązek. Monografie KIŚ PAN, Warszawa: 273–283.
• KOSSAKOWSKA-BANACKA B., WALAS P. 2010b: Zagrożenie powodziowe na Wiśle w rejonie Płocka w sezonie zimowym 2009/2010. Gospodarka Wodna 8: 333–337.
• MAJEWSKI W. 2009: Przepływ w kanałach otwartych z uwzględnieniem zjawisk lodowych. Monografie IMGW, Warszawa.
• PAWŁOWSKI B. 2008: Zmienność geometrii koryta dolnej Wisły w okresie zlodzenia rzeki. Gospodarka Wodna 7: 276–280.
• POPEK Z., FALKOWSKI T., WASILEWICZ M., OSTROWSKI P. 2009: Charakterystyka morfologiczna koryta Wisły na odcinku od km 596 do km 602 oraz ocena czynników wpływających na jego stan w aspekcie utrzymania dobrego stanu przyrodniczego rzeki. Ekspertyza. Archiwum KIWiRŚ SGGW, Warszawa.
• ZOBER S., MAGNUSZEWSKI A. 2000: High flood events of Vistula River near village of Wyszogrod between 1920 and 1995. In: Floodplain pollution control managment (Vistula River, Poland). Eds. A. Magnuszewski, Z. Mikulski, W.L.F. Brinkmann. IHP/OHPBerichte, Sonderh. 11: 71–73.
• ŻELAZO J. 2007: Analiza warunków przepływu i możliwości zabezpieczenia przed erozją prawego brzegu Wisły, w rejonie km 599–600. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 4: 231–243.