Johann Peter Frank i Christoph Wilhelm Hufeland jako pionierzy profilaktyki medycznej z XVIII i XIX wieku

• Autorzy: Płonka-Syroka B.

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.18.026.9517

Warianty tytułu

EN

Johann Peter Frank and Christoph Wilhelm Hufeland as pioneers of medical prophylaxis in the 18th and 19th centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Vienna University professor J.P. Frank and Berlin University professor Ch.W. Hufeland were pioneers of medical prophylaxis in Europe. Concepts created by them were based on the same ideological grounds (populationism, cameralism) and were in the mainstream of European clinical medicine modernization process. Both authors used the same pathology concept (humoral pathology) explaining diseases origination and their course in organisms. Most of their recommendations in line with prophylaxis were similar. However, there were also differences. J.P. Frank created his public medicine model of prophylaxis as an important factor in Austria where most of its citizens were illiterate at the end of 18th century. He focused on state activities to ensure the efficiency and he recommended police surveillance over it. Ch.W. Hufeland created his prophylaxis concept for the Prussian state where the illiterates were in the minority. He could realistically consider implementation of lifestyle rationalization and personal self-control compliant to clinical medicine in the whole population, not only among the elites. The purpose of the paper is to show the basis of both prophylaxis programmes and context of their creation.

Słowa kluczowe

PL

profilaktyka medyczna; medycyna społeczna; Frank Johann Peter; Hufeland Christoph Wilhelm

EN

medical prophylaxis; social medicine; Frank Johann Peter; Hufeland Christoph Wilhelm

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 63, nr 4
• Strony: 47--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Płonka-Syroka B.

• Zakład Humanistycznych Nauk Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Bibliografia

• Literatura przedmiotu
• Bartel C., Medizinische Polizey, Frankfurt am Main 1989.
• Breyer H., Johann Peter Frank: „Fürt unter den Ärzten Europas”, Leipzig 1983.
• Cohen F., Die zweite Erschaffung der Welt. Wie die moderne Naturwissenschaft entstand, Frankfurt am Main, New York 2010.
• Frevert U., Krankheit als politisches Problem 1770-1880. Soziale Untersichten in Preussen zwischen medizinischer Polizei und staatlicher Sozialversicherung, Göttingen 1984.
• Genschorek W., Christoph Wilhelm Hufeland: der Arzt, der das Leben verlängern half, Leipzig 1977.
• Goldmann S., Christoph Wilhelm Hufeland im Goethekreis, Stuttgart 1993.
• Hess V., Von der semiotischen zur diagnostischen Medizin. Die Entstehung der klinischen Methode zwischen 1750 und 1850, Husum 1993.
• Huercamp C., Der Aufsteig der Ärzte im 19. Jahrhundert. Vom gelehrten Stand zum professionellen Experten. Das Beispiel Preussen, Göttingen 1985.
• Karenberg A., Lernen an Bett der Kranken. Die frühen Universitätskliniken in Deutschland (1740-1840), Stuttgart 1997.
• Mann G., Christoph Wilhelm Hufeland: Gesundheit und Krankheit im Wochenspiegel von „Lebenskraft” und Naturgesetzlichkeit, [w:] Preventive Medizin, red. P. Scholmerich, U. Thiele, J. Troschke, Stuttgart, New York 1988, s. 11-29.
• Medical Theory and Therapeutic Practice in Eighteenth Century. A Transatlantic Perspective, red. J. Helm, R. Wilson, Stuttgart 2008.
• Pfeifer K., Medizin der Goethezeit. Ch.W. Hufeland (1762-1836) und die Heilkunst des 18. Jahrhunderts, Köln 2000.
• Płonka-Syroka B., Niemiecka medycyna romantyczna, Warszawa 2007.
• Płonka-Syroka B., System policji lekarskiej Johanna Petera Franka jako przykład realizacji oświeceniowej idei prawa do zdrowia, [w:] Czystość i brud. Higiena nowożytna (XV-XVIII w.), red. W. Korpalska, W. Ślusarczyk, Bydgoszcz 2015, s. 307-328.
• Płonka-Syroka B., Koncepcja profilaktyki medycznej Christopha Wilhelma Hufelanda w kontekście historyczno-porównawczym, [w:] Medycyna w historii i kulturze, Warszawa 2016, s. 342-423.
• Probst C.P., Johann Peter Frank als Arzt am Krankenbett, „Sudhoffs Archiv für Gechichte der Medizin und der Naturwissenschaften” t. 59, 1975, s. 20-53.
• Rimpler M., Hufeland - Leistungverzeichnis der Besonderen Therapierichtungen, Stuttgart 2005.
• The Medical Enlightenment of the Eighteenth Century, red. A. Cunningham, R. French Cambridge 1990.
• Źródła
• Frank J.P., System einer vollständigen medicinischen Policey, Wien 1779.
• Hufeland C.W., Die Kunst das menschliche Leben zu verlängern. Makrobiotik, Jena 1797.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).