Zgony i hospitalizacje z powodu zatrucia tlenkiem węgla w Polsce

• Autorzy: Krzyżanowski M. , Seroka W. , Skotak K. , Wojtyniak B.

Warianty tytułu

EN

Mortality and Hospital Admissions Due to Carbon Monoxide Poisoning in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Opis ilościowy skutków zdrowotnych zatruć tlenkiem węgla w Polsce, ich rozkładu terytorialnego i zmian w czasie, oraz ich związku z wybranymi wskaźnikami warunków mieszkaniowych i klimatycznych. Projekt i metody: Analiza opisowa oparta na danych z rejestracji zgonów prowadzonej przez Główny Urząd Statystyczny w latach 2000-2011 oraz na danych z Ogólnopolskiego Badania Chorobowości Szpitalnej Ogólnej prowadzonego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w latach 2005-2011. Wyniki: W latach 2000-2011 rocznie rejestrowano w całej Polsce między 331 a 418 zgonów spowodowanych zatruciem gazami. Obserwowano nieznaczny spadek współczynników zgonów w okresie objętym analizą, jednak umieralność w Polsce była wyższa niż w większości krajów Europy, dla których dostępne były dane. Umieralność różniła się ponad dwukrotnie między województwami. W latach 2005-2011 przyjmowano do szpitali między 2557 a 5026 pacjentów zatrutych tlenkiem węgla rocznie. Średnie miesięczne liczby hospitalizacji w miesiącach zimowych (listopad-marzec) były 4-7 razy większe niż w pozostałych miesiącach (kwiecień-październik). Miesięczna częstość hospitalizacji była wyrażnie skorelowana z temperaturą powietrza i jej wzrost ze spadającą temperaturą zaznaczał się szczególnie wyraźnie przy średnich temperaturach miesięcznych poniżej 10ºC. Obserwowano ponad pięciokrotną różnicę częstości hospitalizacji między województwami, jednak związek tej zmienności z wojewódzkimi wskaźnikami umieralności spowodowanej zatruciami CO, jak również wojewódzkimi wskaźnikami warunków mieszkaniowych był słaby. Narażenie na dym, ogień i płomienie było przyczyną 6% hospitalizacji osób zatrutych CO. Wnioski: Częstość zatruć tlenkiem węgla w Polsce jest większa niż w większości krajów Europy. Można przypuszczać, że zatrucia te są najczęściej spowodowane ulatnianiem się tlenku węgla z niesprawnych urządzeń domowych i niedostateczną wentylacją. Koszt zdrowotny zatruć CO w Polsce jest istotny i wyraża się tysiącami osób tracącymi zdrowie i życie na skutek dobrze znanej, i teoretycznie możliwej do uniknięcia, trucizny.

EN

Objective: The quantitative assessment of the health effects due to carbon monoxide poisoning in Poland, their spatial and temporal distribution as well as their relation to the selected indicators of housing and climatic conditions. Material and methods: The descriptive analysis based on the data from mortality registration of the Central Statistical Office in 2000-2011 and on the data from the Polish General Hospital Morbidity Study managed by the National Institute of Public Health in 2005-2011. Results: Between 331 and 418 deaths due to exposure to gases were registered annually in Poland in 2000-2011. A slight decline of mortality in the period covered by the analysis was observed, but the mortality in Poland was higher than in most of the European countries for which data are available. There were more than two-fold differences in mortality between the regions of Poland. In 2005-2011, between 2557 and 5026 patients annually were treated for toxic effects of carbon monoxide in hospitals. The monthly number of hospital admissions in winter months (November-March) was 4-7 times higher than in the other part of the year (April-October). Monthly hospital admission rates were highly correlated with ambient air temperature and their increase with the declining temperature was especially clear at mean monthly temperature below 10ºC. There were more than five-fold differences in hospital admission rates between the regions. However the associations of the region-specific hospitalization rates with mortality due to CO poisoning or with region-specific indicators of housing conditions were weak. Exposure to smoke, fire and flames was the external cause of 6% of cases hospitalized for treatment of toxic effects of CO. Conclusions: The frequency of carbon monoxide poisoning in Poland is greater than in majority of European countries. There are reasons to assume that the poisonings are most often caused by the escape of carbon monoxide from malfunctioning house equipment and by insufficient ventilation. Health burden of carbon monoxide poisoning in Poland is significant, amounting to thousands of people sick or killed by a well-known and potentially avoidable poison.

Słowa kluczowe

PL

stan zdrowia; tlenek węgla; warunki mieszkaniowe; zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach; zatrucia

EN

carbon monoxide; health status; housing conditions; indoor air pollution; poisoning

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 1
• Strony: 75--82
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., il.

Twórcy

autor

Krzyżanowski M.

• King´s College London, Department of Materials Science and Engineering, Sir Robert Hadfield Building (Office C2) Mappin Street, Sheffield, S1 3JD, UK

autor

Seroka W.

• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, ul. Chocimska 24, 00-791 Warszawa

autor

Skotak K.

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, 01-692 Warszawa, ul. Kolektorska 4

autor

Wojtyniak B.

• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny

Bibliografia

• 1. Sezon grzewczy 2012/2013. http://www.straz.gov.pl/page/index.php?str=4626 (accessed 22.01.2014)
• 2. Świderska A, Sein Anand J. Wybrane zagadnienia dotyczące ostrych zatruć ksenobiotykami w Polsce w 2010 roku. Przegl Lek vol. 69 (8), 2012, s. 409-414
• 3. Gomółka E, Gawlikowski T. Ocena częstości zatruć tlenkiem węgla na podstawie wyników oznaczeń karboksyhemoglobiny przeprowadzonych w Pracowni Toksykologii w Krakowie w latach 2002-2010. Przegl Lek vol. 68 (8), 2011, s. 413-416
• 4. Bernas S, Rzepecki J, Winnicka R, Kołaciński Z, Krakowiak A. Zatrucia tlenkiem węgla w materiale Oddziału Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi w latach 2006-2010. Przegl Lek vol. 69 (8), 2012, s. 415-419
• 5. Szponar E, Szponar J, Kulik-Rechberger B, Polkowska G, Kościerza A, Billewicz-Kraczkowska A, Furmaga-Jabłońska W. Narażenie na toksyczne działanie tlenku węgla jako przyczyna hospitalizacji pacjentów w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w Lublinie w latach 2006-2012. Przegl Lek vol. 69 (8), 2012, s. 420-423
• 6. ICD-10. International Statistical Classification of Diseases and Related Heath Problems. 10th Revision. Volume 2. Instruction manual. 2010 Edition. World Health Organization 2011 (http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2010/en)
• 7. European Detailed Mortality Data Base. World Health Organization, Regional Office for Europe. Copenhagen 2013 http://data.euro.who.int/dmdb/ (accessed 22.01.2014)
• 8. National Climatic Data Center. Global Surface Summary of the Day. National Oceanic and Atmospheric Administration. http://gis.ncdc.noaa.gov/geoportal/catalog/search/resource/details.page?id=gov.noaa.ncdc:C00516 (accessed 26.02.2014)
• 9. Rocznik Statystyczny Województw 2012. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2013
• 10. Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa. http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks (accessed 26.02.2014)
• 11. Braubach M, Algoet A, Beaton M, Lauriou S, Heroux M-E, Krzyzanowski M. Mortality associated with exposure to carbon monoxide in WHO European Member States. Indoor Air vol. 23, 2013 s. 115-125
• 12. WHO Guidelines for indoor air quality: selected pollutants. World Health Organization Regional Office for Europe, Copenhagen, 2010
• 13. Pepe G, Castelli M, Nazerian P, Vanni S, Del Panta M, Gambassi F, Botti P, Missanelli A, Grifoni S. Delayed neuropsychological sequelae after carbon monoxide poisoning: predictive risk factors in the Emergency Department. A retrospective study. Scand J Trauma Resusc Emerg Med. 2011;19:16
• 14. Betterman K, Patel S. Neurologic complications of carbon monoxide intoxication. Handb Clin Neurol. 2014;120:971-9.
• 15. Choi IS. Parkinsonism after carbon monoxide poisoning. Eur Neurol. 2002; 48(1):30-33
• 16. Kao HW, Cho NY, Hsueh CJ, Chou MC, Chung HW, Liou M, Chiang SW, Chen SY, Juan CJ, Huang GS, Chen CY. Delayed parkinsonism after CO intoxication: evaluation of the substantia nigra with inversion-recovery MR imaging. Radiology. 2012 Oct;265(1):215-21.
• 17. Stieb DM, Chen L, Eshoul M, Judek S. Ambient air pollution, birth weight and preterm birth: A systematic review and meta-analysis. Environmental Research vol. 117, 2012 s.100-111
• 18. Wang L, Pinkerton KE. Air pollutant effects on fetal and early postnatal development. Birth Defects Res C Embryo Today. Vol. 81, 2007 s. 144-54.
• 19. Davutoglu V, Zengin S, Sari I, Yildirim C, Al B, Yuce M, Ercan S. Chronic carbon monoxide exposure is associated with the increases in carotid intima-media thickness and C-reactive protein level. Tohoku J Exp Med. Vol. 219(3), 2009 s. 201-6.
• 20. Smith-Sivertsen T, Díaz E, Pope D, Lie RT, Díaz A, Mc-Cracken J, Bakke P, Arana B, Smith KR, Bruce N. Effect of reducing indoor air pollution on women’s respiratory symptoms and lung function: the RESPIRE Randomized Trial, Guatemala. Am J Epidemiol. Vol. 170, 2009 s. 211-20.
• 21. Abelsohn A, Sanborn MD, Jessiman BJ, Weir E. Identifying and managing adverse environmental health effects: 6. Carbon monoxide poisoning. CMAJ. Vol. 166, 2002 s. 1685-90