Zagadnienie ochrony miejsc pamięci w teorii i w praktyce

• Autorzy: Kowalski Wojciech

Warianty tytułu

EN

Protection of places of memory as a theoretical and practical issue

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Po analizie aktów prawa różnych państw i umów międzynarodowych autor dochodzi do wniosku, że aktualny stan regulacji ochrony prawnej miejsc pamięci jak i praktyki nie jest zadawalający. Na poziomie krajowym poza nielicznymi wyjątkami ochronę miejsc trzeba „wyinterpretowywać” z przepisów ogólnych ochrony zabytków. Podstawowy natomiast dokument powszechnego prawa międzynarodowego, Konwencja z 1972 roku, daje wprawdzie podstawę do wpisu takich miejsc na Listę Światowego Dziedzictwa, ale w praktyce jej stosowania Komitet Dziedzictwa ograniczył możliwość ich dokonywania. W przypadku miejsc zagłady ograniczenie to poprzez wprowadzenie kryterium „symbolicznej reprezentacji” takich miejsc nosi cechy działania bez podstawy prawnej i narusza art. 1 konwencji. W konsekwencji, dalszym skutkiem tej decyzji jest wyhamowanie procesu rozwoju ochrony prawnej miejsc pamięci.

EN

As a result of analyse of chosen national and international legal acts author came to conclusion that no definition specifying places of memory as objects of legal protection had yet been adopted in these regulations. However this in no way means that places of memory remain completely outside legal area, although they are covered by the legal system of heritage protection merely within the framework of general definition of heritage. In particular, author argues that places of memory can be protected under 1972 UNESCO World Heritage Convention as definition of heritage (art. 1) encompasses „historical value” criterion in relation to all elements of this heritage, namely to monuments, groups of buildings and sites. Such thesis is strongly supported by practical application of criterion VI of Operational Guidelines by World Heritage Committee. Almost all monuments and sites inscribed on the World Heritage List under this criterion are to maintain memory of important events, beliefs, ideas etc. Intangible component was therefore a basis of these inscriptions although presence of material component as “a witness” was also important. It is however specially interesting to note that the Auschwitz Birkenau German Nazi Concentration Camp (1940-1945) was inscribed as the only one symbol of Holocaust what was underlined by the condition that no other such monuments would be inscribed in the future. It seems clear that by this fact the new principle of „symbolic representation” was adopted by Committee. The problem is that such principle has no legal basis, in particular it cannot be found in the 1972 Convention and for this reason decision establishing it is not binding for future inscriptions.

Słowa kluczowe

PL

miejsca pamięci; definicje prawne; Konwencja UNESCO 1972r; IV Kryterium Wytycznych Operacyjnych

EN

place of memory; legal definition; UNESCO 1972 Convention; Criterion VI of Operational Guidelines

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 5
• Strony: 75--89
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Kowalski Wojciech

Bibliografia

• 1. Adlercreutz T., Four issues of Cultural Heritage Law in six European countries. Central Board of National Antiquities. National Historical Museums, Sztokholm 1993.
• 2. Hunter M., The Preconditions of Preservation: A Historical Perspective [w:] Our past before us. Why do we save it? D. Loventhal, M. Binney (red.), Londyn 1981.
• 3. Kancelaria Sejmu – Biuro Informacyjne – BIULETYN, z posiedzenia: Komisji Kultury i Środków Przekazu (nr 15), Nr 204/V kad., 11.01.2006.
• 4. Kończyk L., Pedagogika (miejsc) pamięci, [w:] Ogrody Nauk i Sztuk, A. Kobylarek, A .Gil, L. Kołodziejczak, (red.), Debiuty 2012, Wrocław 2012.
• 5. Kowalski W., Kwalifikacja wartości zabytku w świetle prawa Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Ochrona dziedzictwa kulturowego, nr 2 (16) 2016.
• 6. Le Goff J., Nora P. (red.), Faire de l’histoire. Gallimard, Paryż 1974.
• 7. Miejsca pamięci na tle UNESCO 1972 World Heritage Convention oraz kryterium VI Wytycznych Operacyjnych jej stosowania. [w:] Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, Nr 4, 2017.
• 8. National Register Criteria for Evaluation. Washington, D. C., U.S. Department of the Interior. www.nps.gov/nr/publictions/bulletins/nrb15/nrb152.htm.
• 9. Nora P., Kritzman L. D., Realms of memory: Traditions. Columbia Univ. Press, Nowy Jork, 1996.
• 10. Piotrowska K., Uzasadnienie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa w przeszłości i obecnie. [w:] Wyjątkowa uniwersalna wartość a monitoring dóbr światowego dziedzictwa, B. Szmygin (red.), Polski Komitet Narodowy ICOMOS i Narodowy Instytut Dziedzictw, Warszawa 2011.
• 11. Pruszyńskie J., Ochrona prawna zabytków w Republice Federalnej Niemiec. Teksty i komentarze, Warszawa 1992.
• 12. Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de memoire) [w:] Teksty Drugie, nr 4, 2008.
• 13. Tyler N., Ligibel T. J., Tyler I. R., Historic Preservation. New York, Londyn 2009.
• 14. Ustawa bawarska z 25 czerwca 1973 roku, Denkmalpflege Informationen. The Bavarian State Conservation Office. Protection and Preservation of Historic Buildings and Archeological Sites in Bavaria. Monachium 1987.
• 15. Values and Heritage Conservation. Research Report. The Getty Conservation Institute, Los Angeles 2000.
• 16. Watzke H. G., Cramer J., v. Kodolitsch P., Federal Republic of Germany [w:] Protection and cultural animation of monuments, sites, and historic towns in Europe. German Commission for UNESCO, Bonn 1980.
• 17. Zaborski M., Monuments and memorial sites in Poland and Germany [w:] Memory and Politics of Cultural Heritage in Poland and Germany, K. Ziemr (red), Warszawa 2015.
• 18. http://historicengland.org.uk/research/inclusive-hritage/the-slave-trade-and-abolition/sites-of-memory: Black British History in the 18th and 19th Centuries I Historic England (dostęp: 16.03.2018).
• 19. https://en.wikipedia.org/wiki/Register_of_Historic_Parks_and_Gardens_of_special_historic_interest_in_England (dostęp: 16.03.2018).
• 20. https://en.wikipedia.org/wiki/Historic_England (dostęp: 16.03.2018).
• 21. https://historicengland.org.uk/listing/what-is-designation/registered-battlefields/ (dostęp: 16.03.2018).