Tytuł artykułu
Treść / Zawartość
Pełne teksty:
Identyfikatory
Warianty tytułu
Dopływ zanieczyszczeń do zbiornika wody pitnej Bukówka z obszaru transgranicznego zlewni rzeki Bóbr
Języki publikacji
Abstrakty
Obecnie istnieje zwiększone zainteresowanie zarządzaniem zasobami wodnymi, w tym jakością wody, na obszarach transgranicznych. Sytuacja nabiera szczególnego znaczenia, gdy na rzece transgranicznej zlokalizowany jest zbiornik zaporowy, m.in. wykorzystujący retencjonowane wody do celów zaopatrzenia w wodę. Wówczas niezmiernie ważne sa badania jakości wód w zlewni powyżej zbiornika, przede wszystkim w aspekcie wprowadzania do tych wód zanieczyszczeń, zarówno w górnym biegu rzeki transgranicznej, jak i w kolejnych punktach biegu rzeki. Praca przedstawia analizę dopływu zanieczyszczeń z obszaru transgranicznego zlewni rzeki Bóbr do zbiornika wody Bukówka, w aspekcie jej retencjonowania w zbiorniku. Przeanalizowano jakość wody pięciu cieków zasilających zbiornik: rzeka Bóbr, Opawa, Złotna, Bachorzyna i Paprotki, jakość wody retencjonowanej w zbiorniku i odpływającej ze zbiornika oraz rozpoznano przyczyny jej przestrzennego zróżnicowania a także czasowej ich zmienności. W pracy ponadto przedstawiono ocenę eutrofizacji analizowanych wód, oceniono czy badane wody są wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, do spożycia oraz wykonano ocenę zlewni zbiornika Bukówka pod kątem dostawy materii do zbiornika. Ocenę jakości wody w analizowanych ciekach i zbiorniku wykonano analizując takie wskaźniki jak: NO3-, NO2-, NH4+, PO43-, BOD5, odczyn wody, przewodność elektrolityczną, temperaturę wody i zawiesinę ogólną. Wyniki badań własnych jakości wody rzeki Bóbr uzupełniono wynikami uzyskanymi z WIOŚ Wrocław i z Czech. Wyniki przeprowadzonych w okresie 2006–2007 badań jakości wody na terenie polskiej części zlewni zbiornika Bukówka wykazały, że wody te ze względu na stężenia fosforanów, BZT5 i zawiesiny ogólnej przekroczyły wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych takich jak rzeka właściwe dla klasy II. Natomiast stężenia N-NO3- i odczyn zakwalifikowały wody do II klasy jakości wód, odnoszących się do jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, takich jak rzeka. W pracy stwierdzono, że badane wody z terenu zlewni zbiornika Bukówka nie są wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Natomiast zlewnia zbiornika Bukówka charakteryzuje się małą podatnością na uruchomienie ładunku zdeponowanego na jej obszarze i niewielką możliwością dotarcia jej do zbiornika. Z punktu widzenia procesu eutrofizacji uwarunkowania hydrochemiczne występujące w zlewni zbiornika Bukówka, w aspekcie realizowanych przez zbiornik funkcji, są dla niego niekorzystne. Główną przyczyną tego stanu są wysokie stężenia fosforu pochodzącego ze ścieków bytowych z miejscowości położonych w badanej zlewni. Wody zbiornika Bukówka nie nadają się do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych. Natomiast ocena przydatności wody odpływającej ze zbiornika Bukówka do spożycia wykazała, że wartości: temperatury wody, przewodności elektrolitycznej, azotanów i amoniaku nie przekroczyły wartości granicznych kategorii A1. Wartości odczynu wody zakwalifikowały badane wody do kategorii A2. Wartości graniczne kategorii A3 przekroczone zostały pod względem zawiesiny ogólnej i BZT5. W pracy wykazano, że zbiornik Bukówka wpływał korzystnie na zmiany jakości wody rzeki Bóbr i innych czterech dopływów: Opawa, Złotna, Bachorzyna i Paprotki. Woda odpływająca ze zbiornika w porównaniu z wodą dopływającą do zbiornika charakteryzowała się większymi wartościami średnich stężeń azotynów, odczynu wody i temperatury wody. Ze względu na transgraniczny charakter rzeki Bóbr, na której zlokalizowany jest zbiornik Bukówka, istotne jest ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do niej oraz monitorowanie stanu czystości wody w ciekach i zbiorniku. Kompleksowy monitoring hydrologiczny i jakości wody w zlewni zbiornika będzie pomocny do podejmowania działań na rzecz ochrony wód w zlewni oraz umożliwi prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej na obszarze polskiej i czeskiej części zlewni. Najważniejsze działania dla wód przekraczających granicę polsko-czeską powinny dotyczyć ochrony tych wód przed zanieczyszczeniami, poprawy stanu gospodarki wodno-ściekowej w zlewni oraz poprawy jakości wody.
Wydawca
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
316--336
Opis fizyczny
Bibliogr. 36 poz., tab., rys.
Twórcy
autor
- Wrocław University of Environmental and Life Sciences
autor
- Institute of Environmental Engineering PAS, Zabrze
autor
- Wrocław University of Environmental and Life Sciences
Bibliografia
- 1. Bajkiewicz-Grabowska E.: Obieg materii w systemach rzeczno-jeziornych, Warsaw University, Faculty of Geography and Regional Studies, Warszawa 2002.
- 2. Bartoszek L., Koszelnik P., Tomaszek J.A.: Obciążenie zewnętrzne i retencja fosforu w zbiornikach zaporowych Solina–Myczkowce. Zeszyty Nauk. Politechniki Rzeszowskiej, Bud. i Inż. Środ. 268(56), 5–15 (2009).
- 3. Bartoszek L., Tomaszek J.A.: Analysis of the spatial distribution of phosphorus fractions in the bottom sediments of the Solina–Myczkowce Dam Reservoir complex. Environment Protection Engineering. 37(3), 5–15 (2011).
- 4. Bayram A., Önsoy H., Kömürcü M.I., Tüfekçi M.: Reciprocal influence of Kürtün Dam and wastewaters from the settlements on water quality in the stream Harşit, NE Turkey. Environmental Earth Sciences. 2014, 10.1007/s12665-014-3190-0.
- 5. Benndorf J., Pütz K.: Control of eutrophication of lakes and reservoirs by means of pre-dams – I. Mode of operation and calculation of the nutrient elimination capacity. Wat. Res. 21, 829–838 (1987).
- 6. Water Framework Directive (WFD), DIRECTIVE 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework for Community action in the field of water policy. Official Journal of the European Communities. L 327, 1–72 (2000).
- 7. Gülbahar N., Elhatip H.: Estimation of environmental impacts on the water quality of the Tahtalıdam watershed in İzmir, Turkey. Environmental Geology. 47(5), 725–728 (2005).
- 8. Havránek L., Kovář A., Zapletal T.: Zpráva o hodnocení jakosti povrchových vod pro území ve správě Povodí Labe, státní podnik Odbor péče o vodní zdroje. Hradec Králové. 77 (2011).
- 9. Havránek L., Kovář A., Skalická I., Zapletal T., Krejčí M.: Zpráva o hodnocení jakosti povrchových vod v územní působnosti Povodí Labe, státní podnik za rok 2012. Vodohospodářská bilance za rok 2012. Hradec Králové. 77 (2013).
- 10. Horn W., Horn H., Geiger D., Paul L.: Auswirkungen des Hochwassers im August 2002 auf die Wasserbeschaffenheit der Talsperre Saidenbach. [in]: Tagungsbericht der Deutschen Gessellschaft für Limnologie, Köln. 684–689 (2003).
- 11. Instrukcja gospodarowania wodą dla zbiornika wodnego Bukówka. Integrated Engineering Sp. z o.o. na zlecenie RZGW Wrocław, Raszyn. 22 (2007).
- 12. Koc J., Skwierawski A.: Uwarunkowania jakości wody małych zbiorników na obszarach wiejskich. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, Polska Akademia Nauk, z. 499, Warszawa. 121–128 (2004).
- 13. Koc J., Duda M., Tucholski S.: Znaczenie zbiornika retencyjnego dla ochrony jeziora przed spływami fosforu ze zlewni rolniczej. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus. 7(1), 13–24 (2008).
- 14. Liu S. M., Zhang J., Chen H.T., Wu Y., Xiong H., Zhang Z.F.: Nutrients in the Changjiang and its tributaries. Biogeochemistry. 62, 1–18 (2003).
- 15. Nakashima S., Hamada Y., Tada K.: Characterization of the water quality of dam lakes on Shikoku Island, Japan Limnology. 8(1), 1–22 (2007).
- 16. Nałęcz T., Gidziński T., Kazimierski B., Sadurski A.: Transgraniczny monitoring wód podziemnych wzdłuż wschodniej granicy UE – dotychczasowe doświadczenia i plany na przyszłość. Biuletyn PIG. 445, 437–446 (2011).
- 17. Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego w 2007 roku. Provincial Inspectorate of Environmental Protection (PIEP) in Wrocław, 54 (2007).
- 18. Operat wodnoprawny dla zbiornika wodnego Bukówka. Integrated Engineering Sp. z o.o. na zlecenie RZGW Wrocław, Raszyn 2007.
- 19. Pütz K.: Die Steuerung der externen Belastung der Sächsischen Talsperren als wesentliche Strategie ihrer Wassergütebewirtschaftung. Int. Revue ges. Hydrobiol. 80, 4, 563–578 (1985).
- 20. Paul L., Pütz K.: Suspended matter elimination in a pre-dam with discharge dependent storage level regulation. Limnologica. 38, 388–399 (2008).
- 21. Program Ochrony Środowiska dla powiatu kamiennogórskiego, Kamienna Góra 2004.
- 22. Program Ochrony Środowiska dla gminy Lubawka, Lubawka (2008).
- 23. Raport o stanie środowiska województwa dolnośląskiego w 2005 r. Provincial Inspectorate of Environmental Protection (PIEP) in Wrocław 2005.
- 24. Rast W., Thornton J. A.: Trends in Eutrophication research and control. Hydrological Processes. 10, 295–313 (1996).
- 25. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16.10.2002r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach. Dz.U. 183, 1530 (2002).
- 26. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 27.11.2002r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Dz.U. 204, 1728 (2002).
- 27. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 23.2002r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. 241, 2093 (2002).
- 28. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 4.10.2002r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. Dz.U. 176, 1455 (2002).
- 29. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9.11.2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz.U. 257, 1545 (2011).
- 30. Sieber H.U.: Talsperren als multifunktionale Anlagen. WWT. 12, 17–21 (2003).
- 31. Sojka M., Siepak M., Gnojska E.: Ocena zawartości metali ciężkich w osadach dennych wstępnej części zbiornika retencyjnego Stare Miasto na rzece Powie. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set the Environment Protection). 15, 1916–1928 (2013).
- 32. Wegener U., Dörter K., Beuschold E.: Der Einfluss der landwirtschaftlichen Nutzung von Talsperreneinzugsgebieten auf den Nährstoffeintrag in Trinkwassertalsperren. Acta hydrochim. hydrobiol. 13, 553–561 (1975).
- 33. Wiatkowski M., Paul L.: Surface water quality assessment in the Troja river catchment in the context of Włodzienin reservoir construction. Polish Journal of Environmental Studies. 18(5), 923–929 (2009).
- 34. Wiatkowski M., Rosik-Dulewska Cz., Wiatkowska B.: Charakterystyka stanu użytkowania małego zbiornika zaporowego Nowaki na Korzkwi. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set the Environment Protection). 12, 351–364 (2010).
- 35. Wiatkowski M.: Influence of Słup dam reservoir on flow and quality of water in the Nysa Szalona river. Polish Journal of Environmental Studies. 20(2), 467–476 (2011).
- 36. Wiatkowski M., Rosik-Dulewska Cz., Kuczewski K., Kasperek K.: Ocena jakości wody zbiornika Włodzienin w pierwszym roku funkcjonowania. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set the Environment Protection). 15, 2666–2682 (2013).
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-80618f7f-705f-468a-b48d-d38fe1da4741