Conditions for soil erosion by water in the upper Parsęta catchment

• Autorzy: Szpikowski J. , Majewski M. , Madaj W.

Identyfikatory

DOI

10.12657/landfana.036.006

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents potential soil erosion risk of the upper Parsęta catchment (Drawskie Lake District, NW Poland). The model considers following conditions affecting the size of soil erosion: slope gradient, LS factor, lithology, land use and land cover. Thematic maps have been reclassified into a 4-degree division. Potential soil erosion risk map was prepared on the basis of thematic maps. Areas with small and moderate susceptibility to soil erosion occupy 71.5% of the catchment area. The 4th class of erosiveness is represented by the river valley slopes, steep slopes of kame and moraine hills, covering 28.5% of the upper Parsęta catchment.

Słowa kluczowe

EN

soil erosion; soil erosion risk map; upper Parsęta catchment; modelling; GIS

PL

erozja gleby; górna zlewnia Parsęty; modelowanie; GIS

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 36
• Strony: 55--69
• Opis fizyczny: Bibliogr. 63 poz., rys.

Twórcy

autor

Szpikowski J.

• Instiute of Geoecology and Geoinformation, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

autor

Majewski M.

• Instiute of Geoecology and Geoinformation, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

autor

Madaj W.

• Środa Wielkopolska, Poland

Bibliografia

• Bosco C., Rusco E., Montanarella L., Panagos P., 2009. Soil erosion in the Alpine area: risk assessment and climate change. Studi Trentini di Scienze Naturali 85: 117–123.
• Costa Cabral M. C., Burges S. J., 1994. Digital Elevation Model Networks (DEMON): A model of flow over hillslopes for computation of contributing and dispersal areas. Water Resources Research 30(6): 1681–1692.
• Dobrzański B., Malicki A., Ziemnicki S., 1953. Erozja gleb w Polsce. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
• Drzewiecki W., Wężyk P., Pierzchalski M., Szafrańska B., 2014. Quantitative and qualitative assessment of soil erosion risk in Małopolska (Poland), supported by an object-based analysis of high-resolution satellite images. Pure and Applied Geophysics 171(6): 867–895.
• Erhard M., Böken H., Glante F., 2003. The assessment of the actual soil erosion risk in Germany, based on CORINE Land-Cover and statistical data from the main representative survey of land use. In: R.Francaviglia (ed.), Agricultural Impacts on Soil Erosion and Soil Biodiversity: Developing Indicators for Policy Analysis. Proceedings from an OECD Expert Meeting, Rome: 253–262.
• Farhan Y., Zregat D., Farhan I., 2013. Spatial estimation of soil erosion risk using RUSLE approach, RS, and GIS techniques: a case of study of Kufranja Watershed, Northern Jordan. Journal of Water Resource and Protection 5: 1247–1261.
• Favis-Mortlock D.T., Quinton J.N., Dickinson W.T., 1996. The GCTE validation of soil erosion models for global change studies. Journal of Soil and Water Conservation 51: 397–403.
• Gerlach T, 1966. Współczesny rozwój stoków w dorzeczu górnego Grajcarka (Beskid Wysoki – Karpaty Zachodnie). Prace Geograficzne IG PAN 52.
• Gil E., 1976. Spłukiwanie gleby na stokach fliszowych w rejonie Szymbarku. Dokumentacja Geograficzna 2.
• Gil E., 1999. Obieg wody i spłukiwanie na fliszowych stokach użytkowanych rolniczo w latach 1980–1990. Zeszyty IGiPZ PAN, 60: 1–78.
• Jenks G.F., 1967. The Data Model Concept in Statistical Mapping, International Yearbook of Cartography 7: 186–190.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1992. Struktura zagrożenia erozją wodną fizjograficznych krain Polski. Pamiętnik Puławski 101: 23–49.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1994. Próba erozyjnej rejonizacji obszarów Polski dla celów melioracji przeciwerozyjnych. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 266, Melioracje i Inżynieria Środowiska 14: 273–280.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1996. Mechanizm i wskazówki metodyczne badania procesów erozji. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1999. Ochrona gruntów przed erozją. Wydawnictwo IUNG. Puławy.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., Nowocień E., 1999. Erozja wodna w zlewniach rzek Przymorza Bałtyku. In: A.Kostrzewski (ed.), Funkcjonowanie geoekosystemów zlewni rzecznych 2: 81–86.
• Józefaciuk Cz., Józefaciuk A., Barbaś S., Budzyńska K., 1985. Metoda opracowania mapy potencjalnej erozji wodnej gleb w Polsce. Roczniki Gleboznawcze 36(1): 177–183.
• Józefaciuk Cz., Józefaciuk A., Nowocień E., Wawer R., 2001a. Erozja wąwozowa w województwie zachodniopomorskim. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis 217, Agricultura 87: 73–76.
• Józefaciuk Cz., Józefaciuk A., Nowocień E., Wawer R., 2001b. Struktura zagrożenia gleb erozją wodną powierzchniową w województwie zachodniopomorskim. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis 217, Agricultura 87: 65–68.
• Karczewski A., 1989. Morfogeneza strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze loby Parsęty w vistulianie (Pomorze Środkowe). Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Kirkby M.J., Jones R.J.A., Irvine B., Gobin A, Govers G., Cerdan O., Van Rompaey A.J.J., Le Bissonnais Y., Daroussin J., King D., Montanarella L., Grimm M., Vieillefont V., Puidgefabregas J., Boer M., Kosmas C., Yassoglou N., Tsara M., Mantel S., Van Lynden G.J., Huting J., 2004. Pan-European Soil Erosion Risk Assessment: The PESERA Map, Version 1 October 2003. Explanation of Special Publication Ispra 2004 No.73 (S.P.I.04.73). European Soil Bureau Research Report No.16, EUR 21176, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
• Klimczak R., 1993. Spłukiwanie na obszarach o zróżnicowanym użytkowaniu – przebieg i rola we współczesnym środowisku morfogenetycznym (zlewnia Młyńskiego Potoku, Pomorze Zachodnie). Zeszyty Naukowe PAN 6: 61–77.
• Koćmit A., 1998. Erozja wodna w obszarach młodoglacjalnych Pomorza i możliwości jej ograniczenia. Biblioteca Fragmenta Agronomica 4B (98): 83–96.
• Koreleski K., 1992. Próby oceny natężenia erozji wodnej. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie, Sesja Naukowa 35: 91–100.
• Kostrzewski A., 2001. Stan badań erozji gleb na Pomorzu Zachodnim. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis 217, Agricultura 87: 117–124.
• Kostrzewski A., Mazurek M., Zwoliński Z., 1994. Dynamika transportu fluwialnego górnej Parsęty jako odbicie funkcjonowania systemu zlewni. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kostrzewski A., Zwoliński Z., Andrzejewski L., Florek W., Mazurek M., Niewiarowski W., Podgórski Z., Rachlewicz G., Smolska E., Stach A., Szmańda J., Szpikowski J., 2008. Współczesny morfosystem strefy młodoglacjalnej. Landform Analysis 7: 7–11.
• Kosturkiewicz A., Szafrański Cz., Fiedler M., 1994. Agromelioracje jako czynnik ograniczający erozję wodną gleb terenów bogato rzeźbionych. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 266, Melioracje i Inżynieria Środowiska 14: 281–293.
• Laflen J.M., Lane L.J., Foster G.R., 1991. WEPP – a next generation of erosion prediction technology. Journal of Soil and Water Conservation 46: 34–38.
• Le Bissonnais Y., Montier C., Jamagne M., Daroussin J., King D., 2002. Mapping erosion risk for cultivated soil in France. Catena 46: 207–220.
• Lu D., Li G., Valladares G.S., Batistella M., 2004. Mapping soil erosion risk in Rondônia, Brazilian Amazonia: using RUSLE, remote sensing and GIS. Land Degradation & Development 15: 499–512.
• Majewski M., 2014. Wykorzystanie eksperymentu terenowego w badaniach erozji wodnej gleb w zlewni Chwalimskiego Potoku (Pojezierze Drawskie, górna Parsęta). Prace Geograficzne UJ 138: 57–66.
• Majewski M., 2018. Erozja wodna gleb w zlewni Chwalimskiego Potoku (Pojezierze Drawskie) w latach 2012–2017. In: W.Bochenek, M.Kijowska-Strugała (eds), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego – Ocena funkcjonowania i kierunków zmian środowiska przyrodniczego Polski na podstawie wieloletnich badań stacjonarnych, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Szymbark: 191–197.
• Martín-Fernándes L., Martínez-Núňez M., 2011. An empirical approach to estimate soil erosion risk in Spain. Science of the Total Environment 409: 3114–3123.
• Milevski I., 2008. Estimation of soil erosion risk in the upper part of Bregalnica watershed – Republic of Macedonia, based on digital elevation model and satellite imagery. Proceedings from the 5th International conference on geographic information systems, Fatih University, Istanbul: 351–358.
• Morgan R.P.C., Quinton J.N., Smith R.E., Govers G., Poesen J., Auerswald K., Chisci G., Torri D., Styczen M.E., 1998. The European Soil Erosion Model (EUROSEM): a dynamic approach for predicting sediment transport from fields and small catchments. Earth Surface Processes and Landforms 23(6): 527–544.
• Mularz S., 1995. Zastosowanie GIS do oceny zagrożenia erozyjnego pokrywy glebowej. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 3: 33–42.
• Mularz S., Drzewiecki W., 2007. Ocena zagrożenia gleb erozją wodną w rejonie Zbiornika Dobczyckiego w oparciu o wyniki numerycznego modelowania. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 17b: 535–548.
• Panagos P., Ballabio C., Borrelli P., Meusburger K., Klik A., Rousseva S., Tadic M.P., Michaelides S., Hrabalíková M., Olsen P., Aalto J., Lakatos M., Rymszewicz A., Dumitrescu A., Beguería S., Alewell C., 2015. Rainfall erosivity in Europe. Science of the Total Environment 511: 801–814.
• Państwowy Instytut Geologiczny, 2004. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski. Arkusz 159 – Barwice, arkusz 160 – Szczecinek, Warszawa.
• Perović V., Životić L., Kadović R., Dordević A., Jaramaz D., Mrvić V., Todorović M., 2013. Spatial modelling of soil erosion potential in a mountainous watershed of South-eastern Serbia. Environmental Earth Sciences 68(1): 115–128.
• Prasuhn V., Liniger H., Gisler S., Herweg K., Candinas A., Clément J. P., 2013. A high-resolution soil erosion risk map of Switzerland as strategic policy support system. Land Use Policy 32: 281–291.
• Rejman J., 2006. Wpłw erozji wodnej i uprawowej na przekształcanie stoków lessowych. Acta Agrophysica, 136(3).
• Renard K.G., Foster G.R., Weesies G.A, McCool D.K. Yder D.C., 1997. Predicting Soil Erosion by Water: A Guide to Conservation Planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) (Agricultural Handbook 703). US Department of Agriculture, Washington DC.
• Reniger A., 1950. Próba oceny nasilenia i zasięgów potencjalnej erozji gleb w Polsce. Roczniki Nauk Rolniczych 54.
• Robichaud P.R., Wagenbrenner J.W., Brown R.E., 2010. Rill erosion in natural and disturbed forest. Water Resources Research, 46: 1–14.
• Smolska E., 2002. The intensity of soil erosion in agricultural areas in North-Eastern Poland. Landform Analysis 3: 25–33.
• Smolska E., 2010. Spływ wody i erozja gleby na piaszczystym stoku w obszarze młodoglacjalym (Pojezierze Suwalskie, Polska NE) – pomiary poletkowe. Prace i Studia Geograficzne, 45: 197–214.
• Šúri M., Cebecauer T., Hofierka J., Fulajtár E., 2002. Soil Erosion Assessment of Slovakia at a Regional Scale Using GIS. Ecology (Bratislava) 21(4): 404–422.
• Szpikowski J., 2003. Contemporary processes of soil erosion and the transformation of the morphology of slopes in agricultural use in the postglacial catchment of the Chwalimski Potok (Upper Parsęta, Drawskie Lakeland). Quaestiones Geographicae 22: 79–90.
• Szpikowski J., 2012. Uwarunkowania i wielkość erozji wodnej gleb i denudacji agrotechnicznej na Pojezierzu Drawskim (Pomorze Zachodnie). In: A.Kostrzewski, J.Szpikowski (eds), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego: Funkcjonowanie geoekosystemów w różnych strefach krajobrazowych Polski. Bibliotek Monitoringu Środowiska, Storkowo: 83–95.
• Szpikowski J., Kostrzewski A., Mazurek M., Smolska E., Stach A., 2008. Współczesne procesy kształtujące rzeźbę stoków. In:
• L.Starkel, A.Kostrzewski, A.Kotarba, K.Krzemień (eds), Współczesne przemiany rzeźby Polski. Instytut Geografii i Gospodaki Przesrzennej UJ, Kraków: 283–293.
• Święchowicz J., 2012. Wartości progowe opadów deszczu inicjujących procesy erozyjne w zlewniach użytkowanych rolniczo. IGiGP Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Tricart J., Kiewiet de Jonge C., 1992. Ecogeography and rural management – a contribution to the International Geosphere-Biosphere Programme. Harlow, U.K.
• Urbański J., 2008. GIS w badaniach przyrodniczych. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego.
• Vold T., Sondheim M.W., Nagpal N.K., 1985. Computer assisted mapping of soil erosion potential. Canadian Journal of Soil Science 65: 411–418.
• Vrieling A., Sterk G., Beaulieu N., 2002. Erosion risk mapping: A methodological case study in the Colombian Eastern Plains. Journal of Soil and Water Conservation 57, 3: 158–163.
• Wawer R., Nowocień E., 2006. Mapa erozji wodnej aktualnej w oparciu o Corine Land Cover 2000. Pamiętnik Puławski 142: 537–546.
• Wawer R., Nowocień E., 2007. Digital map of water erosion risk in Poland: a qualitative, vector-based approach. Polish Journal of Environmental Studies 16 (5): 763–772.
• Wawer R., Nowocień E., Podolski B., Capała M., 2008. Ocena zagrożenia erozją wodną zlewni rzeki Bystrej z wykorzystaniem modelowania przestrzennego. Przegląd Naukowy. Inżynieria i Kształtowanie Środowiska 17/3(41): 20–28.
• Wężyk P., Drzewiecki W., Wójtowicz-Nowakowska A., Pierzchalski M., Mlost J., Szafrańska B., 2012. Mapa zagrożenia erozyjnego gruntów rolnych w Małopolsce na podstawie klasyfikacji OBIA obrazów teledetekcyjnych oraz analiz przestrzennych GIS. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 24: 403–420.
• Wischmeier W.H., Smith D.D., 1978. Predicting rainfall erosion losses: A guide to conservation planning. Agricultural Handbook 537, U.S. Department of Agriculture, Washington D. C.
• Ziemnicki S., 1978. Mechanizm działania erozji wodnej. [In:] S. Ziemnicki (ed.), Erozja Wodna. Pań. Wyd. Rolnicze i Leśne, Warszawa: 20–32.