Problematyka konserwatorska kościoła w Radecznicy

• Autorzy: Mazurek Anna

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK63RADECZNICA

Warianty tytułu

EN

Baroque Parish Church in Radecznica: research and conservation issues

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Opracowanie omawia dzieje wzniesienia barokowego kościoła parafialnego w Radecznicy na przełomie XVII i XVIII wieku, a także jego późniejsze losy ściśle powiązane z historią Polski, co wpłynęło znacząco na pierwotną stylistykę świątyni oraz zniszczenie części XVII-wiecznego wystroju. Obecny wygląd wnętrza kościoła stanowi w większości odtworzenie polichromii, ołtarzy, obrazów, pod ścisłą opieką konserwatora zabytków, niezachowanych z powodu licznych zniszczeń przez pożary oraz przekształcenia (kolejno w cerkiew, monastyr), konfiskat i grabieży w czasach komunizmu. Świątynia jest mało znanym i niedocenianym dziełem projektu Jana Michała Linka, autora zamojskich fortyfikacji. Do czasów współczesnych przetrwała bez zmiany stylistyki zewnętrznej jej bryły, zachwyca także polichromią pędzla Gabriela Sławińskiego. Aktualnie obiekt doprowadzono do dobrego stanu, ukończone zostały wszelkie prace renowacyjne.

EN

This study discusses the history of the rise of the Baroque parish church in Radecznica at the turn of the seventeenth and eighteenth centuries, as well as its later fate closely related to Polish history, which significantly influenced the original design of the church and the destruction of a part of the seventeenth-century décor. The present appearance of the church’s interior is mostly a recreation of polychrome, altars, paintings, under the strict care of the conservator of monuments, which had not survived due to being damaged by fires and transformation (successively into an orthodox church, monastery), and confiscation and looting during the Communist era. The church is a little-known and underrated work of Jan Michał Link, the author of Zamość’s fortifications. It has survived without any stylistic changes to its body, and also impresses with the polychrome by Gabriel Sławiński. Currently, the building has been restored to good condition and all renovation work has been completed.

Słowa kluczowe

PL

Radecznica; kościół barokowy; architektura sakralna; bernardyni; Lubelska Częstochowa; Roztocze

EN

Radecznica; Baroque church; religious architecture; Order of St. Bernard; Lublin’s Częstochowa; Roztocze

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 63
• Strony: 96--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Mazurek Anna

• Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Rzeszowska Szkoła Wyższa

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie, sygn. 60 IVb 191: Akta kościoła i klasztoru w Radecznicy.
• Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie, sygn. 60 XI 33: Spis klasztorów zniesionych i zamkniętych.
• Archiwum Państwowe w Lublinie, Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, sygn. 441: Akta parafii i cerkwi filialnych.
• Archiwum Prowincji oo. Bernardynów w Krakowie, rkps sygn. X-18: Kronika klasztoru oo. Bernardynów w Radecznicy (1644–1952), Kronika klasztoru oo. Bernardynów w Radecznicy (1950–1995).
• Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie, rkps 2374: Jan Ambroży Wadowski, Zbiór wypisów źródłowych do dziejów diecezji chełmskiej.
• Teksty źródłowe / Source texts
• Barącz Sadok, Pamiętnik Zakonu ww. oo. Bernardynów w Polscze, Lwów 1874.
• Chołmskaja Cierkiewnaja Zizń, b.m.w., 1902.
• Opis prawosławnego klasztoru w Radecznicy, [w:] Pamiatnoj Kniżka Ljublinskoj Guberni, Ljublin 1903.
• Przywileje i Constitvcie Seymowe, Za Panowania […] Iana III. Roku Pańskiego, M.DC.LXXVI, Kraków 1676.
• Opracowania / Secondary sources
• Bazylika objawień św. Antoniego w Radecznicy, red. Mariusz Lepianka, Augustyn Chadam, Bogdan Budnik i in., Bydgoszcz 2018.
• Betlej Andrzej, Krasny Piotr, Późnobarokowe wyposażenie kościoła oo. Bernardynów w Radecznicy, [w:] Ars Vetera et Nova, t. 1: Sztuka dawnej ziemi chełmskiej i województwa bełskiego, red. Piotr Krasny, Kraków 1999.
• Bruździński Andrzej, Klasztor bernardynów w Radecznicy w okresie staropolskim, [w:] Na tym miejscu chwała Boga Najwyższego odprawiać się będzie, red. Iwo Mirosław Janusz, Aleksander Krzysztof Sitnik, Kalwaria Zebrzydowska 2019.
• Budnik Bogdan, Franciszkańskie sanktuaria. Radecznica, cz. 2, „Pielgrzym Kalwaryjski” 1999, nr 5.
• Budnik Bogdan, Uroczystości w Radecznicy, „Zamojski Informator Diecezjalny” 1995, R. V.
• Chadam Augustyn, Radecznica, [w:] Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, red. Hieronim Eugeniusz Wyczawski, Kalwaria Zebrzydowska 1985.
• Chadam Augustyn, Święty Antoni – życie i nabożeństwo, Kalwaria Zebrzydowska 1989.
• Chadam Augustyn, Święty Antoni z Padwy, Kalwaria Zebrzydowska 1995.
• Chadam Augustyn, Zarys dziejów klasztoru oo. Bernardynów w Radecznicy w latach 1677–1869, [w:] Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno-kulturowego, red. Roman Jusiak, Kalwaria Zebrzydowska 2006.
• Dmitruk Stefan, Żeńskie monastery prawosławne na terenie Królestwa Polskiego na przełomie XIX i XX w., „Teka Komisji Historycznej. Oddział Lubelski PAN” 2009, t. 6.
• Dolański Szczepan, Sanktuarium św. Antoniego w Radecznicy, Zamość 1994.
• Gardawski Aleksander, Sułowski Zygmunt, Najdawniejsze dzieje, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. 1, red. Tadeusz Mencel, Lublin 1974.
• Jusiak Roman, Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego w Radecznicy, [w:] Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno-kulturowego, red. Roman Jusiak, Kalwaria Zebrzydowska 2006.
• Jusiak Roman, Sanktuarium św. Antoniego w Radecznicy w kontekście środowiska lokalnego, Kalwaria Zebrzydowska 2013.
• Jusiak Roman, Społeczno-patriotyczna aktywność klasztoru w Radecznicy w XX wieku, [w:] Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno-kulturowego, red. Roman Jusiak, Kalwaria Zebrzydowska 2006.
• Kawecki Rafał, Świrski Mikołaj h. Szaława (po 1600–1676), biskup sufragan chełmski, PSB 2017, t. 52, z. 1.
• Kondraciuk Piotr, Jakub Juszczyk – rzeźbiarz trochę zapomniany, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny” 2007, nr 2.
• Kowalczyk Jerzy, Inżynier Jan Michał Link, autor tzw. lenartowiczowskiej grupy kościołów z 2. połowy XVII wieku, „Biuletyn Historii Sztuki” 1961, R. XXIII, nr 2.
• Kozyrski Robert, Sejmik szlachecki ziemi chełmskiej 1648–1717, Lublin 2006.
• Ludera Magdalena, Gabriel Sławiński – późnobarokowy malarz w służbie Kościoła i Cerkwi, [w:] Prace Muzeum Narodowego w Krakowie, red. Kamilla Twardowska, Kraków 2016.
• Ludera Magdalena, Nowożytne malowidła w Radecznicy. Z problematyki kultu św. Antoniego Padewskiego w Kościele i Cerkwi (XVII–XVIII w.), [w:] Na tym miejscu chwała Boga Najwyższego odprawiać się będzie, red. Iwo Mirosław Janusz, Aleksander Krzysztof Sitnik, Kalwaria Zebrzydowska 2019.
• Modlitwy i zwyczaje oo. Bernardynów, oprac. Florentyn Piwosz, Kalwaria Zebrzydowska 1987.
• Moryc Cyprian Janusz, Architektura i sztuka w służbie pamięci początków i przesłania sanktuarium św. Antoniego z Padwy w Radecznicy, [w:] Na tym miejscu chwała Boga Najwyższego odprawiać się będzie, red. Iwo Mirosław Janusz, Aleksander Krzysztof Sitnik, Kalwaria Zebrzydowska 2019.
• Olech Wojciech, Materiały historyczne dotyczące klasztoru oo. Bernardynów w Radecznicy 1399–1924, Kraków 1978.
• Pawluczuk Urszula, Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej, Białystok 2007.
• Pietrzak Leszek, Prześladowania duchowieństwa katolickiego na Lubelszczyźnie na przykładzie działań organów bezpieczeństwa wobec klasztoru oo. Bernardynów w Radecznicy, [w:] Aparat ucisku na Lubelszczyźnie w latach 1944–1954 wobec duchowieństwa katolickiego, red. Zygmunt Zieliński, Lublin 2000.
• Rapa Stanisław, Ośrodek kultu religijnego w Radecznicy, [w:] Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno--kulturowego, red. Roman Jusiak, Kalwaria Zebrzydowska 2016.
• Rusecki Marian, Radecznica, [w:] Encyklopedia katolicka, red. Antoni Bednarek, t. 16, Lublin 2012, kol. 1081.
• Sulimierski Filip, Chlebowski Bronisław, Wawelski Władysław, Słownik geograficzny województwa lubelskiego 1880–1904, Lublin 1974.
• Szykuła-Żygawska Agnieszka, Od Karola Burzyńskiego do Michała Wurtzera młodszego. Warsztat rzeźbiarski 2. poł. XVIII wieku w Ordynacji Zamojskiej, Lublin 2013.
• Wieniawski Antoni, Radecznica, „Tygodnik Ilustrowany” 1861, R. III, nr 85.
• Wyczawski Hieronim Eugeniusz, Katalog archiwaliów bernardyńskich w zbiorach obcych, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 42, Lublin 1981.
• Inne / Others
• Gogojewicz Edward, „Plan inwentaryzacyjny kościoła oo. Bernardynów w Radecznicy”, mps 1961, archiwum klasztoru w Radecznicy.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).