Turystyka kulturowa w wymiarze przyrodniczym

• Autorzy: Kasprzak Krzysztof

Identyfikatory

DOI

10.15584/pjsd.2019.23.2.3

Warianty tytułu

EN

Cultural tourism in the natural dimension

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Turystyka stała się obecnie nie tylko masowym rytuałem o znacznym potencjale ekonomicznym, ale także ważnym przekazem kulturowym. Dotyczy różnych obszarów działalności człowieka i twórczości związanej z szeroko rozumianą kulturą, obejmując także aspekty dziedzictwa przyrodniczego. Na wzajemne zależności dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz konieczność traktowania ich jako integralnej całości zwraca uwagę szereg międzynarodowych aktów prawnych. Powszechna Deklaracja o Różnorodności Kulturowej określa, że różnorodność kulturowa wyraża się w oryginalności i mnogości tożsamości, cechujących grupy i społeczeństwa tworzące ludzkość. Zgodnie z Konwencją o Różnorodności Biologicznej ochrony wymagają także różnorodność kulturowa i tradycyjne gospodarowanie, z którymi są nierozerwalnie związane zagrożone wartości przyrodnicze. Człowiek jest ukształtowany biologicznie i kulturowo w konkretnych warunkach środowiska przyrodniczego. Swoje antropocentryczne wartości przenosi jednak na przyrodę, ogląda ją głównie poprzez mity ukształtowane w kulturze, która je rozpowszechnia i utrwala. Wiele celów turystyki kulturowej łączy się ściśle ze stanem zasobów przyrody i środowiska przyrodniczego. Istnieje głęboko humanistyczny sens badań przyrodniczych i ochrony przyrody. Ma to bowiem istotne znaczenie dla trwałości i jakości ludzkiej egzystencji.

EN

Tourism has now become not only a kind of mass ritual with significant economic potential, but also an important cultural message. Covering various areas of human activity, tourism also applies to works related to broadly understood culture, including aspects of natural heritage. A number of international legal acts point to the interdependence of natural and cultural heritage and the need to treat them as an integral whole. There are close links between the protection of cultural and natural diversity that are of interest to cultural tourism. The UNESCO Universal Declaration on Cultural Diversity states that cultural diversity will be expressed in the originality and multitude of identities that characterize the groups and societies that make up humanity. In accordance with the Convention on Biological Diversity, cultural diversity and traditional farming methods with which endangered natural values are inextricably also require protection. Man is biologically and culturally shaped in specific conditions of the natural environment, which he considers suitable for himself. However, he transfers his anthropocentric values to nature, which has nothing to do with them. He watches it mainly through myths shaped in a culture that spreads and perpetuates them. Many cultural tourism goals are closely linked to the state of nature resources and the natural environment. There is a deeply humanistic sense of natured research and nature protection. This is important for the permanence and quality of human existence.

Słowa kluczowe

PL

turystyka kulturowa; różnorodność przyrodnicza; różnorodność kulturowa; ochrona przyrody

EN

cultural tourism; natural heritage; cultural heritage; nature protection

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej w Rzeszowie, Oddział Południowo-Wschodni ; Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Oddział w Rzeszowie
• Czasopismo: Polish Journal for Sustainable Development
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 23, cz. 2
• Strony: 25--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 45 poz., tab.

Twórcy

autor

Kasprzak Krzysztof

• Katedra Turystyki Wiejskiej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Bibliografia

• 1. Andrzejewski R., Weigle A. (red.) 2003. Różnorodność biologiczna Polski. Drugi polski raport – 10 lat po Rio. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska. Warszawa.
• 2. Angutek D. 2013. Kulturowe wymiary krajobrazu. Antropologiczne studium recepcji przyrody na prowincji: od teorii do empirii. BOGUCKI Wydawnictwo Naukowe. Poznań.
• 3. Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. 2003.Wydawnictwo Pallotinum. Poznań.
• 4. Jankowski W., Świerkosz K. (red.) 1995. Korytarz ekologiczny doliny Odry. Stan – Funkcjonowanie – Zagrożenia. Fundacja IUCN Poland. Warszawa.
• 5. Kasprzak K. 2014. Etyczne podróżowanie edukacyjne. W: M. Kazimierczak (red.). Etyczny wymiar podróży kulturowych. AWF im. Eugeniusza Piaseckiego. 67-77.
• 6. Kasprzak K., Raszka B. 2016. Ustawa „krajobrazowa” – koszty i chaos. Przegląd Komunalny. 2 (293). 53-54.
• 7. Kondracki J. 2001. Geografia regionalna Polski. PWN. Warszawa.
• 8. Kunicki-Goldfinger W. J. H. 1993. Znikąd donikąd. Państwowy Instytut Wydawniczy, Biblioteka Myśli Współczesnej. Warszawa.
• 9. Mikos v. Rohrscheidt A. 2008a. Turystyka kulturowa. Fenomen, Potencjał, Perspektywy. GWSHM Millenium. Gdańsk.
• 10. Mikos v. Rohrscheidt A. 2008b. Turystyka Kulturowa – wokół definicji. Turystyka Kulturowa. 1. 4-21.
• 11. Millenium Ecosystem Assessment 2005a. Ecosystems and Human Well-being; Synthesis. Island Press. Washington. DC.
• 12. Millenium Ecosystem Assessment 2005b. Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. World Resource Institute. Washington. DC.
• 13. Morżoł I. 2011. Ochrona różnorodności biologicznej i kulturowej na obszarach dziedzictwa kulturowego UNESCO. W: A. Kalinowska (red.). Wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska. Różnorodność biologiczna w wielu odsłonach. UW. Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym. Warszawa. 45-58.
• 14. Pietrzak M. 2010. Podstawy i zastosowania ekologii krajobrazu. Teoria i metodologia. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. A. Komeńskiego. Leszno.
• 15. Raszka B., Kalbarczyk E., Kasprzak K., Kalbarczyk R. 2016. Ochrona i zarządzanie krajobrazem kulturowym. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.
• 16. Weigle A. 2003. Wprowadzenie. Część II. Presja. W: R. Andrzejewski, A. Weigle (red.), Różnorodność biologiczna Polski. Drugi polski raport – 10 lat po Rio. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska. Warszawa. 192-196.
• 17. Weiner J. 1999. Życie i ewolucja biosfery. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• 18. Wieczorkiewicz A. 2012. Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS. Kraków.
• Akty prawne
• 1. Europejska Konwencja ramowa o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi sporządzona w Madrycie dnia 21 maja 1980 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 287)
• 2. Europejska Konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona), sporządzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564)
• 3. Europejska Konwencja Krajobrazowa sporządzona we Florencji dnia 20 października 2000 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 14, poz. 98)
• 4. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607)
• 5. Konwencja UNESCO sporządzona w Paryżu dnia 20 października 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 215, poz. 1585)
• 6. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturalnego sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 172, poz. 1018)
• 7. Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjęta w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji (Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190)
• 8. Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, sporządzona w Ramsarze dnia 2 lutego 1971 r. (Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 24)
• 9. Konwencja o Różnorodności Biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz. U. Nr 184, poz. 1532)
• 10. Konwencja o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 58)
• 11. Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt sporządzona w Bonn dnia 23 czerwca 1979 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 2, poz. 17)
• 12. Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, sporządzona w Waszyngtonie dnia 3 marca 1973 r. (Dz. U. z 1991 r. nr 27, poz. 112)
• 13. Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 706)
• 14. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ratyfikacji Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. Nr 89, poz. 970)
• 15. Ustawa z dnia 13 maja 2011 r. o ratyfikacji Konwencji o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, sporządzonej w Grenadzie dnia 3 października 1985 r. (Dz. U. Nr 144, poz. 850)
• 16. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz. U. poz. 774)
• 17. Oświadczenie Rządowe z dnia 14 września 1976 r. w sprawie ratyfikacji przez Polską Rzeczpospolitą Ludową Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego przyjętej w Paryżu dnia 16 listopada 1972 r. przez Konferencję Generalną Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury na jej siedemnastej sesji (Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz. 191)
• 18. Oświadczenie Rządowe z dnia 26 stycznia 1978 r. w sprawie przystąpienia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej do Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, sporządzonej w Ramsarze dnia 2 lutego 1971 r. (Dz. U. Nr 7, poz. 25)
• 19. Oświadczenie Rządowe z dnia 15 stycznia 1991 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, sporządzonej w Waszyngtonie dnia 3 marca 1973 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 113)
• 20. Oświadczenie Rządowe z dnia 1 kwietnia 1993 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Europejskiej konwencji ramowej o współpracy transgranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi sporządzona w Madrycie dnia 21 maja 1980 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 288)
• 21. Oświadczenie Rządowe z dnia 14 lipca 1994 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 608)
• 22. Oświadczenie Rządowe z dnia 31 stycznia 1996 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzonej w Bernie dnia 19 września 1979 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 58, poz. 264)
• 23. Oświadczenie rządowe z dnia 20 marca 1991 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Europejskiej Konwencji o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawionej), sporządzonej w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 565)
• 24. Oświadczenie rządowe z dnia 30 marca 2002 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 707)
• 25. Oświadczenie Rządowe z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji o różnorodności biologicznej w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz. U. Nr 184, poz. 1533)
• 26. Oświadczenie rządowe z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, sporządzonej w Bonn dnia 23 czerwca 1979 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 2, poz. 18)
• 27. Oświadczenie rządowe z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, sporządzonej w Grenadzie dnia 3 października 1985 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 211)

Uwagi

Numeracja bibliografii zgodna z oryginałem.

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).