Stowarzyszenia techniczne w dwudziestoleciu międzywojennym - spory o model organizacyjny i kierunki działania

Piłatowicz, J.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Stowarzyszenia techniczne w dwudziestoleciu międzywojennym - spory o model organizacyjny i kierunki działania

Autorzy

Piłatowicz J.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://www.ejournals.eu/KHNT/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Technical associations between the wars (1918-1939): disputes concerning organization and areas of activity

Języki publikacji

Abstrakty

After Poland regained independence in 1918, all kinds of public associations could develop freely. The associations that began to form coalesced according to various criteria: the level of education, specialization, territorial range (town, province, region), and membership of ethnic minority. Altogether, in the period of twenty years between the two world wars, over one hundred technical associations were active, often for only a very short period, and thus there appeared the need to embark on collaboration and to coordinate the activities of the particular associations. Attempts to embark on collaboration dated back to the First Congress of Polish Technicians, which had been held in Cracow [Krakow] in 1882, but the structures appointed to deal with task at successive congresses were not able to do much, practically restricting themselves to organizing the congresses. Soon after the regaining of independence, discussion started anew on how Polish technical associations should be organized, with the idea that there should be an umbrella organization in the form of a national union of such associations, but there soon appeared divergences of views, mainly between associations which grouped only qualified engineers and those that united both engineers and technicians. In 1924 a compromise was reached with the establishment of a Polish Union of Technical Association [Związek Polskich Zrzeszeń Technicznych], which in 1934 had a membership of 7000 in 31 associations. However, spurred by young mechanic engineers, the debate soon reopened again, this time relating not only to organizational matters, but also the areas of activity of the associations. Some engineers, for instance the mechanic engineers, accused the associations of focussing on social activity and demanded that their activities be reoriented, as was the case of similar associations in America, towards advanced technical and scientific work, appropriate for the level of engineers. One consequence of such views was the establishment of an Association of Polish Mechanic Engineers (Stowaryzszenie Inżynierow Mechanikow Polskich) in 1926, and the Chief Organization of the Engineers of the Republic of Poland (N01 - Naczelna Organizacji Inżynierow Rzeczyspospolitej Polskiej) in 1935. The latter soon (in 1938) united 15 organizations with a total membership of 5,500, which constituted ca. 38% of all engineers, whose number is estimated at around 14,500. The greatest success of NOI was that it oiganized the First Polish Congress of Engineers in Lwow (12-14 September 1937), at which 88 papers were presented, later published in seven copious volumes. In response to the formation of NOI, technicians’ associations agreed in December 1935 to set up a Chief Organization of Technicians’ Associations (Naczelna Organizacja Stowarzyszeń Technikow Rzeczypospolitej Polskiej). At the time of the organization’s constitutional congress, which was held on 25 October 1936, it comprised more than a dozen technicians’ associations with over 10,000 members in total. Thus the final outcome of the debate on the way that technical associations should be organized was that there appeared two loosely federated national unions, organized according to the educational status of their members and their specialization.

Słowa kluczowe

polskie środowiska naukowe polskie zjazdy naukowe stowarzyszenia naukowo-techniczne

Polish scientific milieus Polish congresses of scientific technical associations

Wydawca

Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk

Czasopismo

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

Rocznik

2003

Tom

R. 48, nr 1/2

Strony

83--108

Opis fizyczny

Bibliogr. 104 poz.

Twórcy

autor

Piłatowicz J.

Akademia Podlaska, Instytut Historii Siedlce

Bibliografia

1 J. Piłatowicz: „ Czasopismo Krakowskiego Towarzystwa Technicznego ” w latach 1917-1921. „Prasa Techniczna” 1989 nr 1, s. 23-28.
2 Sprawozdanie z pięćdziesięcioletniej działalności Krakowskiego Towarzystwa Technicznego 1877—1927. Kraków 1927, s. 20-21.
3 B. Kalabiński: I Zjazd Techników Polskich (8-10 I X 1882 r.). „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1961 nr 3-4 s. 379-381.
4 Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877-1902. Pamiętnik jubileuszowy. Lwów 1902, s. 22.
5 B. Kalabiński : Zjazdy Techników Polskich w latach 1882-1917 [ w:] „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, Warszawa 1963, Seria D, z. 4 s. 3-47.
6 Pamiętnik Nadzwyczajnego Zjazdu Techników Polskich w Warszawie w roku 1917. Pod red. W. Chromińskiego. Warszawa 1917, s. 22-24, 79-81.
7 Ze stowarzyszeń. „Wiadomości Tygodniowe” 1918 nr 30 s. 112, 1919 nr 9 s. 55; Walne zebranie Stowarzyszenia Techników dnia 25 X 1918 r. „Wiadomości Tygodniowe” 1918 nr 36 s. 142.
8 Sprawy bieżące. Okólnik z dnia 7 1 1919 r. w sprawie stworzenia ogólnopolskiego stowarzyszenia inżynierów. „Czasopismo Techniczne” (dalej „CzT”) 1919 nr 1 s. 7.
9 Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Techników za rok 1919. „PT” 1920 nr 24 s. 121;
10 J. Piłatowicz: Stowarzyszenie Techników Polskich w Warszawie 1898-1939. Cz. II. Dwudziestolecie międzywojenne. Warszawa 1993 s. 17.
11 Sprawy Towarzystwa. „Czasopismo Techniczne” 1919 nr 4 s. 30.
12 Sprawozdania i komunikaty. „Wiadomości Tygodniowe” 1919 nr 3 s. 17-18.
13 Sprawy Towarzystwa. Sprawozdanie z podróży delegatów Towarzystwa do Warszawy. „CzT” 1919 nr 5 s. 39.
14 Posiedzenie Rady ST d. 21 stycznia r.b. „Wiadomości Tygodniowe” 1919 nr 6 s. 32.
15 Sprawozdania i komunikaty. „Wiadomości Tygodniowe” 1919 nr 7 s. 41.
16 42 sprawozdanie Wydziału Głównego PTP za rok 1919. „CzT” 1920 nr 6 s. 43.
17 Protokół Zebrania Walnego w dniu 14 maja 1920 r. „PT” 1920 nr 24 s. 123.
18 44 sprawozdanie Wydziału Głównego PTP za rok 1921. „CzT” 1922 nr 5 s. 34.
19 45 sprawozdanie Wydziału Głównego PTP za rok 1922. „CzT” 1923 nr 6 s. 62.
20 Sprawy Towarzystwa. Stała Delegacja Polskich Zrzeszeń Technicznych. „CzT“ 1922 nr 16 s. 176.
21 Zrzeszenia techniczne. Sprawozdanie ze Zjazdu Delegatów Stowarzyszeń Technicznych we Lwowie d. 11 i 12 V I1922. „PT” 1922 nr 29 s. 218
22 Stała Delegacja Polskich Zrzeszeń Technicznych. „Wiadomości Stałej Delegacji Polskich Zrzeszeń Technicznych” (dalej „WSDPZT”) 1923 nr 1 s. A2-A3.
23 PTP we Lwowie 1877-1927, s. 21-22.
24 Skrót protokołu III Zjazdu Stałej Delegacji Polskich Zrzeszeń Technicznych w dniach 28-30 IV 1923 w Poznaniu. „WSDPZT” 1923 nr 8-10 s. B37
25 J. Eberhardt: W sprawie Zjazdu Techników Polskich. „PT” 1922 nr 21 s. 143— 144.
26 Kronika. Ogólny Zjazd Techników Polskich. „PT” 1923 nr 7 s. 64.
27 Pierwszy Zjazd Polskich Techników Zrzeszonych. „PT” 1923 nr 41—42 s. 425-429.
28 M. Niebieszczański: Pięciolecie ZPIK. „Inżynier Kolejowy” 1925 nr 4 s. 96
29 Sprawy Towarzystwa. Protokół Walnego Zgromadzenia PTP w dniu 9 IV 1924 r. „CzT” 1924 nr 19 s. 248.
30 Skrót protokołu VI Zjazdu Stałej Delegacji Polskich Zrzeszeń Technicznych w dniach 20-22 V I1924 r. w Katowicach. „WSDPZT” 1924 nr 4-6 s. B28-B33.
31Sprawy Towarzystwa. „CzT” 1924 nr 13 s. 158-160
32 K. Mrozowski: Główne kierunki działalności polskich stowarzyszeń technicznych w latach 1918-1939. Warszawa 1983 (Wyd. Muzeum Techniki) s. 13-16.
33 Statut ZPZT. „Wiadomości Związku Polskich Zrzeszeń Technicznych” (dalej „WZPZT”) 1925 nr 1-2 s. B1-B6.
34 Protokół l-go Zjazdu Delegatów ZPZT w dniach 25-27 IV 1925 r. „WZPZT” 1925 nr 1-2 s. B7.
35 Historia Związku za okres X-lecia. „WZPZT” 1929 nr 6 s. B29-B42.
36 Sprawozdanie ZPZT za rok 1933. „WZPZT i Związku Polskich Czasopism Technicznych i Zawodowych” (dalej „WZPZT i ZPCzTiZ”) 1934 nr 2 s. A24.
37 E. Pietraszkiewicz: Z życia stowarzyszeń technicznych. „Mechanik” 1921 nr 3 s. 52.
38 Najbliższe zadania stowarzyszeń technicznych. „PT” 1921 nr 40 s. 252.
39 Cz. Mikulski : O naszych stowarzyszeniach technicznych. „PT” 1923 nr 11 s. 102.
40 H. Mierzejewski: Stan i zadania stowarzyszeń technicznych. „PT” 1929 nr 4-5 s. 212-213.
41 S. Jezierski: Inżynierowie elektrycy na tle konsolidacji stanu inżynierskiego w Polsce. „Biuletyn Związku Polskich Inżynierów Elektryków” (dalej „Biuletyn ZPIE”) 1937 nr 12-13 s. 2.
42 S.J. Okolski: Przyszłe zadania Stowarzyszenia Techników Polskich w Warszawie. „PT” 1924 nr 5 s. 78-80.
43 Cz. Mikulski: O naszych stowarzyszeniach technicznych ..., s. 103.
44 Cz.Mikulski: Stan dzisiejszy i drogi rozwoju Stowarzyszenia Techników w Warszawie. „PT” 1924 nr 50 s. 565.
45 J. Piłatowicz: SIMP w XX-leciu międzywojennym (1926-1939). Warszawa 1993.
46 J. Piłatowicz: Henryk Mierzejewski (1881-1929). Działacz polityczny, inżynier, naukowiec, dydaktyk, założyciel i pierwszy prezes SIMP. Warszawa 1996.
47 Protokół I Zjazdu Delegatów ZPZT w dniach 25-27I V 1925. „WZ PZT” 1925 nr 1-2 s. B7-B12.
48 Ze stowarzyszeń technicznych. ST w Warszawie. „PT” 1925 nr 8 s. 132.
49 Sprawy Towarzystwa. Protokół Walnego Zgromadzenia członków PTP w dniu 20 III 1929 r. „CzT” 1929 nr 18 s. 292.
50 Protokół IV Zjazdu Delegatów ZPZT w Bydgoszczy w dniach 25-26 IX 1926 r. „WZ PZT” 1926 nr 10-11 s. B98.
51 Projekt statutu Polskiego Towarzystwa Technicznego, „WZ PZT” 1926 nr 7-9 s. B70-B71.
52 Sprawozdanie ZPZT za rok 1926.
53 Sprawozdanie ZPZT 1927 nr 5 s. B44.
54 Protokół VIII-go Zjazdu Delegatów ZPZT w dniach 25-26 X I 1928 r. w Radomiu, 1928 nr 11-12 s. B87.
55 Statut Polskiego Towarzystwa Technicznego, 1929 nr 3-4 s. 22-29.
56 Projekt zmiany statutu, 1929 nr 3-4 s. 3-7.
57 Protokół X-go Zjazdu Delegatów ZPZT, 1929 nr 12 s. B97-B98
58 Odbicie życia organizacyjnego stowarzyszeń zrzeszonych na łamach „ WZPZT i ZPCzT i Z ”, 1933 nr 1 s. A2-A3.
59 O współpracę polskich stowarzyszeń inżynierskich. „Wiadomości SIMP” 1935 nr 2 s. 104-105.
60 H.Mierzejewski, Stan i zadania stowarzyszeń technicznych. „PT” 1929 nr 4-5 s. 214.
61 Protokół XIII Zjazdu Delegatów ZPZT odbytego w dniu 20 V I1931 r. w Warszawie. „WZPZT i ZPCzTiZ” 1931 nr 25 s. A79.
62 S. Kortylewski: O izbach inżynierskich. „Technolog” 1934 nr 1 s. 17.
63 R. Szramkiewicz: Ostatnie półrocze w świecie technicznym a nasze zadanie na przyszłość. „Technolog” 1936 nr 4 s. 42-43.
64 Sprawy Towarzystwa. Protokół Walnego Zgromadzenia PTP z dnia 26 III 1930 r. „CzT” 1930 nr 20 s. 383
65 Odezwa Wydziału Głównego do członków, 1932 nr 9 s. 137, nr 11 s. 184
66 Od redakcji, „WZPZT i ZPCzTiZ” 1931 nr 20 s. C20
67 L.Ciechanowicz, Z. Marynowski: W sprawie zatrudnienia bezrobotnych sił technicznych, tamże, 1932 nr 20 s. A133-A137
68 Memoriał w sprawie zatrudnienia bezrobotnych inżynierów i techników, 1934 nr 1 s. A1-A3.
69 Odezwa PTP we Lwowie do kolegów inżynierów, „CzT” 1934 nr 18 s. 281
70 Życie STP w Warszawie, „PT” 1937 nr 25 s. 897
71 J. Piłatowicz: Stowarzyszenie Techników Polskich w Warszawie 1898-1939. Cz. II. Dwudziestolecie międzywojenne ..., s. 17.
72 W. Moszyński : Ku nowym formom ustrojowym stowarzyszeń technicznych. „Nowiny Techniczne” 1933 nr 1 s. 1-5.
73 J. Krauze : Projekt uporządkowania tytułów, organizacji i pism technicznych. „Nowiny Techniczne” 1933 nr 6 s. 23-25.
74 Statut Federacji Inżynierów R.P. Warszawa 1933 s. 112; Sprawy Towarzystwa. Protokoły posiedzeń Wydziału Głównego PTP z dnia 2 V II1934 r., 21 1 1935 r., 4 III 1935 r., 8 IV 1935 r. „CzT” 1934 nr 21 s. 344, 1935 nr 6 s. 108, nr 8 s. 136, nr 13 s. 268.
75 Sprawy Towarzystwa. Protokół Walnego Zgromadzenia Członków PTP we Lwowie odbytego dnia 22 V 1935 r. „CzT” 1935 nr 15-16 s. 307
76 Z działalności SIMP „Wiadomości SIMP” 1934 nr 1-4 s. 4-5
77 O współpracę polskich stowarzyszeń inżynierskich, 1935 nr 2 s. 104-105
78 NOI, tamże, 1935 nr 12 s. 115-116
79 R. Szramkiewicz, dz.cyt., s. 43; Sprawy organizacyjne. „Biuletyn Koła Inżynierów Dróg i Mostów przy STP w Warszawie” (dodatek do „PT’) 1935 nr 16 s. 525- 526.
80 Z życia towarzystw technicznych. „Technik” 1935 nr 4 s. 150-151, nr 8 s. 289.
81 J. Piłatowicz: Naczelna Organizacja Inżynierów Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1935-1939. Warszawa 1990.
82 J. Piłatowicz: Kadra inżynierska w II Rzeczypospolitej. Siedlce 1994 s. 94
83 J. Piłatowicz: SIMP w XX-leciu międzywojennym ..., s. 31-33
84 Nowe hasła wśród inteligencji zawodowej. „Warszawski Dziennik Narodowy” 1935 nr 163b s. 7.
85 Co słychać w NOI. „Technik Polski” 1939 nr 6 s. 3
86 Sprawozdanie Zarządu Głównego ZPIE z działalności w roku 1938/39. „Biuletyn ZPIE” 1939 nr 22 s. 2
87 61 sprawozdanie Wydziału Głównego PTP we Lwowie za rok 1938. „CzT” 1939 nr 5 s. 62.
88 Projekt ustawy Stowarzyszenia Inżynierów w Warszawie. Warszawa 1926 s. 1-16
89 Życie Stowarzyszenia. „Biuletyn Stowarzyszenia Inżynierów w Warszawie” 1930 nr 1 s. 1, nr 2 s. 1.
90 Kalendarz Techniczny na rok 1939 (Wydawnictwo Wzajemnej Pomocy Studentów Żydów Politechniki Warszawskiej) s. 255-262
91 „Nauka Polska” t. XII (1930) s. 298
92 Centralne Archiwum Wojskowe, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych (1927-1939), sygn. 28, Notatka Samodzielnego Referatu Informacyjnego Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V z 15 X 1932 r; L.Hass: Organizacje zawodowe w Polsce 1918-1939. (Informator). Warszawa 1963.
93 K. Mrozowski: Zapomniany Kongres Techników. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1977 nr 2 s. 287-293
94 P. Krzyżanek: Naczelna Organizacja Stowarzyszeń Techników Rzeczypospolitej Polskiej w: Słownik polskich towarzystw naukowych. Pod red. B. Sordylowej. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1990, t. U, cz. 1 s. 294-295.
95 Protokół XXI-go Zjazdu Delegatów ZPZT w dniu 7 III 1937 r. w Warszawie. „Wiadomości ZPZT i ZPCzTiZ” 1937 nr 2 s. 4,6.
96 J. Piłatowicz: Naczelna Organizacja Inżynierów ..., s. 48-61.
97 Sprawozdanie ZPZT za rok 1937/38. „Wiadomości ZPZT i ZPCzTiZ” 1938 nr 1 s. 4.
98 Zawiadomienie Zarządu ZPZT. „Wiadomości ZPZT i ZPCzTiZ” 1938/39 nr 2 s. 3-5
99 Protokół XXIlI-go Zjazdu Delegatów ZPZT w dniu 20 X I 1938 r. w Warszawie, s. 11-14.
100 A. Kamieński: Organizacja świata inżynierskiego. „PT’ 1938 nr 1-2 s. 7-12
101 W. Gąssowski: Organizacja świata technicznego według projektu NOI. „PT” 1938 nr 1-2 s. 13-15
102 Okólnik Zarządu ZPZT. „Wiadomości ZPZT i ZPCzTiZ” 1937 nr 3 s. 1-12.
103 J. Różański: Rola i miejsce STP w Warszawie w przyszłej organizacji świata inżynierskiego w Polsce. „PT” 1938 nr 1-2 s. 16.
104 Protokół XXIII-go Zjazdu Delegatów ZPZT w dniu 20 X I 1938 r. w Warszawie. „Wiadomości ZPZT i ZPCzTiZ” 1938/39 nr 2 s. 11.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-7f9e76ea-7c0b-4c5c-a419-ede258975d9e